Việc sáp nhập 3 tỉnh trung du phía Bắc gồm Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Hòa Bình thành một đơn vị hành chính tỉnh Phú Thọ mới là bước đi chiến lược trong quá trình tinh gọn bộ máy, tái cấu trúc vùng và nâng cao năng lực phát triển bền vững. Trong bối cảnh đó, Vĩnh Phúc với nền tảng quy hoạch đô thị hiện đại và đồng bộ được xác định là tiền đề quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý quy hoạch và phát triển đô thị cho tỉnh Phú Thọ mới trong giai đoạn mới.
Nền tảng cho kiến tạo đô thị mới
Nhiều năm qua, Vĩnh Phúc được đánh giá là địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh, công tác quy hoạch bài bản và hiệu quả thu hút đầu tư cao. Các đô thị như Vĩnh Yên, Phúc Yên cùng hệ thống khu công nghiệp hiện đại đã góp phần xây dựng mô hình phát triển không gian đô thị hài hòa, có định hướng dài hạn và ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong quản lý đô thị.
Những kết quả này tạo ra cơ sở vững chắc để áp dụng và lan tỏa trong quá trình xây dựng tỉnh Phú Thọ mới- nơi có sự đa dạng về địa hình, dân cư và mức độ phát triển giữa các khu vực.
Thực hiện các nhiệm vụ được giao theo Quy hoạch tỉnh Vĩnh Phúc thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 (được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 158/QĐ-TTg ngày 06/02/2024), Sở Xây dựng đã tham mưu UBND tỉnh trình Thủ tướng Chính phủ cho phép điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng đô thị Vĩnh Phúc; đồng thời tổ chức lập và phê duyệt các quy hoạch chung đô thị loại IV tại các huyện Vĩnh Tường, Bình Xuyên, Tam Đảo; Quy hoạch chung đô thị thành phố Phúc Yên; Quy hoạch xây dựng vùng huyện Yên Lạc; Quy hoạch Khu đô thị dịch vụ sinh thái hồ Sáu Vó; Quy hoạch chi tiết chỉnh trang hồ Đầm Vạc tạo điểm nhấn cảnh quan đô thị trung tâm và động lực phát triển kinh tế xã hội cho địa phương.
Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và tổ chức thực hiện đồng bộ, đến nay, tỷ lệ phủ kín quy hoạch đô thị và quy hoạch xây dựng vùng liên huyện đạt 100%; quy hoạch phân khu đạt 100%; quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới đạt trên 90%.
Chất lượng công tác quy hoạch không ngừng được nâng cao nhờ gắn kết chặt chẽ với công tác quản lý thực hiện và quản lý xây dựng đô thị; quá trình lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch được kiểm soát nghiêm ngặt, hạn chế tối đa việc điều chỉnh gây ảnh hưởng đến quỹ đất công cộng.
Hiện mạng lưới đô thị trên địa bàn tỉnh được phân bố đồng đều tại 9 huyện, thành phố, gồm 34 đô thị (01 đô thị loại II, 01 đô thị loại III, 32 đô thị loại V); tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 50%. Không gian đô thị được mở rộng với hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội được đầu tư theo hướng đồng bộ, hiện đại.
Thực hiện Chương trình phát triển nhà ở tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Sở Xây dựng đã xây dựng kế hoạch phát triển nhà ở 5 năm và hàng năm; tham mưu UBND tỉnh triển khai Đề án phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021–2030. Trong 6 tháng đầu năm, tỉnh đã khởi công 4 dự án nhà ở xã hội: Phúc Thắng, Khu đô thị mới Nam Vĩnh Yên, Thiện Kế Xanh và Kira Home góp phần nâng diện tích nhà ở bình quân đầu người đạt 34,7 m² sàn/người, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đề ra.
Song song đó, công tác nâng cao chất lượng đầu tư xây dựng, nhất là đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, được quan tâm đúng mức. Sở Xây dựng đã chủ động điều chỉnh, bổ sung chính sách quản lý dự án theo đúng quy định của Luật Đầu tư công và Luật Xây dựng. Tính từ năm 2020 đến nay, đã có 456 dự án, công trình được thẩm định với tổng mức đầu tư trên 16.000 tỷ đồng, tiết kiệm cho ngân sách hơn 1.100 tỷ đồng.
Các khu đô thị mới ở thành phố Vĩnh Yên góp phần tạo nên đô thị văn minh.
Thúc đẩy liên kết vùng và phát triển bền vững
Sau khi hợp nhất, tỉnh Phú Thọ mới sẽ có diện tích lớn, địa hình đa dạng và dân số đông. Để phát triển hiệu quả, cần tư duy quy hoạch theo hướng liên kết vùng và cơ chế quản lý phân quyền rõ ràng, linh hoạt.
Trong đó, kinh nghiệm của Vĩnh Phúc trong việc điều phối phát triển giữa khu vực đô thị và vùng ven, giữa các khu công nghiệp và khu dân cư, sẽ là hình mẫu để kiến tạo một cấu trúc không gian hợp lý, giảm áp lực cho trung tâm và tăng cường kết nối giữa các vùng miền núi, trung du và đồng bằng.
Ngoài ra, bài toán bảo tồn bản sắc văn hóa và khai thác tiềm năng du lịch tâm linh, sinh thái (như Tam Đảo, Ba Vì, hồ Hòa Bình, Đền Hùng) đòi hỏi một chiến lược quy hoạch linh hoạt, hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ tài nguyên điều mà Vĩnh Phúc đang nỗ lực thực hiện từng bước.
Việc hình thành tỉnh Phú Thọ mới là bước đi mang tính định hướng chiến lược trong tái cấu trúc địa giới hành chính, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng của vùng trung du Bắc Bộ. Trong tiến trình đó, Vĩnh Phúc với nền tảng quy hoạch hiện đại, tư duy quản lý tiên tiến và hệ thống hạ tầng đồng bộ sẽ đóng vai trò hạt nhân, làm nền móng cho mô hình phát triển đô thị thông minh, xanh, kết nối và cân bằng.
Sự kế thừa và lan tỏa các giá trị đô thị từ Vĩnh Phúc không chỉ là bài học thực tiễn quý báu mà còn là động lực mạnh mẽ, góp phần xây dựng tỉnh Phú Thọ mới phát triển toàn diện, bền vững trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế.
Mai Liên