Nông thôn mới, diện mạo mới, sức sống mới

Kỳ III: Từ “lượng” sang “chất”

Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM được triển khai hiệu quả đã thực sự tạo ra cuộc “cách mạng” về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, làm thay đổi căn bản, toàn diện bộ mặt nông thôn, tạo cơ sở nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh theo hướng bền vững. Bên cạnh kết quả đạt được, công cuộc xây dựng NTM vẫn còn những khó khăn, thách thức, đòi hỏi cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân tiếp tục chung tay, vào cuộc quyết liệt để tháo gỡ, chuyển hướng xây dựng NTM từ “lượng” sang “chất”.

Tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc

Được công nhận đạt chuẩn thôn NTM kiểu mẫu năm 2021, tuy nhiên đến nay, thôn Chùa Vàng, xã Minh Quang (Tam Đảo) vẫn chưa có nhà văn hóa chính thức. Hiện nay, người dân trong thôn tổ chức sinh hoạt chi bộ, các hoạt động thể dục - thể thao, văn hóa - văn nghệ tại nhà văn hóa tạm do người dân tự đầu tư xây dựng trên diện tích nhà văn hóa cũ của thôn.

Năm 2010, thôn Chùa Vàng được UBND tỉnh chấp thuận xây dựng công trình Trung tâm Văn hóa, Thông tin, Thể thao của Làng văn hóa trọng điểm tỉnh với tổng mức đầu tư 5 tỷ đồng. Sau hơn 14 năm triển khai thực hiện, công trình đến nay vẫn chưa hoàn thành.

Theo báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Tam Đảo, thực hiện các tiêu chí huyện NTM theo chuẩn giai đoạn 2021-2025, huyện Tam Đảo đã đạt 6/9 tiêu chí. Các tiêu chí chưa đạt liên quan đến các vấn đề về môi trường, cơ sở vật chất văn hóa và tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch tập trung.

Bên cạnh đó, một số xã trên địa bàn huyện như Đạo Trù, Yên Dương, Minh Quang… chưa đạt theo tiêu chí xã NTM giai đoạn 2021-2025. Đặc biệt, đối với 2 tiêu chí môi trường và tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung, đến nay huyện Tam Đảo vẫn chưa có công trình xử lý nước thải tập trung đủ điều kiện, một số địa phương chưa có điểm tập kết, xử lý rác thải theo quy định. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung mới đạt 10,8% do dự án cấp nước sạch gặp khó khăn trong quá trình triển khai.

Giai đoạn 2021 - 2025, Bộ tiêu chí quốc gia về NTM đã bổ sung nhiều chỉ tiêu mới so với giai đoạn trước như chỉ tiêu thuộc tiêu chí tổ chức sản xuất, y tế, môi trường, chất lượng môi trường sống... Do vậy, không ít các địa phương trên địa bàn tỉnh gặp khó khăn trong việc duy trì tiêu chí xã NTM, thực hiện các tiêu chí xây dựng xã NTM nâng cao, kiểu mẫu và xây dựng huyện NTM, NTM nâng cao.

Đồng chí Phùng Xuân Tiến, Phó Chánh Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh cho biết: “Theo quy định, tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung tại các xã NTM nâng cao phải đạt từ 65% trở lên; huyện NTM tối thiểu đạt 43%, huyện NTM nâng cao tối thiểu đạt 53%.

Hiện nay, tỷ lệ hộ gia đình trên địa bàn tỉnh được sử dụng nước sạch đáp ứng tiêu chuẩn của Bộ Y tế là 81,3%, nhưng tỷ lệ các hộ gia đình sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung chỉ đạt 24,1%.

Để hoàn thành chỉ tiêu về nước sạch tập trung, nhiều địa phương phụ thuộc vào tiến độ đầu tư nhà máy cấp nước của doanh nghiệp. Trong khi đó, tỉnh đang tạm dừng triển khai cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng các công trình, dự án cấp nước sạch tập trung nên việc hoàn thành chỉ tiêu này đối với các xã chưa có công trình cấp nước tập trung rất khó khăn.

Đối với việc duy trì các tiêu chí xã NTM cũng gặp khó khăn, vướng mắc, đặc biệt đối với các tiêu chí trường học, cơ sở vật chất văn hóa thôn, môi trường và an toàn thực phẩm.

Theo quy định, xã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021-2025 phải có 100% trường học trên địa bàn (3 cấp Mầm non, Tiểu học, THCS) đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1. Tuy nhiên, đến hết năm 2023, toàn tỉnh mới đạt 41,4% số trường đạt chuẩn quốc gia.

Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh còn khoảng 30% nhà văn hóa thôn của các xã chưa đạt chuẩn theo quy định; tiêu chí môi trường và an toàn thực phẩm gặp khó khăn trong việc thực hiện thu gom, xử lý, phân loại chất thải rắn tại nguồn...”.

Hành trình không có điểm kết thúc

Xây dựng NTM là chương trình mục tiêu quốc gia kỳ vọng góp phần chuyển đổi nông nghiệp, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân khu vực nông thôn, mang lại giá trị bền vững cho nông thôn trong giai đoạn mới.

Với mục tiêu không ngừng nâng cao đời sống nhân dân, các tiêu chí của Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM ngày càng nâng cao và đi vào chiều sâu, đặt ra những yêu cầu mới, các địa phương phải không ngừng nỗ lực, phấn đấu để thực hiện.

Xác định xây dựng NTM là việc làm thường xuyên, liên tục, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc, với quyết tâm “Nâng cao một cách rõ nét chất lượng cuộc sống của người dân, chuyển thành quả phát triển kinh tế vào đời sống người dân và xã hội”, các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh đã và đang vào cuộc quyết liệt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, chuyển hướng xây dựng NTM từ “lượng” sang “chất”.

Quyết tâm về đích huyện NTM trong năm 2024, hiện nay, các cấp ủy Đảng, chính quyền trên địa bàn huyện Vĩnh Tường đang tập trung, dồn lực thực hiện các tiêu chí chưa đạt, trong đó có tiêu chí về sử dụng nước sạch từ các công trình cấp nước tập trung.

Đồng chí Nguyễn Thanh Bằng, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Vĩnh Tường cho biết: “Theo quy định, để đạt tiêu chí huyện NTM, tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung cần đạt hơn 45%, tuy nhiên đến nay, toàn huyện mới có 38% hộ dân được sử dụng nước sạch.

Để đẩy nhanh tiến độ hoàn thành tiêu chí, huyện chỉ đạo các đơn vị, địa phương tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân trong việc sử dụng nước sạch; đồng thời tích cực tháo gỡ khó khăn, đôn đốc doanh nghiệp sớm hoàn thành dự án cung cấp nước sạch cho 11 xã của huyện Vĩnh Tường trong năm 2024 theo kế hoạch…”.

Theo kế hoạch thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, Vĩnh Phúc phấn đấu đến năm 2025 có ít nhất 40% số xã (42 xã) đạt chuẩn NTM nâng cao; 10% số xã (11 xã) được công nhận đạt chuẩn xã NTM kiểu mẫu, 2 xã được công nhận đạt chuẩn xã NTM thông minh; các xã còn lại duy trì đạt chuẩn NTM theo quy định giai đoạn 2021- 2025; có thêm 5 huyện được công nhận huyện đạt chuẩn NTM; 2 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao.

Cùng với tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tỉnh tiếp tục quan tâm phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội khu vực nông thôn. Trong đó, tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất trường học các cấp đảm bảo đạt chuẩn theo quy định; ưu tiên đầu tư, hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất văn hóa, thể thao.

Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bảo vệ môi trường nông thôn; chú trọng thu hút doanh nghiệp đầu tư các khu xử lý chất thải tập trung quy mô liên xã, liên huyện, ứng dụng công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường; cải tạo, nâng cấp đồng bộ hệ thống thu gom, thoát nước thải và các công trình xử lý nước thải sinh hoạt tập trung.

Triển khai giải pháp thực hiện các dự án cấp nước, làm cơ sở hoàn thành chỉ tiêu về tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung.

Đồng thời tiếp tục hỗ trợ phát triển kinh tế nông thôn theo hướng kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp sinh thái, gắn với phát huy lợi thế về điều kiện tự nhiên, thế mạnh ngành nghề và hạ tầng kinh tế - xã hội; nhân rộng, phát triển hiệu quả các mô hình sản xuất hàng hóa tập trung, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu chuẩn chất lượng và mã vùng nguyên liệu đối với các sản phẩm nông nghiệp chủ lực; đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp…

Cùng với đó, để khơi dậy sức dân trong xây dựng NTM, các cấp, ngành, địa phương của tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, triển khai hiệu quả các phong trào thi đua xây dựng NTM nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm, huy động sự tham gia của toàn xã hội trong công cuộc xây dựng NTM.

Tạo mọi điều kiện để người dân và cộng đồng tham gia vào các hoạt động kiểm tra, giám sát các nội dung thực hiện chương trình; phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên trong quá trình xây dựng NTM, từ đó tạo sức lan tỏa tới người dân.

Hoàng Sơn - Lê Mơ