Trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật là một hoạt động mang tính nhân văn của Đảng và Nhà nước ta. Những năm qua, hoạt động trợ giúp pháp lý cho đối tượng này đã được Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh triển khai hiệu quả, giúp người khuyết tật nâng cao hiểu biết về pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh tư vấn pháp luật cho người khuyết tật. Ảnh: Dương Hà
Toàn tỉnh hiện có hơn 150 nghìn người khuyết tật (NKT), phần lớn có đời sống vật chất, tinh thần khó khăn nên rất cần sự giúp đỡ của Nhà nước và xã hội, nhất là về vấn đề trợ giúp pháp lý (TGPL) và truyền thông pháp luật.
Bám sát Chương trình TGPL cho NKT giai đoạn 2021 - 2030 của Thủ tướng Chính phủ, hằng năm, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh (Sở Tư pháp) đều tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện chính sách TGPL cho NKT.
Đồng thời đẩy mạnh truyền thông về hoạt động TGPL và quyền được TGPL cho NKT thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Tổ chức biên soạn và cấp phát tài liệu cho các cơ quan, đơn vị liên quan và NKT; lắp đặt bảng tin, hộp thông tin về TGPL cho NKT.
Phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thành phố, UBND các xã, phường, thị trấn và các đoàn thể tổ chức các buổi TGPL lưu động nhằm phổ biến kiến thức pháp luật tới các đối tượng thuộc diện TGPL, trong đó có NKT. Qua đó, góp phần nâng cao kiến thức pháp luật, giúp NKT tiếp cận và thụ hưởng đầy đủ, kịp thời chính sách TGPL miễn phí.
Cùng với các hoạt động truyền thông, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh còn đẩy mạnh thực hiện tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NKT.
Phó Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Phan Thị Kim Liên cho biết: Hiện nay, các vấn đề mà NKT thường yêu cầu TGPL là các tranh chấp liên quan đến đất đai, chế độ chính sách, hôn nhân và gia đình.
Khi NKT đến đơn vị đề nghị TGPL, trung tâm sẽ cử trợ giúp viên pháp lý xuống cơ sở để tiếp cận nắm bắt vụ việc, tư vấn và thu thập tài liệu, chứng cứ liên quan. Nếu vụ việc phải đưa ra tòa án thì trợ giúp viên pháp lý sẽ phối hợp cùng luật sư để tham gia bào chữa, bảo vệ.
Từ khi Luật TGPL năm 2017 có hiệu lực đến nay, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh đã thụ lý và thực hiện TGPL 253 vụ việc cho NKT. Trong đó, có 130 vụ việc TGPL bằng hình thức tư vấn, 121 vụ việc trợ giúp bằng hình thức tham gia tố tụng để bào chữa, đại diện ngoài tố tụng 2 vụ việc.
Từ hoạt động TGPL miễn phí, nhiều NKT trên địa bàn tỉnh đã được tư vấn pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Điển hình như vụ việc của bà K.T.B ở huyện Vĩnh Tường, khuyết tật ở dạng vận động, không thể đi lại được.
Năm 1970, bà B chung sống với ông P.V.N nhưng không đăng ký kết hôn. 2 vợ chồng bà có tài sản chung là 1 thửa đất diện tích 224m2. Trong quá trình chung sống, bà B và ông N đã bán, chuyển nhượng một phần diện tích cho người khác. Năm 2021, 2 vợ chồng bà B xảy ra mâu thuẫn trong hôn nhân. Vì vậy, bà B mong muốn được chia tay với ông N và phân chia tài sản.
Tham gia tố tụng, bảo vệ quyền lợi cho đương sự, trợ giúp viên pháp lý Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh đã đưa ra những luận điểm, dẫn chứng thuyết phục. Hiện, Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Tường đã có quyết định về việc phân chia tài sản chung theo đơn khởi kiện của bà B. Theo đó, bà B được giao quản lý, sử dụng 60m2 đất còn lại và tài sản trên đất. Chồng của bà B được hưởng số tiền chung của 2 vợ chồng.
Bên cạnh những kết quả tích cực, hiện nay, hoạt động TGPL cho NKT vẫn gặp phải một số khó khăn. Theo chị Trần Thị Ngân, trợ giúp viên pháp lý, một số NKT còn mặc cảm, tự ti, khó khăn trong việc đi lại, thể hiện quan điểm, suy nghĩ nên việc tiếp cận pháp luật còn nhiều trở ngại.
Đội ngũ trợ giúp viên pháp lý còn ít, chưa tương xứng với số lượng vụ việc cần TGPL của các đối tượng. Một số cơ quan tiến hành tố tụng chưa thực sự thiện trí trong việc giải thích cho NKT hiểu về quyền và lợi ích được TGPL...
Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh tiếp tục tăng cường phối hợp với các cấp, ngành, đoàn thể trong tỉnh để triển khai hoạt động TGPL cho NKT. Trong đó, đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về TGPL và các chế độ, chính sách TGPL đối với NKT.
Tăng cường thực hiện các vụ việc TGPL cho NKT, trọng tâm là tham gia tố tụng và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp các vụ án liên quan đến NKT, NKT có khó khăn về tài chính. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ người thực hiện TGPL, nhất là kỹ năng tham gia tố tụng và kỹ năng tiếp xúc với NKT nhằm bảo đảm NKT có khó khăn về tài chính được cung cấp dịch vụ TGPL miễn phí theo quy định.
Tăng cường phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức về TGPL đối với NKT cho đội ngũ người có uy tín, cán bộ cơ sở để họ làm cầu nối giữa người được TGPL với trung tâm.
Thanh Huyền