Những năm qua, công tác quản lý quy hoạch và phát triển đô thị ở Vĩnh Phúc đã được cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Nhận thức của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu đã được nâng lên; chất lượng công tác quy hoạch đô thị có nhiều đổi mới, không gian đô thị được mở rộng, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được quan tâm đầu tư theo hướng đồng bộ và hiệu quả hơn, chất lượng sống của cư dân đô thị từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, so với mục tiêu xây dựng Vĩnh Phúc thực sự trở thành nơi đáng sống thì vẫn còn rất nhiều việc phải làm.
Phối cảnh Khu đô thị Bắc Đầm Vạc, thành phố Vĩnh Yên
Vĩnh Phúc xác định chiến lược phát triển hài hòa trên cả ba trụ cột: Kinh tế - Xã hội - Môi trường. Trong đó, lấy sự ổn định và tăng trưởng kinh tế bền vững là mục tiêu xuyên suốt; lấy phát triển công nghiệp là nền tảng, động lực của nền kinh tế; tập trung phát triển các ngành dịch vụ, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh; đẩy mạnh phát triển nông nghiệp, nông thôn toàn diện; phát triển kinh tế-xã hội gắn với phát triển đô thị.
Chính vì vậy, tỉnh triển khai nhiều chương trình, dự án phát triển đô thị làm căn cứ để huy động các nguồn lực, thu hút đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị hiện đại và đồng bộ; nâng cao chất lượng môi trường sống, đảm bảo phát triển đô thị bền vững trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Cụ thể là Chương trình phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung đô thị tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2013-2020; Đề án xây dựng đô thị thông minh tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Chương trình tổng thể xây dựng và phát triển đô thị Vĩnh Phúc đến năm 2030, tầm nhìn 2050; Đề án chỉnh trang đô thị theo định hướng văn minh, hiện đại, mang bản sắc riêng, mở rộng không gian công cộng, phát triển công viên xanh…
Nhờ đó, hệ thống đô thị trên địa bàn tỉnh phát triển khá nhanh chóng, đến nay đã có 29 đô thị (tăng 15 đô thị so với năm 2012).
Đặc biệt, thời gian gần đây đã nổi lên xu hướng hình thành các trung tâm đô thị chức năng, chuyên ngành trên địa bàn như cụm đô thị Vĩnh Phúc, hạt nhân là thành phố Vĩnh Yên - trung tâm hành chính - chính trị, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, thương mại.... Chùm đô thị Phúc Yên là trung tâm giáo dục, y tế và dịch vụ của khu vực và của tỉnh; chùm đô thị Vĩnh Tường là trung tâm dịch vụ thương mại, công nghiệp và du lịch; chùm đô thị Lập Thạch là trung tâm dịch vụ, thương mại, tập trung các làng nghề và chùm đô thị Hợp Châu - Tây Thiên là trung tâm du lịch gồm du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái và du lịch văn hóa tâm linh. Các trung tâm đô thị này đã và đang phát huy thế mạnh, huy động nguồn lực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.
Nhìn chung, hệ thống đô thị Vĩnh Phúc đã phát triển khá nhanh chóng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, các đô thị vẫn có xu hướng phát triển tự phát, công tác quy hoạch và phát triển đô thị vẫn còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế như hệ thống các quy hoạch đô thị chưa đồng bộ, chưa sát với tình hình thực tiễn và nhu cầu phát triển; chất lượng một số đồ án quy hoạch chưa cao, công tác quản lý quy hoạch chưa được chú trọng; nhiều dự án phát triển nhà ở, đô thị chậm tiến độ, hiệu quả đầu tư còn thấp nhưng chưa được kịp thời khắc phục; một số dự án chậm thực hiện nghĩa vụ tài chính, ảnh hưởng đến thu ngân sách; việc giải quyết, khắc phục những vi phạm còn chưa triệt để. Những vấn đề trên làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về quy hoạch và phát triển đô thị, ảnh hưởng đến mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.
Những tồn tại, hạn chế trên có nguyên nhân từ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp có lúc, có nơi chưa kịp thời, chưa quyết liệt; năng lực, nhận thức và trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác quản lý còn hạn chế; công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát chưa được quan tâm đúng mức; sự phối hợp giữa các cấp, ngành, địa phương còn chưa chặt chẽ.
Để khắc phục các tồn tại, hạn chế đã chỉ ra, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo cấp ủy, chính quyền các cấp trên địa bàn bám sát các quy định, chỉ đạo của Trung ương, của Tỉnh ủy để chủ động trong việc tham mưu và tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ liên quan đến công tác quy hoạch và phát triển đô thị.
Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước liên quan đến công tác quy hoạch và phát triển đô thị, trọng tâm là chấn chỉnh lề lối làm việc, công tác tham mưu và thẩm định, sự phối hợp của các cơ quan chuyên môn, địa phương nhằm nâng cao hiệu quả công việc; kịp thời phát hiện và khắc phục các tồn tại, hạn chế, giảm thiểu tối đa phát sinh các vụ việc mới phức tạp.
Xác định quy hoạch luôn phải đi trước với phương pháp và cách làm khoa học, có tầm nhìn chiến lược phát triển, đồng bộ giữa quy hoạch đô thị với các quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn và các quy hoạch chuyên ngành khác, sát với tình hình thực tiễn và nhu cầu phát triển của tỉnh nói chung, mỗi địa phương nói riêng trong từng giai đoạn. Thực hiện rà soát các quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng còn hiệu lực trên địa bàn tỉnh nhằm bảo đảm tính khả thi, khắc phục các mâu thuẫn; đẩy nhanh tiến độ phủ kín các quy hoạch trên địa bàn tỉnh.
Nâng cao chất lượng công tác lập, thẩm tra, thẩm định và phê duyệt quy hoạch đô thị, tuân thủ chặt chẽ các quy định của hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành. Củng cố tổ chức bộ máy, cán bộ quản lý quy hoạch, kiến trúc từ tỉnh đến cấp huyện. Thực hiện đúng các quy trình, quy định và thủ tục lập, thẩm định và phê duyệt các quy hoạch theo quy định của pháp luật, đảm bảo sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan chuyên môn, địa phương.
Rà soát, bổ sung quỹ đất phát triển nhà ở công nhân, nhà ở xã hội, quỹ đất nhà tái định cư trong các đồ án quy hoạch đô thị; việc chấp hành các quy định về đầu tư, nghĩa vụ tài chính liên quan đến nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại và khu đô thị, quỹ đất thương mại trong các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh.
Chú trọng hơn nữa công tác quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị gắn với từng đồ án quy hoạch, đảm bảo chặt chẽ, giữ đúng định hướng, mục tiêu ban đầu của quy hoạch. Xem xét một cách thận trọng, khách quan, khoa học khi điều chỉnh quy hoạch; việc điều chỉnh quy hoạch phải phù hợp quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng, đủ căn cứ, điều kiện và tuân thủ trình tự theo quy định, hạn chế thấp nhất việc điều chỉnh làm giảm diện tích đất xây dựng các công trình phúc lợi, công cộng.
Bài, ảnh: Quang Nam