Song song với sự phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH) là quá trình cải tạo nâng cấp, mở rộng đô thị mới, quy hoạch, xây dựng các khu công nghiệp tập trung, làm giảm các khu chứa nước và tạo những hệ quả ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống thoát nước trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên. Chính vì vậy, việc triển khai các dự án đầu tư, cải thiện hệ thống thoát nước đô thị Vĩnh Yên theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu có ý nghĩa quan trọng trên nhiều mặt cho thành phố nói riêng và tỉnh nói chung.
Dự án Quản lý nguồn nước và ngập lụt Vĩnh Phúc hoàn thiện và đưa vào khai thác sẽ góp phần đảm bảo tiêu thoát nước cho đô thị Vĩnh Yên. Ảnh: Chu Kiều
Trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên hiện có 18 điểm ngập úng cục bộ sau mưa lớn, chiều sâu ngập úng trung bình từ 0,2 - 0,5m, đáng chú ý có những điểm chiều sâu ngập từ 0,8 - 1 m như điểm ngập tại Quốc lộ 2, khu vực siêu thị Go! Vĩnh Phúc, thời gian ngập phụ thuộc nhiều vào mực nước trên sông Phan cũng như hồ Đầm Vạc.
Nguyên nhân là do thành phố Vĩnh Yên nằm trong vùng tiêu sông Phan - Cà Lồ, hướng tiêu thoát hiện tại chủ yếu là tự chảy ra sông Phan - sông Cà Lồ, sau đó thoát ra sông Cầu qua cửa Phúc Lộc Phương.
Khi diễn biến thời tiết bất thường, mưa lớn, dài ngày, mực nước sông Cà Lồ, sông Cầu dâng cao, khả năng tiêu thoát của sông Phan rất khó khăn, tiêu rất chậm, thậm chí chảy ngược về phía thượng lưu, dẫn đến lượng mưa tại các đô thị, đặc biệt là thành phố Vĩnh Yên bị lưu lại tại các hồ đầm trong khu vực đô thị, nước không tiêu thoát được, gây ngập cục bộ tại các khu vực có cao độ thấp và ngập diện rộng các khu vực đất nông nghiệp nằm trong vùng tiêu.
Đáng chú ý là sông Phan và đầm Vạc vốn là 2 hạng mục quan trọng trong việc tiêu, thoát nước của thành phố, song lại không được quan tâm nạo vét thường xuyên nên khả năng chứa nước cũng như tiêu, thoát nước thấp hơn nhiều so với tiềm năng vốn có. Vì thế, khi có mưa lớn xảy ra, mực nước ở sông Phan, đầm Vạc dâng cao và nhanh khiến các luồng tiêu từ cánh đồng, khu dân cư không thoát được gây ngập úng cục bộ.
Cùng với đó, do quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng đã làm giảm diện tích những điểm thu, trữ nước như ao, hồ, đầm... và tăng diện tích bê tông hóa nên khả năng thẩm thấu kém, nước mưa chủ yếu chảy tràn trên bề mặt, tăng lưu lượng dòng chảy.
Trong khi đó các công trình tiêu thoát nước của thành phố chưa đồng bộ, lại xây dựng đã lâu, đang xuống cấp, vì vậy không đáp ứng việc tiêu thoát nước khi có mưa lớn. Thêm vào đó, ý thức của một số người dân còn hạn chế, vứt rác bừa bãi, để nguyên vật liệu xây dựng rơi vãi xuống hệ thống rãnh thoát nước gây ách tắc dòng chảy.
Trước tình trạng ngập úng cục bộ sau mỗi trận mưa lớn, kéo dài, thời gian qua, UBND thành phố Vĩnh Yên đã chỉ đạo các đơn vị thoát nước trên địa bàn tổ chức nạo vét bùn đất, khơi thông dòng chảy, các tuyến kênh mương, cống hộp, cống ngầm của hệ thống thoát nước; giải tỏa vật cản gây ách tắc, cản trở dòng chảy, vệ sinh vớt rác tại các cửa thu nước trên mặt đường, nhất là trong lúc mưa lớn, phát hiện sự cố, những tác động ảnh hưởng đến khả năng thoát nước và có phương án xử lý thoát nước nhanh, kịp thời, đảm bảo tiêu thoát nước hiệu quả, giảm tình trạng ngập úng.
Nhà máy xử lý nước thải thành phố Vĩnh Yên cơ bản hoàn thiện, sau khi đi vào hoạt động sẽ xử lý tốt nước thải sinh hoạt trên địa bàn. Ảnh: Chu Kiều
Đôn đốc, kiểm tra, giám sát các chủ đầu tư, các đơn vị thi công công trình xây dựng, công trình nhà ở tự xây có ảnh hưởng đến thoát nước trên địa bàn phải có biện pháp đảm bảo thoát nước trong quá trình thi công.
Bên cạnh đó, triển khai các dự án chống ngập úng như xử lý ngập úng khu vực Chùa Hà Tiên; xử lý ngập úng 3 tổ dân phố trên địa bàn phường Đồng Tâm; các dự án nạo vét các hồ, đầm trên địa bàn và cải tạo bổ sung các hệ thống rãnh thoát nước đã cũ, không đảm bảo.
Phối hợp cùng các sở, ban, ngành triển khai các dự án: Xử lý ngập úng 3 điểm thành phố Vĩnh Yên do Sở Giao thông làm chủ đầu tư; Quản lý nguồn nước và ngập lụt tỉnh Vĩnh Phúc, Hợp phần Thoát nước và xử lý nước thải thành phố Vĩnh Yên giai đoạn II thuộc dự án Chương trình phát triển các đô thị loại II - thành phần tỉnh Vĩnh Phúc; cải tạo, nạo vét hồ Đầm Vạc.
Đồng thời rà soát lại toàn bộ thiết kế các dự án chỉnh trang đô thị đã và đang triển khai trên địa bàn; bổ sung cải tạo rãnh thoát nước dọc, bổ sung thêm, thay thế cửa thu nước đảm bảo việc tiêu thoát nước; kiểm tra các hạng mục đã thi công, trường hợp ảnh hưởng đến việc tiêu thoát nước, cản trở dòng chảy phải có giải pháp khắc phục kịp thời; tăng cường vận động, tuyên truyền người dân tham gia vệ sinh, bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, về lâu dài, để giải quyết vấn đề ngập úng, đảm bảo tiêu thoát nước bền vững trong khu vực nội thị của thành phố, vào cuối tháng 1/2024, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án Cải thiện hệ thống thoát nước đô thị theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên đến năm 2030.
Đề án có tầm nhìn tổng thể về hệ thống thoát nước thành phố Vĩnh Yên lâu dài và bền vững với hệ thống thoát nước phù hợp với Quy hoạch thoát nước đô thị Vĩnh Phúc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch phân khu A1, A2, A3, A4, A5; là căn cứ để lựa chọn các dự án ưu tiên, từng bước cải thiện hệ thống thoát nước đô thị thành phố Vĩnh Yên theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Hiện, UBND thành phố Vĩnh Yên đang phối hợp với ngành chức năng, Sở Xây dựng xây dựng kế hoạch triển khai các nội dung đề án, đảm bảo các mục tiêu đề ra, góp phần hoàn thiện các tiêu chí đô thị loại I, đưa Vĩnh Yên xứng tầm đô thị lõi của tỉnh.
Lưu Nhung