Sáng 17/4, tại Phiên họp thứ 44, cho ý kiến vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, nhiều Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và thực hiện mục tiêu "hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo vào năm 2030".
Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn
Gần 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa được đến trường
Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non đã phát triển rộng khắp đến tất cả các xã phường, thôn bản trên cả nước, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đưa trẻ đến trường; các điều kiện chăm sóc, giáo dục trẻ, chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ được nâng lên. Hằng năm, có trên 5,1 triệu trẻ mầm non được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục tại 15.256 trường mầm non và 17.444 cơ sở giáo dục mầm non độc lập; tỷ lệ huy động trẻ em nhà trẻ đạt 34,6%, tỷ lệ huy động trẻ em mẫu giáo đạt 93,6%.
Tuy nhiên, giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức lớn như: còn một số lượng khá lớn trẻ em mẫu giáo từ 3 - 4 tuổi chưa được tiếp cận với giáo dục mầm non, tạo ra sự mất công bằng trong tiếp cận giáo dục (có gần 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa được đến trường, tập trung tại những nơi khó khăn, đặc biệt khó khăn, vùng cao, miền núi, biên giới, hải đảo, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số). Các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục mầm non còn nghèo nàn. Chính sách hiện hành dành cho trẻ em mầm non, giáo viên, cơ sở giáo dục, cơ chế, chính sách đầu tư, xã hội hoá giáo dục còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non.
Hiện nay, Luật Giáo dục chỉ quy định về phổ cập cho trẻ 5 tuổi, để thực hiện phổ cập giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo cần sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục. Tuy nhiên, việc sửa đổi Luật cần thời gian đánh giá toàn diện để giải quyết nhiều nội dung phức tạp, trong khi yêu cầu hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo đã được đặt ra tại Nghị quyết số 42-NQ/TW “đến năm 2030 hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi“, Kết luận số 91-KL/TW yêu cầu "Từng bước thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 3, 4 tuổi". Việc ban hành Nghị quyết Quốc hội tạo căn cứ, cơ sở pháp lý giúp các địa phương sớm xây dựng và ban hành kế hoạch triển khai phổ cập giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo theo yêu cầu của Ban Chấp hành Trung ương. Đồng thời, có thời gian chuẩn bị, đầu tư các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ, triển khai thực hiện phổ cập theo lộ trình phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính khả thi đối với việc hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo vào năm 2030.
Nghị quyết tập trung giải quyết 3 nhóm chính sách: Ưu đãi đối với trẻ em mẫu giáo trong độ tuổi thực hiện phổ cập, đảm bảo tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo được huy động đến cơ sở giáo dục mầm non để được nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục theo Chương trình giáo dục mầm non; chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non.
Đánh giá khả năng cân đối ngân sách
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, để triển khai thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3-5 tuổi, Nhà nước phải bảo đảm nguồn tài chính và nguồn nhân lực rất lớn.
Về đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, tổng dự toán kinh phí để thực hiện phổ cập giáo dục mầm non 3-5 tuổi (giai đoạn 2026-2030) là 116.314,1 tỷ đồng. Thường trực Ủy ban cho rằng, cần xác định lộ trình theo từng năm học trong giai đoạn 2026-2030, lộ trình này cần được quy định trong Nghị quyết để có cơ sở lập kế hoạch chuẩn bị các điều kiện bảo đảm.
Về đội ngũ giáo viên mầm non, theo đánh giá tác động dự kiến tổng biên chế còn thiếu đến năm 2030 là 47.949 chỉ tiêu. Số biên chế cần bổ sung giai đoạn 2026-2030 là 21.427 chỉ tiêu. Thường trực Ủy ban cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo cần tập trung đánh giá số lượng giáo viên mầm non, khả năng bố trí biên chế; xác định cụ thể số lượng giáo viên mầm non thiếu cần bổ sung hằng năm phù hợp với lộ trình phát triển trường, lớp.
Về kinh phí thực hiện Nghị quyết, hiện nay ngành Giáo dục đang triển khai thực hiện một số chính sách mới: miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; các nhiệm vụ thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030... Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, bổ sung đánh giá kỹ lưỡng nguồn kinh phí thực hiện Nghị quyết có thuộc 20% tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục, đào tạo (cần phân định cụ thể ngân sách trung ương và ngân sách địa phương); ngân sách nhà nước tăng thêm hằng năm để bổ sung cơ sở vật chất, xây dựng trường, lớp... để có đủ cơ sở cho cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.
“Các số liệu cơ quan chủ trì soạn thảo dự toán đề nghị rà soát đánh giá kỹ lưỡng; đánh giá khả năng cân đối ngân sách nhà nước chi cho lĩnh vực giáo dục và đào tạo; khả năng cân đối ngân sách của các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn”, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội nêu rõ.
Nêu vấn đề ở các thành phố, khu vực đông dân cư, nơi kinh tế - xã hội phát triển có nhiều nhà đầu tư đầu tư xây dựng trường mầm non, còn ở các vùng nông thôn, vùng khó khăn lại rất khó thu hút, vì họ cân đối lợi nhuận, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng, nếu có chính sách ưu đãi vượt trội và đột phá, đồng thời gắn với trách nhiệm xã hội thì có thể thu hút được nguồn đầu tư tốt hơn.
“Cần dựa trên cả nguồn vốn tư nhân, xã hội hóa, chứ không chỉ ngân sách nhà nước, với chính sách vượt trội”, bà Hải nói.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan thông tin, từ ngày 6/1/2025, Indonesia chính thức triển khai chương trình "Bữa ăn dinh dưỡng miễn phí" cho 82,9 triệu học sinh trong 5 năm (2025-2029), trị giá 28 tỷ USD này nhằm giải quyết tình trạng thấp còi ở trẻ và tăng thu nhập cho nông dân. Ông đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu thêm cách làm, cần xác định không chỉ là bữa ăn miễn phí mà là bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng cho một thế hệ đến năm 2045, đó cũng là thế hệ tương lai của đất nước; cần chú trọng khoa học dinh dưỡng các bữa ăn để không những đủ no mà còn giải quyết tình trạng thấp còi và phát triển trí tuệ cho trẻ.
Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh bày tỏ quan ngại về vấn đề nguồn kinh phí thực hiện Nghị quyết khi tới đây nhiều dự án, “siêu dự án” được triển khai cần nguồn vốn rất lớn, các chủ trương lớn về miễn học phí cũng ảnh hưởng đến nguồn ngân sách, nên việc cân đối tài chính giai đoạn 2026 - 2031 là vô cùng quan trọng. Hiện các nội dung đề xuất sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước cũng không có nội dung này. Ông đề nghị Chính phủ khẩn trương tổng hợp nhu cầu, nguồn lực tài chính, bố trí ngân sách thực hiện để đảm bảo chính sách khả thi trên thực tiễn.
Hoàng Hà (Theo TTXVN)