Là vùng đất có truyền thống văn hóa lâu đời, Vĩnh Phúc hiện còn lưu giữ gần 400 lễ hội đặc sắc, mang giá trị gắn kết cộng đồng. Các lễ hội được bảo tồn và duy trì hằng năm đã góp phần quảng bá nét đẹp văn hóa đặc trưng, ẩm thực truyền thống của Vĩnh Phúc đến bạn bè gần xa, tạo sức hút đối với du khách, thúc đẩy phát triển du lịch.
Xôi ngũ sắc, món ăn độc đáo của đồng bào dân tộc Cao Lan, xã Quang Yên (Sông Lô) được giới thiệu với du khách tại lễ hội Xuống đồng. Ảnh: Kim Ly
Lễ hội Tây Thiên (Tam Đảo) được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hằng năm nhằm tưởng nhớ và tri ân công đức của Quốc Mẫu Tây Thiên - Lăng Thị Tiêu, người có công giúp vua Hùng thứ VII đánh giặc, bảo vệ bờ cõi.
Đồng chí Đỗ Quốc Trọng, Trưởng Ban Quản lý Khu danh thắng Tây Thiên cho biết: "Điểm đặc biệt hấp dẫn du khách tại lễ hội Tây Thiên là đặc trưng của sự giao thoa giữa tín ngưỡng thờ Mẫu và văn hóa Phật giáo. Trong ngày hội chính sẽ diễn ra một số nghi thức như lễ rước kiệu Quốc Mẫu, lễ dâng hương, lễ tế Mẫu cùng các hoạt động văn hóa, thể thao và nghệ thuật truyền thống như hát Văn và hát Chầu Văn về tín ngưỡng Tam phủ và tín ngưỡng thờ Mẫu Tây Thiên, liên hoan dân ca hát Soọng cô, các trò chơi dân gian như kéo co, đẩy gậy, chọi gà, nhảy bao bố, bắt chạch trong chum, vật dân tộc...
Cùng với các nghi lễ độc đáo, không gian lễ hội còn thu hút bởi nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Sán Dìu được thể hiện qua trang phục truyền thống, phần trình diễn các làn điệu dân ca Soọng cô.
Tại lễ hội năm nay còn diễn ra hội chợ thương mại trưng bày các sản phẩm OCOP của địa phương giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống, sản phẩm nông sản, các loại đồ uống, sản vật đặc trưng nổi tiếng của tỉnh, tạo điểm nhấn để thu hút du khách".
Đến lễ hội Tây Thiên sẽ được thưởng thức nhiều món ăn đặc trưng của người dân địa phương. Chị Nguyễn Thị Nguyệt, chủ Nhà hàng Vạn Hoa, tổ dân phố Đền Thỏng, thị trấn Đại Đình cho biết: "Vào mùa lễ hội, nhà hàng đón từ 100 - 200 khách/ngày. Nhà hàng luôn chú trọng nâng cao chất lượng phục vụ; tăng cường quảng bá, giới thiệu các món ăn đặc trưng, sản vật địa phương như rau su su, thịt lợn rừng, cá lăng, cá tầm, cơm lam, cá bống suối, măng rừng, rượu nếp cái hoa vàng, bánh chưng gù, các món chay… đến với du khách. Nhà hàng luôn chú trọng đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, bán đúng giá niêm yết để tạo ấn tượng đẹp với khách du lịch".
Gian trưng bày ẩm thực của đồng bào dân tộc Cao Lan, xã Quang Yên tại lễ hội Xuống đồng thu hút nhiều người dân và du khách thập phương tham quan, thưởng thức. Ảnh: Kim Ly
Được tổ chức vào tháng Giêng hằng năm, lễ hội Xuống đồng (hay còn gọi là lễ hội Lồng tồng) là nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Cao Lan, xã Quang Yên (Sông Lô). Đây là lễ hội truyền thống từ xa xưa mang ý nghĩa gửi gắm mong ước của bà con cầu mong một năm nhân khang vật thịnh, mùa màng bội thu, tươi tốt, cầu cho người người khỏe mạnh, nhà nhà yên vui, đầm ấm, sung túc.
Lễ hội gồm 2 phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ có lễ trình, lễ dâng hương, lễ cầu mùa. Đồ lễ được chuẩn bị chu đáo gồm ván xôi, gà lễ, hoa quả, bánh chim, bánh chuột. Các món bánh và xôi ngũ sắc đều là món ăn đặc trưng của bà con dân tộc Cao Lan. Bánh chim có hình thù giống con chim, được làm từ gạo nếp nương gói trong lá dứa rừng, được tạo hình cầu kỳ, có mùi thơm và hương vị đặc trưng.
Theo ông Trần Văn Quân, Trưởng thôn Xóm Mới, xã Quang Yên, món bánh chim, bánh chuột rất được du khách yêu thích khi đến vui hội Xuống đồng. Nhiều du khách còn tìm hiểu về sự tích của các loại bánh này và học cách làm bánh dưới sự chỉ dẫn của người dân địa phương.
Không chỉ hấp dẫn bởi ẩm thực đặc trưng, lễ hội Xuống đồng còn có phần hội vui nhộn với màn múa và hát Sình ca cùng nhiều trò chơi dân gian. Việc tổ chức lễ hội Xuống đồng hằng năm góp phần lưu giữ, bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống của bà con vùng đồng bào dân tộc.
Không chỉ mang tính chất tín ngưỡng thuần túy, việc tổ chức các lễ hội đã tạo ra không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ hướng về cội nguồn; xây dựng nếp sống văn minh, văn hóa trong đời sống. Việc phát huy giá trị văn hóa và giá trị ẩm thực truyền thống tại các lễ hội sẽ tạo động lực cho ngành du lịch phát triển, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
Để tăng sức hấp dẫn với du khách, các hình thức quảng bá, giới thiệu đặc trưng văn hóa ẩm thực cần tiếp tục được đổi mới; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác khôi phục, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; đa dạng hình thức tiếp cận, giới thiệu các nét đẹp văn hóa, sản vật địa phương đến với du khách nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế.
Quỳnh Hương