Năm nào cũng vậy, cứ đến gần Tết Hàn thực (mùng 3/3 Âm lịch), từ những căn bếp đến các khu chợ ở khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh đều rộn ràng không khí làm bánh, bán bánh trôi, bánh chay cúng tổ tiên. Ở nông thôn, nhiều gia đình ăn Tết Hàn thực rất to, thậm chí có người nghỉ làm, ở nhà nấu cỗ, làm bánh ăn uống linh đình. Còn ở thành phố, do bận rộn công việc, phần lớn các gia đình đều mua bột bánh hoặc bánh có sẵn ở chợ về thắp hương tổ tiên.
Nhiều năm trở lại đây, bánh trôi, bánh chay được tiểu thương bán rải rác từ mùng 1- 3/3 Âm lịch. Theo ghi nhận của phóng viên, sáng 10/4 (tức mùng 1/3 Âm lịch), tại chợ Vĩnh Yên, bột nếp, bánh trôi, bánh chay được tiểu thương bày bán rất nhiều.
Bánh trôi, bánh chay được tiểu thương chợ Vĩnh Yên bày bán từ mùng 1-3/3 Âm lịch.
Ngoài các hàng chuyên bán bánh, vào ngày này, những tiểu thương chuyên kinh doanh giò chả, rau xanh… cũng tranh thủ kê thêm mâm bột bánh hay những đĩa bánh trôi, bánh chay bán kèm phục vụ người tiêu dùng. Dãy hàng nào cũng tấp nập người mua từ sáng đến chiều tối.
Chị Nguyễn Thị Loan, tiểu thương kinh doanh ở chợ Vĩnh Yên cho biết: “Bột nếp, bánh trôi, bánh chay bán đắt hàng nhất vào mùng 1 và mùng 3/3 Âm lịch. Hàng nào đắt hàng thì bán được gần 1 tạ bột, ít cũng phải vài chục cân. Nhìn chung, năm nay số lượng hàng hóa tiêu thụ chậm, giảm nhẹ so với những năm trước, do có nhiều người bán".
Mùng 1/3 Âm lịch, nhiều gia đình tranh thủ mua bánh trôi, bánh chay cúng Tết Hàn thực. Ngoài các loại bánh chế biến sẵn thì bột nếp kèm đỗ, đường, vừng… bán theo sét cũng được tiểu thương phục vụ tại chỗ. Phiên chợ ngày Tết Hàn thực vì lẽ đó cũng trở nên sôi động, nhộn nhịp hơn hẳn ngày thường.
Đi qua các dãy hàng, mùi bánh trôi, bánh chay hòa lẫn mùi vani thơm phức.
Giá mỗi đĩa, bát bánh trôi, bánh chay được bán rất hợp lý, từ 10.000 - 15.0000 đồng. Với những chị em có sở thích vào bếp, muốn tự tay làm bánh thắp hương có thể mua bột về làm. Bột nếp có nhiều loại, giá bán dao động từ 20.000-30.000 đồng/kg, còn bột ngũ sắc đắt gấp đôi, từ 50.000-70.000 đồng/kg, do tiểu thương phải gia công, chiết xuất màu xanh, đỏ, vàng, tím… từ các loại lá, hoa, quả trộn vào gạo nếp.
Bột bánh trôi, bánh chay ngũ sắc đắt hơn bột trắng nhưng vẫn được nhiều người đặt mua do màu sắc đẹp, bắt mắt.
Chị Nguyễn Thị Chang, tiểu thương ở phường Ngô Quyền, thành phố Vĩnh Yên cho biết: “Những năm gần đây, bột nếp ngũ sắc được nhiều người yêu thích do màu sắc đẹp, bắt mắt. Để đảm bảo an toàn thực phẩm, tôi chiết xuất màu sắc của bột bánh từ các loại hoa, quả tự nhiên. Ví dụ, màu vàng từ hạt dành dành, màu xanh từ hoa đậu biếc, lá nếp, còn màu cam từ quả gấc…”.
Kinh doanh online, chuyên bán các loại bánh bao, bánh xu xê, bánh da lợn… chị Chang luôn tìm tòi, đưa ra thị trường những sản phẩm ngon miệng nhưng phải đẹp mắt. Trong dịp Tết Hàn thực năm nay, ngoài bán bột nếp ngũ sắc, chị Chang còn mày mò làm những sét bánh trôi có hình quả bí ngô ngộ nghĩnh, bắt mắt hay hình hoa cúc xinh xắn.
Mỗi set bánh được tạo hình nghệ thuật nhiều màu sắc và có giá 80.000 đồng/set. Sản phẩm được nhiều khách hàng đánh giá cao do có tính thẩm mỹ và đặt mua về cúng tổ tiên ngày Tết Hàn thực.
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng từ lâu đã gắn liền với nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Trong ngày này, các gia đình đều thắp hương bánh trôi, bánh chay để lễ Phật và cúng gia tiên. Cả 2 loại bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, là thành quả lao động cần cù của người nông dân, thể hiện nền văn minh lúa nước lâu đời của Việt Nam.
Hình ảnh những chiếc bánh trôi, bánh chay tròn vo, trắng bóc xếp đầy đặn trên đĩa còn mang hàm ý tưởng nhớ tới sự tích mẹ Âu Cơ cùng bọc trăm trứng. Do đó, việc sử dụng bánh trôi, bánh chay cúng tổ tiên cũng là thông điệp bày tỏ tấm lòng thành kính, tiếp nối truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, tưởng nhớ công lao của ông bà, tổ tiên vào dịp Tết Hàn thực.
Bài, ảnh: Hà Trần