UBND tỉnh vừa ban hành Quyết định 2680 về việc phê duyệt Đề án thí điểm mô hình “Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”. Một trong những điểm mới, sáng tạo của đề án là việc đưa các sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm làng nghề truyền thống, đồ lưu niệm của địa phương trưng bày, giới thiệu và bán ngay tại thiết chế nhà văn hóa của thôn, làng, tổ dân phố (TDP).
Thị trấn Hương Canh sẽ đưa sản phẩm làng nghề gốm Hương Canh vào trưng bày, giới thiệu và bán tại Trung tâm văn hóa của thị trấn. Ảnh: Trà Hương
Nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân
Toàn tỉnh hiện có 1.237/1.237 thôn, TDP có nhà văn hóa, khu thể thao, trong đó, có 1.072 thôn, TDP đạt chuẩn nông thôn mới theo quy định. Mặc dù các thiết chế văn hóa, thể thao (VHTT) trên địa bàn tỉnh đã được đầu tư xây dựng và đang hoạt động có hiệu quả, tuy nhiên, hiện nay, cơ sở vật chất văn hóa ở nhiều địa phương vẫn còn đơn điệu, chưa đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hóa-văn nghệ (VHVN), thể dục-thể thao (TDTT) của nhân dân.
Hệ thống thiết chế VHTT chưa được xây dựng đồng bộ, liên hoàn, chưa có tính liên kết giữa các công trình; nhiều nhà văn hóa thôn ít hoạt động, đóng cửa dài ngày; việc quản lý, khai thác chưa phát huy hiệu quả; hệ thống trang thiết bị nhà văn hóa, dụng cụ thể thao chưa được đầu tư đồng bộ; khả năng kết nối các công trình tâm linh gắn với phát triển du lịch, quảng bá sản phẩm thế mạnh tại địa phương chưa được thực hiện.
Trên cơ sở đó, Đề án thí điểm mô hình “Làng văn hóa kiểu mẫu” ra đời với mục tiêu khắc phục những hạn chế trong việc đầu tư, xây dựng các thiết chế VHTT ở cơ sở, phục vụ tốt hơn nhu cầu sinh hoạt cộng đồng, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân; thúc đẩy phát triển làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch, dịch vụ để cải thiện thu nhập cho người dân; bảo tồn, phát huy và làm sống dậy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc; nâng cao năng lực của bộ máy hệ thống chính trị ở cơ sở trong tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc định hướng người dân phát triển kinh tế.
Thực hiện đề án, từ năm 2023, mỗi huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh triển khai xây dựng thí điểm tối đa 3 mô hình "Làng văn hóa kiểu mẫu", riêng huyện Vĩnh Tường lựa chọn 4 mô hình. Toàn tỉnh có 28 thôn, làng, TDP xây dựng thí điểm mô hình “Làng văn hóa kiểu mẫu”.
Các thôn, làng, TDP xây dựng mô hình “Làng văn hóa kiểu mẫu” được ngân sách tỉnh hỗ trợ tối đa 15 tỷ đồng để đầu tư xây dựng công trình thiết chế VHTT với các hạng mục chủ yếu gồm nhà văn hóa thôn và sân bãi (diện tích tối thiểu 800 m2); khu TDTT (diện tích tối thiểu 800 m2); khu vườn dạo, vườn hoa, cây xanh (diện tích tối thiểu 500 m2); hệ thống hạ tầng kỹ thuật kết hợp linh hoạt, hợp lý các khu trưng bày, quảng bá, tập kết, mua sắm sản phẩm địa phương tiêu biểu, gắn với các thiết chế tôn giáo, tín ngưỡng của làng.
Ngoài chức năng theo quy định, nhà văn hóa được sử dụng làm nơi trưng bày, giới thiệu và bán các sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm làng nghề truyền thống, đồ lưu niệm... của địa phương. Khu TDTT được đầu tư xây dựng mới gồm sân bóng đá mini, sân bóng chuyền, sân bóng rổ, sân cầu lông, bãi đỗ xe…
Trang thiết bị, dụng cụ TDTT được đầu tư đồng bộ với công trình. Cảnh quan, đường dạo kết nối khu tín ngưỡng, tôn giáo được đầu tư xây dựng mới với phương án thiết kế, kiến trúc phù hợp với điều kiện thực tế tại vị trí xây dựng công trình.
Ngoài ra, các địa phương được tỉnh đầu tư tối đa 5 tỷ đồng/mô hình để hỗ trợ người dân xây dựng các mô hình phát triển sản xuất, dịch vụ, thương mại tạo ra các sản phẩm tốt, đặc trưng của địa phương để phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao thu nhập cho nhân dân.
Bên cạnh nguồn kinh phí từ ngân sách, tỉnh khuyến khích sự tham gia, đóng góp kinh phí, hiện vật, công lao động của người dân, cộng đồng xã hội trong việc xây dựng mô hình "Làng văn hóa kiểu mẫu" ở các địa phương.
Góp phần phát huy các di sản văn hóa của địa phương
Thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên là 1 trong 15 đơn vị xã, phường, thị trấn đầu tiên được tỉnh đầu tư xây dựng mô hình “Làng văn hóa trọng điểm” trong giai đoạn 2006 -2010. Thị trấn đã bố trí hơn 17 nghìn m2 đất tại TDP Vườn Sim để xây dựng công trình Trung tâm VHTT của thị trấn.
Năm 2021, UBND thị trấn đã tiến hành cải tạo Trung tâm VHTT với các hạng mục cải tạo nhà hội trường, nhà vệ sinh; xây mới cổng, tường rào, rãnh thoát nước; đổ bê tông sân; xây bồn trồng cây, đường dạo và cấp điện chiếu sáng.
Phó Chủ tịch UBND thị trấn Hương Canh Vũ Thị Thúy Hằng cho biết: "Địa phương có 8/18 TDP có nhà văn hóa diện tích nhỏ hẹp, không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt VHVN, TDTT của nhân dân. Do đó, các TDP này đều sử dụng Trung tâm VHTT của thị trấn là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng chung, tổ chức các hoạt động hội họp, VHVN, TDTT.
Mặc dù đã được đầu tư xây dựng, song cơ sở vật chất “Làng văn hóa trọng điểm” của thị trấn chưa được đầu tư đồng bộ, thiết chế VHTT chưa phát huy hết công năng sử dụng để phục vụ nhu cầu của người dân".
Nhờ hội tụ đủ các điều kiện như có hệ thống chính trị vững mạnh, có quỹ đất đảm bảo diện tích xây dựng các công trình; có lợi thế về nông nghiệp, văn hóa, du lịch, làng nghề, thị trấn Hương Canh được tỉnh lựa chọn là 1 trong 28 địa phương xây dựng thí điểm mô hình “Làng văn hóa kiểu mẫu”.
Bà Hằng cho biết thêm: "UBND thị trấn đã làm báo cáo gửi UBND huyện Bình Xuyên đề xuất phương án xây dựng công trình thiết chế VHTT theo đề án gồm khu công viên, vườn hoa, cây xanh, đài phun nước, thư viện, nhà để xe, phòng truyền thanh, trung tâm học tập cộng đồng; đầu tư hệ thống loa đài, bàn ghế, tủ (nội thất bên trong nhà văn hóa); xây dựng sân bóng đá mini, sân bóng chuyền, sân bóng rổ, sân cầu lông, bể bơi.
Trung tâm văn hóa thị trấn sẽ là nơi trưng bày các sản phẩm làng nghề gốm Hương Canh, trưng bày các hiện vật trong Lễ hội Kéo song (được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại).
Phần kinh phí được cấp theo quy định sẽ dành để hỗ trợ người dân xây dựng mô hình sản xuất món ăn truyền thống cháo se, bánh hòn, đây là sản phẩm đặc trưng của địa phương để phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân.
Việc triển khai xây dựng “Làng văn hóa kiểu mẫu” sẽ giúp nâng tầm, phát huy các di sản văn hóa của địa phương phục vụ phát triển du lịch, nâng cao thu nhập, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, tinh thần của nhân dân.
Bạch Nga