Cùng với cả nước, tỉnh Phú Thọ (mới) sẽ đi vào hoạt động từ tháng 7/2025, trên cơ sở hợp nhất 3 tỉnh Vĩnh Phúc, Hòa Bình và Phú Thọ, với tầm nhìn mới kiến tạo động lực phát triển cho toàn vùng trung du và miền núi Bắc Bộ.
Việc nhìn lại và khẳng định những thành tựu chủ yếu cũng như những thế mạnh của Vĩnh Phúc sẽ giúp định vị vai trò của vùng đất này trong không gian phát triển mới, giai đoạn lịch sử mới của đất nước.
Vĩnh Phúc là vùng đất cổ nằm ở châu thổ sông Hồng, nơi giao thoa giữa đồng bằng và trung du, giữa văn minh sông Hồng với núi rừng Tam Đảo. Địa bàn tỉnh ngày nay từng là một phần quan trọng của Nhà nước Văn Lang thời các vua Hùng, nơi người Việt cổ định cư, lập làng, mở nước. Những di chỉ khảo cổ được phát hiện tại Đồng Đậu chứng minh, cư dân nơi đây đã biết luyện kim, làm nông nghiệp, tạo dựng nền văn hóa bản địa đặc sắc.
Địa hình đa dạng, có núi cao, trung du, đồng bằng, sông suối đan xen, dần hình thành nên những phẩm chất của người dân Vĩnh Phúc: Cần cù, linh hoạt nơi đồng ruộng; mạnh mẽ, gan góc ở vùng sơn cước; đồng thời mang trong mình sự nhạy bén trong giao thương. Con người nơi đây không chỉ làm ruộng giỏi, thạo nghề thủ công mà còn có truyền thống hiếu học, gắn bó cộng đồng và thấm đẫm tinh thần yêu nước.
Ngay từ thời dựng nước, Vĩnh Phúc đã sản sinh ra những biểu tượng tinh thần như Quốc Mẫu Tây Thiên, vị nữ thần được nhân dân tôn vinh là người bảo trợ cho quốc gia, dân tộc. Truyền thống thờ Mẫu, thờ tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc đã góp phần hình thành nên truyền thống văn hóa: Tôn trọng cội nguồn, coi trọng nghĩa khí và đề cao vai trò phụ nữ trong cộng đồng.
Vĩnh Phúc cũng là nơi khởi nguồn tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc, tiêu biểu qua hình ảnh Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa, ghi dấu mốc quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Vĩnh Phúc có những danh nhân văn hóa, anh hùng dân tộc mà tên tuổi mãi mãi ghi danh như Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Thái Học… Những con người ấy là kết tinh của một vùng đất giàu truyền thống, nơi lòng yêu nước đã thấm vào ruộng đồng, núi đồi, hòa vào dòng sông Lô, sông Hồng.
Với chiều sâu lịch sử và bản sắc văn hóa như vậy, Vĩnh Phúc không chỉ là một địa danh hành chính, mà còn là vùng đất mang hồn cốt Việt, nơi kết tinh những phẩm chất đẹp đẽ của con người Việt Nam từ buổi đầu dựng nước.
Trong bối cảnh phát triển hiện nay, Vĩnh Phúc được đánh giá là địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế và đã đạt được những thành tựu phát triển ấn tượng trên nhiều lĩnh vực. Trong năm 2024, tốc độ tăng trưởng GRDP của tỉnh đạt 7,52%, cao hơn mức bình quân cả nước. 5 tháng đầu năm 2025, thu ngân sách nhà nước tiếp tục tăng cao, phản ánh năng lực thu hút đầu tư, phát triển sản xuất và quản trị tài chính hiệu quả.
Trong hành trình 28 năm kể từ khi tái lập tỉnh (1997), Vĩnh Phúc đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào. GRDP năm 2024 của tỉnh đạt khoảng 173 nghìn tỷ đồng; GRDP bình quân đầu người khoảng 141 triệu đồng. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là trụ cột của nền kinh tế với chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) năm 2024 tăng 11,43%. Nhiều sản phẩm chủ lực như máy tính xách tay, wifi router, gạch ốp lát, xe máy... tăng trưởng mạnh.
Tính đến năm 2025, Vĩnh Phúc có nhiều khu công nghiệp hoạt động hiệu quả, với tỷ lệ lấp đầy cao. Nổi bật là các khu công nghiệp: Khai Quang, Bình Xuyên I, Thăng Long Vĩnh Phúc, Bá Thiện I, Bá Thiện II. Các khu công nghiệp không chỉ góp phần giải quyết việc làm mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trở thành biểu tượng phát triển của Vĩnh Phúc trong chặng đường vừa qua.
Về du lịch, Tam Đảo nhiều năm được vinh danh là “Thị trấn du lịch hàng đầu thế giới”, cùng với Khu danh thắng Tây Thiên, Khu du lịch Đại Lải và các dự án du lịch đang triển khai, cho thấy Vĩnh Phúc có tiềm năng rất lớn để phát triển “công nghiệp không khói”.
Sau gần 30 năm liên tục phát triển, Vĩnh Phúc trở thành cực tăng trưởng công nghiệp quan trọng trong vùng trung du miền núi Bắc bộ. Tỉnh có nền công nghiệp chế tạo phát triển mạnh, là điểm tựa về sản xuất - chế biến trong chiến lược liên kết vùng. Cùng với đó, hạ tầng giao thông của Vĩnh Phúc đang ngày càng đồng bộ, là một trong những địa phương có khả năng kết nối hiệu quả với Thủ đô Hà Nội và các vùng lân cận. Bên cạnh công nghiệp, tỉnh còn có tiềm năng phát triển các lĩnh vực dịch vụ, logistics và đô thị hiện đại. Cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch tích cực, phản ánh định hướng phát triển đúng đắn và sự năng động trong chỉ đạo, điều hành.
Những năm qua, Vĩnh Phúc có nhiều nỗ lực trong cải cách hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân và doanh nghiệp, củng cố niềm tin của xã hội vào hệ thống chính trị. Trong bối cảnh chuẩn bị cho việc sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp, Vĩnh Phúc là một trong những địa phương đi đầu thực hiện tinh gọn bộ máy, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội và hiệu quả điều hành. Với truyền thống lịch sử, tiềm năng địa kinh tế và quyết tâm chính trị, Vĩnh Phúc được kỳ vọng sẽ là hạt nhân tăng trưởng, đóng vai trò then chốt trong quá trình hình thành vùng phát triển liên kết giữa ba tỉnh Phú Thọ - Vĩnh Phúc - Hòa Bình trong thời kỳ mới.
Các lĩnh vực an sinh xã hội, y tế, giáo dục cũng đạt được những thành tựu rất to lớn. Vĩnh Phúc hai năm liên tiếp dẫn đầu toàn quốc về điểm trung bình kỳ thi tốt nghiệp THPT. Trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế gần đây, học sinh của tỉnh đạt nhiều giải cao, đứng trong tốp đầu cả nước. Công tác đầu tư xây dựng trường chuẩn quốc gia, đổi mới giáo dục phổ thông được triển khai đồng bộ. Y tế đạt kết quả toàn diện với tỷ lệ bác sĩ đạt 16,9 người/vạn dân, tỷ lệ giường bệnh đạt 43,6/vạn dân, cao hơn tỷ lệ trung bình toàn quốc. Nhiều cơ sở y tế được đầu tư lớn, xây dựng khang trang, hiện đại.
Hệ thống quy hoạch đô thị, khu công nghiệp, vùng huyện được điều chỉnh, bảo đảm đồng bộ và có tầm nhìn phát triển. Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả nổi bật với 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 42 xã nông thôn mới nâng cao, gần 200 thôn kiểu mẫu. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều chỉ còn 0,44%, thấp bậc nhất cả nước.
Tỉnh Vĩnh Phúc được sáp nhập với tỉnh Phú Thọ và tỉnh Hòa Bình, hình thành một tỉnh lớn về quy mô, mạnh về nội lực, đa dạng về văn hóa. Trong buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình vào ngày 10/6, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm gợi ý: Vĩnh Phúc là cực tăng trưởng công nghiệp, logistics và đô thị hiện đại - động lực chính về thu ngân sách, sản xuất và việc làm; Phú Thọ là trục dịch vụ tổng hợp, trung chuyển hàng hóa, du lịch văn hóa và nông nghiệp đặc sản, kết nối đồng bằng với miền núi; Hòa Bình là vùng kinh tế xanh, du lịch sinh thái, rừng, thủy điện, bản sắc dân tộc, vừa bảo tồn sinh thái, vừa phát triển nghỉ dưỡng chất lượng cao.
Như vậy, việc sáp nhập hành chính không chỉ là sự thay đổi về tổ chức bộ máy mà còn mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển, khai thác hiệu quả hơn các tiềm năng, lợi thế của từng địa phương. Ba tỉnh với lợi thế có thể bù đắp cho nhau, phát huy sức mạnh tổng hợp, tạo động lực phát triển mới cho toàn vùng trung du và miền núi Bắc Bộ, kết nối với các khu vực trên toàn quốc và quốc tế.
Thời gian không còn nhiều, nhiệm vụ trọng tâm của tỉnh hiện nay là khẩn trương hoàn tất việc sắp xếp tổ chức bộ máy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, vận hành thông suốt, đồng thời giữ vững ổn định và không gây xáo trộn lớn đời sống nhân dân.
Việc bố trí cán bộ cần đặt phẩm chất, năng lực, hiệu quả công tác làm thước đo hàng đầu, tránh tư tưởng cục bộ, bè phái, kết hợp hài hòa giữa kế thừa và đổi mới. Tỉnh Vĩnh Phúc cần chủ động cùng các địa phương xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tổng thể, phát huy vai trò là cực tăng trưởng công nghiệp, đô thị, logistics hiện đại, tạo động lực cho toàn vùng.
Đồng thời, tỉnh phải đóng góp tích cực vào các đột phá chiến lược của tỉnh hợp nhất như hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân, hội nhập quốc tế và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Ban lãnh đạo tỉnh mới sẽ cần chuẩn bị kỹ lưỡng cho công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ tỉnh, bảo đảm chất lượng văn kiện, nhân sự và sự đồng thuận trong hệ thống chính trị.
Trong mọi nhiệm vụ, Vĩnh Phúc phải giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng - an ninh, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân ủng hộ chủ trương lớn của Đảng. Đây là thời điểm để Vĩnh Phúc phát huy vai trò tiên phong, thể hiện bản lĩnh, khát vọng phát triển và trách nhiệm với tương lai mới của vùng đất rộng lớn, đa trung tâm, giàu tiềm năng.
HÀ HỒNG HÀ