Trước thực trạng các hình thức kinh doanh biến tướng dựa trên mô hình kinh doanh đa cấp ngày càng diễn biến phức tạp, gây bức xúc dư luận, Sở Công thương đã đẩy mạnh các biện pháp quản lý hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Về cơ bản, các doanh nghiệp bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật trong kinh doanh, thực hiện chế độ báo cáo định kỳ.
Thời gian gần đây, lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để lừa đảo, trục lợi thông qua các hình thức đầu tư tiền vào các dự án tài chính, tiền ảo, ví điện tử… có xu hướng gia tăng trên cả nước. Thực trạng này đặt ra thách thức không nhỏ trong công tác quản lý hoạt động kinh doanh này tại tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh hiện có 12 doanh nghiệp bán hàng đa cấp được Sở Công thương xác nhận đăng ký hoạt động tại địa phương, có thể kể đến như Công ty TNHH Oriflame Việt Nam, Công ty TNHH Unicity Marketing Việt Nam..., chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh các loại mỹ phẩm, thực phẩm chức năng...
Theo số liệu báo cáo của các doanh nghiệp, trong năm 2024, số người tham gia bán hàng đa cấp tại tỉnh là 5.893 người, trong đó, người tham gia bán hàng đa cấp phát sinh mới là 3.778 người, số lượng người được đào tạo cơ bản là 3.285 người. Những con số này cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của mô hình kinh doanh đa cấp trên địa bàn tỉnh, song, kèm theo đó đòi hỏi sự sát sao trong công tác kiểm tra, giám sát, quản lý của các ngành chức năng.
Nhằm nâng cao công tác phối hợp quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp giữa các sở, ban, ngành, địa phương, năm 2019, Sở Công thương đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 41 về việc ban hành Quy chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, các sở, ban, ngành, địa phương thường xuyên phối hợp với Sở Công thương trong quản lý; phân công lãnh đạo, cử đầu mối phối hợp, cung cấp đường dây nóng; chủ động thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến quản lý Nhà nước về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao.
Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về pháp luật quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp tại địa phương, Sở Công thương thường xuyên tuyên truyền các quy định về hoạt động bán hàng đa cấp, đăng tải các thông báo lên trang thông tin điện tử của sở về các doanh nghiệp được cấp Giấy xác nhận bán hàng đa cấp, các doanh nghiệp chấm dứt hoạt động bán hàng đa cấp tại tỉnh; hướng dẫn, phổ biến pháp luật cho các doanh nghiệp, người dân trong quá trình tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Năm 2024, Sở Công thương đã tiếp nhận và giải quyết xác nhận, xác nhận đăng ký sửa đổi, bổ sung hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương cho 11 đơn vị và tiếp nhận 15 hồ sơ thông báo tổ chức hội nghị, hội thảo, đào đạo về bán hàng đa cấp. Định kỳ hằng năm, sở phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức các hội nghị phổ biến quy định của Nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, kết hợp tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và các chính sách trong hoạt động bán hàng đa cấp.
Qua đó giúp các tổ chức, người dân nhận thức đúng về hoạt động bán hàng đa cấp, phân biệt các hoạt động bán hàng đa cấp hợp pháp và bán hàng đa cấp trái pháp luật; tăng cường cảnh báo về các trường hợp kinh doanh đa cấp không phép, đa cấp trá hình, lừa đảo nhằm hạn chế nguy cơ người dân tham gia vào các hệ thống này.
Công tác kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp được tăng cường. Giai đoạn 2021 - 2025, Sở Công thương đã tiến hành 1 cuộc kiểm tra về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp tại 2 đơn vị là Công ty TNHH GCoop Việt Nam và Công ty TNHH Unicity Maketing Việt Nam. Về cơ bản, các doanh nghiệp này chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật trong kinh doanh theo phương thức đa cấp, thực hiện báo cáo định kỳ.
Mặc dù vậy, các doanh nghiệp thường xuyên thay đổi địa điểm hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương gây khó khăn cho công tác quản lý, theo dõi hoạt động của ngành chức năng. Cùng với đó, do một số quy định quản lý trong hoạt động bán hàng đa cấp chưa chặt chẽ; số người tham gia bán hàng theo hình thức đa cấp lớn trong khi nhân lực quản lý nhà nước tại địa phương còn ít... gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát.
Tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp trên địa bàn tỉnh, Sở Công thương phối hợp chặt chẽ với lực lượng quản lý thị trường thực hiện tốt công tác quản lý địa bàn để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, kiểm tra và xử lý nghiêm các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh bán hàng đa cấp, thực hiện tổ chức hội nghị, hội thảo, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm hàng hóa dưới hình thức đa cấp trái quy định của pháp luật.
Phối hợp với các cơ quan thông tin, truyền thông tuyên truyền các quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp để nâng cao nhận thức của nhân dân, tránh để các đối tượng lợi dụng hoạt động bán hàng đa cấp lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Bài, ảnh: Hồng Nhật