Năm nào cũng vậy, Lễ hội Tây Thiên, huyện Tam Đảo (từ ngày 12 - 17/2 âm lịch) thu hút hàng chục nghìn lượt du khách đến tham quan, chiêm bái. Lễ hội có nhiều hoạt động ý nghĩa, hấp dẫn, trong đó nổi bật là hội thi gói bánh chưng gù, bánh gio, bánh giầy của đồng bào dân tộc Sán Dìu.
Mâm bánh dâng Quốc mẫu Tây Thiên
Bánh chưng gù, bánh gio, bánh giầy là những món ăn truyền thống, mang đậm nét văn hóa của đồng bào dân tộc Sán Dìu. Do đó, tại Lễ hội Tây Thiên năm nào cũng có hội thi gói bánh chưng gù, bánh gio, bánh giầy nhằm tái hiện hoạt động làm các lễ vật dâng Quốc mẫu Tây Thiên; đồng thời tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; khơi dậy niềm tự hào về lịch sử, sự sáng tạo trong lao động, sản xuất. Từ đó, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị độc đáo của di sản văn hóa thời Hùng Vương và tín ngưỡng Thờ Mẫu Tây Thiên.
Các đội tham gia hội thi gói bánh chưng gù (năm 2024) - món ăn truyền thống của dân tộc Sán Dìu.
Cũng như mọi năm, công tác chuẩn bị cho hội thi gói bánh chưng gù, bánh gio, bánh giầy năm nay được các cấp hội phụ nữ, chính quyền địa phương quan tâm, chuẩn bị. Từ việc lựa chọn thành viên tham gia hội thi, nguyên liệu làm các loại bánh cũng như tìm tòi cách thức thể hiện bài thi đặc sắc, ấn tượng.
Bánh chưng gù, bánh gio được trưng bày tại hội thi năm 2024.
Hội thi được tổ chức vào sáng 16/2 âm lịch, tại sân Trung tâm văn hóa lễ hội Tây Thiên. Tham gia hội thi có 8 đội đại diện 8 xã/thị trấn trong huyện. Mỗi đội phải gói 30 chiếc bánh chưng gù, 40 chiếc bánh gio và 30 chiếc bánh giầy.
Được biết, 2 năm gần đây, thị trấn Đại Đình luôn giành giải Đặc biệt. Mâm bánh đạt giải cao nhất được Ban tổ chức dâng lễ Mẫu khiến người dân địa phương rất tự hào về kinh nghiệm, tay nghề gói bánh của người dân tộc Sán Dìu, tạo động lực lớn để các chị em phụ nữ tích cực tham gia hội thi.
Theo cán bộ Hội Phụ nữ thị trấn Đại Đình: “Để đạt được kết quả cao trong hội thi, chị em phụ nữ địa phương có sự đầu tư, chuẩn bị chu đáo. Không chỉ đảm bảo chất lượng thơm ngon, các loại bánh chưng gù, bánh gio, bánh giầy còn phải được gói sao cho đẹp mắt nhất, việc trình bày, thuyết trình cũng phải hay, có sự sáng tạo”.
Ngay sau khi có kế hoạch tổ chức hội thi, Hội Phụ nữ thị trấn Đại Đình đã triển khai nhiệm vụ đến các chi hội, tuyển chọn thành viên, chuẩn bị nguyên liệu, tổ chức thực hành gói bánh. Do phải trải qua nhiều khâu chuẩn bị nên bánh chưng gù và bánh gio có thể được làm trước 1 ít để mang đến hội thi trưng bày, riêng bánh giầy phải được làm đúng ngày, từ việc nấu xôi đến giã bánh.
Mặc dù năm nào cũng tham gia hội thi, nhưng tâm thế của các chị em phụ nữ thị trấn Đại Đình ai cũng háo hức, mong chờ và vào cuộc rất khí thế, phấn khởi với mong muốn mâm bánh của địa phương giành được giải cao nhất để đại diện dâng lên lễ Mẫu.
Bảo tồn, phát huy các giá trị độc đáo của di sản văn hóa
Hiện nay, thị trấn Đại Đình có 5/15 tổ dân phố có người dân tộc Sán Dìu sinh sống. Trong đó, Chi hội Phụ nữ Trại Mới được địa phương tín nhiệm giao tham gia hội thi và nhiều năm giành giải Đặc biệt.
Bà Hoàng Thị Năm, 65 tuổi, thôn Trại Mới, thị trấn Đại Đình cho biết: “Năm nào tôi cũng tham gia hội thi gói bánh và rất phấn khởi khi mâm bánh của địa phương được ban tổ chức đánh giá cao về chất lượng. Năm nay, chị em phụ nữ thôn Trại Mới vẫn được tín nhiệm, giao trọng trách gói bánh chưng gù và mọi người đang có kế hoạch triển khai. Để tham gia hội thi, chúng tôi ưu tiên những chị em có kinh nghiệm, tay nghề gói bánh ngon và đẹp mắt".
Những thanh niên trai tráng khỏe mạnh đảm nhận phần giã bánh giầy.
Được biết, ngay từ mùng 10/2 âm lịch, người dân địa phương đã gói bánh chưng gù dâng Thánh, Mẫu tại Đền Mẫu Hóa. Ngoài tham gia hội thi, trong dịp này, nhân dân gói hàng nghìn chiếc bánh chưng gù phục vụ du khách mua về làm quà cho gia đình, bạn bè. Do đó, đến với Lễ hội Tây Thiên, các du khách thập phương ai cũng háo hức tham dự hội thi gói bánh để được cổ vũ, thưởng thức các món ngon nức tiếng của địa phương.
Ngoài giải Đặc biệt, giải Nhất, Ban tổ chức hội thi còn trao nhiều giải phụ cho các đội thi. Các sản phẩm đạt giải cao phải có các tiêu chí về thẩm mỹ, chất lượng bánh thơm ngon, mùi vị hấp dẫn…
Hội thi được tổ chức không chỉ phục vụ người dân, du khách dịp Lễ hội Tây Thiên mà còn góp phần quảng bá, giới thiệu văn hóa, du lịch Tam Đảo nói riêng và Vĩnh Phúc nói chung. Đồng thời, tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, khơi dậy niềm tự hào về lịch sử và sự khéo léo của phụ nữ; sự sáng tạo trong lao động, sản xuất của đồng bào dân tộc Sán Dìu vùng núi Tam Đảo.
Qua đó, góp phần bảo tồn, phát huy, quảng bá các giá trị độc đáo của di sản văn hóa thời Hùng Vương và tín ngưỡng Thờ Mẫu Tây Thiên tới người dân và du khách trên mọi miền Tổ quốc.
Bài, ảnh: Hà Trần