Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng phòng, chống lãng phí. Người chỉ rõ “Tham ô có hại nhưng lãng phí có khi còn hại nhiều hơn. Nó tai hại hơn tham ô vì lãng phí rất phổ biến; lãng phí tuy không lấy của công đút túi, song kết quả cũng rất tai hại cho nhân dân, cho Chính phủ, có khi tai hại hơn nạn tham ô...". Tham ô, lãng phí, quan liêu là một thứ “giặc ở trong lòng”… Bài viết với nhan đề “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp tục như một thông điệp mạnh mẽ, mang tính thức tỉnh sâu sắc, khuyến khích mọi người xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội.
Trong bài viết “Chống lãng phí”, Tổng Bí thư đã thẳng thắn chỉ rõ: Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tuy nhiên, hiện nay, lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển.
Một số dạng thức của lãng phí đang nổi lên gay gắt, đó là chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới, dẫn đến khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực.
Tình trạng lãng phí thời gian, công sức của doanh nghiệp, cá nhân khi thủ tục hành chính rườm rà, dịch vụ công trực tuyến chưa thuận tiện và thông suốt. Lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, của đất nước do bộ máy Nhà nước có nơi, có lúc hoạt động chưa hiệu quả, một bộ phận cán bộ nhũng nhiễu, thiếu năng lực, né tránh, đùn đẩy công việc, sợ trách nhiệm; do chất lượng, năng suất lao động thấp.
Lãng phí tài nguyên thiên nhiên; lãng phí tài sản công do quản lý, sử dụng chưa hiệu quả. Trong đó, việc giải ngân vốn đầu tư công; cổ phần hóa, xử lý thoái vốn của các doanh nghiệp Nhà nước; sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước, các dự án sử dụng nhiều tài nguyên đất và nước; thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia, các gói tín dụng hỗ trợ phát triển an sinh xã hội hầu hết rất chậm. Lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân diễn ra dưới nhiều hình thức…
Ngoài những nguyên nhân dẫn đến từng dạng thức lãng phí, còn do thực thi các nghị quyết, chỉ thị, văn bản pháp luật về phòng, chống lãng phí trong thực tế vẫn còn hạn chế; một số hệ thống tiêu chuẩn, định mức, chế độ chưa phù hợp thực tế nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung; xử lý lãng phí chưa được đề cao, thường gắn với xử lý tham nhũng như hệ lụy kéo theo.
Chưa tạo được phong trào thi đua rộng khắp về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cũng như dư luận xã hội mạnh mẽ để phê phán, lên án những hành vi gây lãng phí. Việc xây dựng văn hóa tiết kiệm, không lãng phí trong xã hội chưa được quan tâm đúng mức…
Lãng phí không chỉ gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước…
Trong bài viết, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: Cần thống nhất nhận thức đấu tranh phòng, chống lãng phí là cuộc chiến chống “giặc nội xâm” đầy cam go, phức tạp, là một phần của cuộc đấu tranh giai cấp, có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để xây dựng Đảng ta vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”. Tiết kiệm, chống lãng phí phải được thể hiện rõ nét qua những cam kết, kế hoạch, có lãnh đạo, có chỉ tiêu cụ thể, tiến hành thường xuyên, triệt để.
Thông qua bài viết cho thấy những suy nghĩ, trăn trở của người đứng đầu Đảng ta về thực trạng lãng phí đã và đang tồn tại trong xã hội. Đây như một thông điệp mạnh mẽ, mang tính thức tỉnh sâu sắc, giúp mỗi người nhìn nhận lại tình trạng lãng phí và nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của tập thể, cá nhân, trách nhiệm của cộng đồng, nhất là đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đối với việc sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội.
Từ đó kêu gọi cả hệ thống chính trị và từng người dân có ý thức tránh xa lãng phí, không chỉ vì lợi ích quốc gia, lợi ích của bản thân, gia đình, xã hội mà còn vì trách nhiệm với tương lai của đất nước.
Điều này đặc biệt có ý nghĩa quan trọng, nhất là trong bối cảnh nguồn lực của đất nước còn hạn chế và cần được sử dụng tối ưu nhằm đạt hiệu quả cao nhất, khắc phục và chống lãng phí để góp phần thúc đẩy đất nước phát triển mạnh mẽ.
Chủ động triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống lãng phí gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để việc phòng, chống lãng phí tạo sự lan tỏa mạnh mẽ. Đẩy mạnh phát hiện, xử lý nghiêm các vụ vi phạm gây lãng phí lớn tài sản công theo tinh thần "xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực".
Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí, đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hằng ngày” của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân, trở thành văn hóa ứng xử trong thời đại mới, góp phần đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Ngô Tuấn Anh