Nhắc đến đặc sản Phú Thọ không thể bỏ qua món tằm sắn rang lá chanh, chiên giòn hoặc luộc. Món ngon trứ danh gợi nhớ quê hương được nhiều người Vĩnh Phúc yêu thích nhưng cũng rất kén người ăn. Thậm chí, còn sợ hãi khi nhìn những con tằm vàng ươm, to như ngón tay, chi chít gai bò lổm ngổm trong túi hoặc rổ.
Là người dân gốc Phú Thọ, 3 năm nay, chị Nguyễn Bích Phương sinh sống ở phường Tích Sơn, thành phố Vĩnh Yên - một tiểu thương kinh doanh online kiêm thêm món tằm sắn, đặc sản đất Tổ.
Đang vào mùa nên tằm sắn dịp này ngon và hút khách. Cao điểm, có ngày chị Phương bán được từ 15- 20 kg tằm sắn, khách hàng chủ yếu ở quanh thành phố Vĩnh Yên. Cũng do đông khách nên có ngày chị Phương giao hàng không kịp, phải tăng cường đội ngũ shipper hỗ trợ.
Tằm sắn được gia đình chị Nguyễn Bích Phương kinh doanh đắt hàng.
Chị Nguyễn Bích Phương cho biết: “Em quê ở xã Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, một trong những địa phương có nghề nuôi tằm phát triển. Ở đây, ngoài nuôi tằm dâu ươm tơ dệt lụa, bà con địa phương còn nuôi tằm lá sắn thương phẩm. Em lấy chồng về thành phố Vĩnh Yên và mới bán tằm được khoảng 3 năm nay. Mỗi ngày, gia đình em ở quê đều đặn gửi xe ô tô từ 15 - 30 kg tằm sắn xuống đây nên ngày nào cũng có hàng để bán”.
Được biết, chị Phương kinh doanh online nhiều mặt hàng. Nhưng vào mùa này, tằm sắn đang là mặt hàng “hot” do nhiều người yêu thích, đặt mua đông.
Chị Phương chia sẻ: “Những năm trước, gia đình em gửi tằm xuống chủ yếu phục vụ con cháu ăn. Muốn mọi người thưởng thức món ngon đất Tổ, em đi chia cho hàng xóm, bạn bè, anh em đồng nghiệp của chồng mỗi người một ít ăn thử cho biết. Từ đó, ngày càng có nhiều người biết đến và đặt mua, đặc biệt năm nay hàng bán rất chạy”.
Mặc dù tằm sắn không được "bắt mắt" nhưng lại là món khoái khẩu của nhiều người.
Vừa trò chuyện, chị Phương vừa bốc một nắm tằm sắn to trong chiếc túi nilon chia thành nhiều túi nhỏ để mang đi ship cho khách. Người mua ít thì vài lạng, nhiều là vài cân.
Do được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, những con tằm sắn tạm thời bị “ngất”, nằm yên không động đậy. Nhưng chỉ sau 30 phút để ngoài nhiệt độ thường, những con tằm này như được hồi sinh, từ héo hon lập tức phổng phao trở lại.
Dưới lớp da vàng mỏng, con nào con nấy tròn vo và bắt đầu ngọ nguậy, bò ngổn ngang trong túi nilon. Theo chị Phương, nếu để tủ mát, tằm sắn có thể sống khỏe hàng tuần, thậm chí lâu hơn. So với các địa phương thì tằm sắn Phú Thọ được nhiều khách hàng đánh giá chất lượng ngon nhất khi có vị bùi, béo và mùi thơm đặc trưng nên chuộng mua.
Thậm chí, có khách hàng khó tính phải hỏi kỹ, đúng tằm sắn Phú Thọ mới mua. Không chỉ ngon miệng, tằm sắn còn là loại thực phẩm bổ dưỡng khi giàu đạm, chất béo và chứa nhiều vitamin, khoáng chất.
Không ít gia đình nghiện món tằm sắn Phú Thọ đến mức mua từ 2-4 kg/lần để tủ ăn dần. Bởi tằm đang trong vụ nên vừa ngon vừa rẻ, với mức giá 90.000 đồng/kg.
Còn vào tháng 4 (đầu vụ) tằm vừa không ngon, lại đắt, khoảng 140.000 đồng/kg. Thời điểm này, do việc thu hoạch lá sắn khó khăn nên nông dân phải cho tằm ăn “độn” thêm lá sung, lá khế, lá chuối. Vụ tằm kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11 nên những người yêu thích món này phải ăn tranh thủ, tuần nào, thậm chí ngày nào cũng ăn.
Cũng theo lời chị Phương có những hộ nuôi tằm quy mô cho thu nhập hàng chục triệu đồng/tháng. Mùa hè, con tằm sắn phát triển rất nhanh, trung bình cứ 15-17 ngày là tằm chín và cho thu hoạch một lứa.
Nhiều khách hàng mua lẻ vài lạng chị Phương cũng bán để lan tỏa món ngon đất Tổ.
Như gia đình chị Phương, vào vụ cao điểm bán từ 70-80 kg/ngày. Để phục vụ khách hàng, gia đình chị phải thu mua lại của bà con trong xã. Lợi nhuận cao nhưng nghề nuôi tằm cũng rất vất vả nên các cụ mới có câu: “Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng” bởi những lúc tằm ăn rỗi, cứ 2-3 tiếng lại rải lá sắn một lần và người dân phải thức cả đêm để cho tằm ăn.
Theo Đông y, tằm chín vị mặn, bùi béo, thơm, tính ấm, được dùng làm thuốc bồi dưỡng thần kinh, ăn ngủ kém, hư lao, trẻ chậm lớn, cơ thể suy nhược, phụ nữ sau khi đẻ ít sữa nuôi con. Dù là món ăn bổ dưỡng nhưng không phải ai cũng ăn được tằm sắn. Phần lớn là do hình thù của con tằm khiến nhiều người mới nhìn đã thấy sợ. Hay có người nhìn thấy sợ nhưng nghe lại thích khám phá hương vị bùi, béo của món ăn nên sau khi luộc hoặc chiên giòn đem cắt bỏ chân, đầu rồi cuốn lá sung chấm tương ớt.
Món tằm sắn rang lá chanh.
Từ việc kinh doanh tằm sắn, chị Nguyễn Bích Phương không những có điều kiện nâng cao doanh thu mà còn kết nối được nhiều đồng hương Phú Thọ. Điều này khiến chị rất vui vì có thêm những người bạn mới, có dịp chuyện trò, giao lưu cũng như giới thiệu, lan tỏa món ngon vùng miền, cũng là nét văn hoá đặc sắc của vùng đất Tổ.
Bài, ảnh: Hà Trần