Kể từ ngày 3/2/1930 đến nay đã 95 năm Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. 95 mùa xuân của Đảng với biết bao khó khăn, thuận lợi đan xen, có những khó khăn rất ngặt nghèo nhưng Đảng ta vẫn vững tay chèo, đưa con thuyền cách mạng vượt qua bão táp, mưa giông để cập bến bờ vinh quang.
95 năm, 95 mùa xuân của Đảng là bản hùng ca bất hủ, Đảng đã tạo nên 4 kỳ tích lịch sử rất đáng tự hào, được cả thế giới nể trọng. Đó là Đảng lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám 1945; đánh thắng thực dân Pháp (1945 - 1954); đánh thắng đế quốc Mỹ (1954 - 1975) và giành nhiều thành tựu to lớn trong sự nghiệp đổi mới. Hòa chung dòng chảy của lịch sử với 75 mùa xuân, Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc đã đóng góp xứng đáng vào những thành tích vẻ vang ấy.
Trước hết, sau 15 năm ra đời, Đảng đã lãnh đạo nhân dân làm cuộc đổi đời lịch sử trong Cách mạng tháng Tám 1945, khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi trên toàn quốc. Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Châu Á. Với kỳ tích này, nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người dân sống trong độc lập, tự do, làm chủ quê hương, đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc…”.
Thành phố Vĩnh Yên hôm nay. Ảnh: Khánh Linh
Cách mạng tháng Tám 1945 thành công trên cả nước, trong đó có sự đóng góp xứng đáng của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Vĩnh Yên, Phúc Yên thời bấy giờ. Vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại, cam go, kể cả phải đổ máu, nhân dân tỉnh Vĩnh Yên và Phúc Yên trong vòng 15 ngày (từ 17 - 31/8) đã đứng lên đập tan bộ máy chính quyền địch, lập nên chính quyền công nông trên địa bàn.
Chính quyền non trẻ đang tập trung giải quyết những nhiệm vụ cấp bách do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời đặt ra là diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm, thì thực dân Pháp đã một lần nữa trở lại xâm lược nước ta. Thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, nhân dân cả nước đã nhất tề đứng lên trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
9 năm gian khổ hy sinh (1945 - 1954), cuối cùng nhân dân ta đã đánh thắng thực dân Pháp, kết thúc bằng chiến dịch Điện Biên Phủ “lừng lẫy 5 châu, chấn động địa cầu” buộc thực dân Pháp phải ký hiệp định Giơ-ne-vơ lập lại hòa bình ở miền Bắc, miền Nam tiếp tục đấu tranh tiến tới thống nhất nước nhà.
Trong “9 năm làm một Điện Biên” ấy, trên địa bàn 2 tỉnh Vĩnh Yên, Phúc Yên đã diễn ra những sự kiện trọng đại. Đó là ngày 12/2/1950, Chính phủ ra Nghị định sáp nhập 2 tỉnh Vĩnh Yên, Phúc Yên thành tỉnh Vĩnh Phúc.
Tỉnh Vĩnh Phúc ra đời với diện tích 1.715km2, dân số 47 vạn người sinh sống trên địa bàn 9 huyện. Đảng bộ tỉnh có 18.758 đảng viên, sinh hoạt ở gần 160 chi bộ. Sự kiện hợp nhất 2 tỉnh cũ thành tỉnh Vĩnh Phúc là đòi hỏi khách quan, trên cơ sở thực tiễn tình hình kháng chiến ở các địa phương. Tỉnh Vĩnh Phúc được thành lập đã tạo nên sức mạnh mới để đưa cuộc kháng chiến trên địa bàn tiến lên những bước vững chắc hơn.
Sau khi thành lập tỉnh, lực lượng vũ trang từng bước được xây dựng, trong đó, đặc biệt là Vĩnh Phúc đã xây dựng được tiểu đoàn chủ lực đầu tiên (Tiểu đoàn 64). Đêm 13/6/1950, Tiểu đoàn 64 lần đầu ra trận đã lập công xuất sắc, tiêu diệt đồn Sơn Kiệu của thực dân Pháp nằm trên Quốc lộ 2, đoạn qua huyện Vĩnh Tường. Với chiến công lịch sử này, cấp trên đã lấy ngày 13/6 là ngày truyền thống của lực lượng vũ trang tỉnh Vĩnh Phúc để hằng năm tổ chức kỷ niệm.
Từ khi thành lập tỉnh đến kết thúc kháng chiến chống thực dân Pháp, Đảng bộ, quân và dân Vĩnh Phúc đã lập nhiều chiến công hiển hách như: Trận Ghềnh Khoan Bộ trên dòng sông Lô tháng 10/1947, các trận Xuân Trạch Thu Đông 1950, Núi Đinh 1951 làm kẻ thù phải khiếp sợ, nức lòng nhân dân cả nước, góp phần xứng đáng vào chiến công chung của cả dân tộc.
Do có thành tích to lớn trong kháng chiến chống Pháp, Quốc hội, Chính phủ đã tặng thưởng cho Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc nhiều phần thưởng, danh hiệu cao quý. Sau khi kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp, theo Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, nước ta tạm thời chia làm 2 miền. Miền Nam tiếp tục đấu tranh để thực hiện thống nhất nước nhà, miền Bắc thực hiện 2 chiến lược cách mạng theo Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng (1960) vừa xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội, vừa đấu tranh để thống nhất nước nhà.
Tuy nhiên, do bản chất phản động của bè lũ tay sai lại được đế quốc Mỹ trực tiếp tham gia, biến miền Nam nước ta thành thuộc địa của chủ nghĩa thực dân kiểu mới. Kể từ năm 1965, đế quốc Mỹ đã trắng trợn can thiệp, sau đó là trực tiếp đưa quân đội vào miền Nam nước ta tiến hành các loại hình chiến tranh: Chiến tranh đặc biệt, chiến tranh cục bộ, Việt Nam hóa chiến tranh... và tiến hành đánh phá miền Bắc bằng hải quân và không quân.
Như vậy, cả nước ta lại hành quân ra trận với ý chí “Không có gì quý hơn độc lập tự do...”. Dưới dự lãnh đạo của Đảng, quân dân miền Nam đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, hy sinh để chống lại kẻ thù. Những chiến thắng vang dội ở Khe Sanh, Đường 9 năm 1967, Tết Mậu Thân 1968, đặc biệt là 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 đã làm cho đế quốc Mỹ và quân đội Sài Gòn phải khiếp sợ, nhân dân thế giới khâm phục và đồng tình ủng hộ.
Ở miền Bắc, quân dân ta vừa hăng say lao động sáng tạo để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, vừa hết lòng, hết sức chi viện cho tiền tuyến miền Nam. Với khẩu hiệu “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, trong những năm kháng chiến chống Mỹ, nhân dân miền Bắc đã huy động hàng triệu thanh niên nam, nữ trẻ khỏe tham gia quân đội, thanh niên xung phong vào chiến trường miền Nam giết giặc cùng hàng triệu tấn lương thực, vũ khí.
Từ năm 1965, đế quốc Mỹ cho máy bay, tàu chiến ném bom bắn phá miền Bắc hòng phá hoại tiềm lực kinh tế, quốc phòng của ta, ngăn cản chi viện cho miền Nam ruột thịt. Nhưng nhân dân miền Bắc dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ kính yêu đã vượt lên bom đạn kẻ thù, anh dũng chiến đấu theo khẩu hiệu: “Nhằm thẳng quân thù, bắn” của anh hùng Nguyễn Viết Xuân. Từ năm 1965 - 1972, chiến công lẫy lừng của quân dân miền Bắc đã lan tỏa khắp năm châu, bắn rơi hơn 5.000 máy bay của giặc Mỹ, bắt sống hàng trăm phi công Mỹ. Đặc biệt, trong trận Điện Biên Phủ trên không tháng 12/1972, hàng loạt máy bay hiện đại nhất của Mỹ B52 đã bị hạ trên bầu trời Hà Nội.
Đóng góp vào chiến công chung đó, quân dân Vĩnh Phúc “tay cày, tay súng” đã chiến đấu dũng cảm, bắn rơi hàng chục máy bay hiện đại của Mỹ. Đặc biệt, trong năm 1967, dân quân xã Đạo Trù (Lập Thạch) và dân quân xã Sơn Lôi (Bình Xuyên) đã bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh. Đêm 17/10/1972, dân quân xã Tiền Châu (Phúc Yên) đã bắn rơi máy bay hiện đại nhất của Đế quốc Mỹ, đó là chiếc máy bay thứ 112 của Mỹ bị quân dân Vĩnh Phú bắn rơi và là chiếc thứ 4.000 bị bắn rơi trên miền Bắc. Với chiến công này, dân quân xã Tiền Châu được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất và tặng Cờ “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trên mặt trận sản xuất, Vĩnh Phúc cùng cả nước thực hiện khẩu hiệu chiến lược “vừa sản xuất, vừa chiến đấu”, cả miền Bắc hừng hực khí thế cách mạng. Thanh niên thực hiện “3 sẵn sàng”, phụ nữ “3 đảm đang”; phụ lão “5 giỏi”; học sinh “2 tốt”; nông dân xây dựng “cánh đồng 5 tấn thắng Mỹ”; công nhân “tay búa, tay súng”… Tất cả vì miền Nam thân yêu, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.
Từ năm 1966, Tỉnh ủy Vĩnh Phúc đã dày công nghiên cứu, tìm tòi, thử nghiệm, sau đó tổ chức “khoán hộ” trong các hợp tác xã nông nghiệp. Mặc dù khoán hộ chưa thực sự hoàn chỉnh và còn nhiều lực cản, nhưng về cơ bản khoán hộ là bước đột phá quan trọng trong tư duy quản lý kinh tế tập thể. Khoán hộ như một khởi nguồn của đổi mới tư duy về quản lý kinh tế hợp tác xã có tác dụng rất lớn làm chuyển biến quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp không chỉ ở Vĩnh Phúc mà còn lan tỏa ra cả miền Bắc, gợi mở để Trung ương có những đổi mới sau này về chỉ đạo nông nghiệp thông qua Chỉ thị 100 của Ban Bí thư năm 1981 và Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị năm 1988.
Tranh cổ động. Anh Minh
Từ một tỉnh có truyền thống sản xuất nông nghiệp, từng được mệnh danh là “vựa lúa” của miền Bắc, Vĩnh Phúc luôn là tỉnh dẫn đầu trong sản xuất thâm canh năng suất cao. Chính vì vậy, Vĩnh Phúc được Bác Hồ về thăm nhiều lần. Năm 1956, Bác về Tân Phong (Bình Xuyên), năm 1958 Bác về thăm HTX Lai Sơn, huyện Tam Dương và thị xã Phúc Yên. Năm 1961, Bác về thăm HTX Lạc Trung (Vĩnh Tường) và đặc biệt, ngày 2/3/1963, Bác về thăm Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc. Tại cuộc mít tinh chào mừng, Bác căn dặn: “Phải làm cho Vĩnh Phúc thành một trong những tỉnh giàu có, phồn vinh nhất ở miền Bắc nước ta”. Trong những năm vừa sản xuất, vừa chiến đấu, Vĩnh Phúc còn được nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước về thăm, động viên như cụ Tôn Đức Thắng, đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Nguyễn Chí Thanh…
Mùa xuân năm 1975, mùa xuân đại thắng bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, chúng ta đã “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào” giải phóng hoàn toàn miền Nam, tiến tới thống nhất nước nhà. Vậy là sau hơn 20 năm cả dân tộc ta đã chịu nhiều tổn thất, hy sinh, anh dũng chiến đấu và sản xuất đã đánh bại đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai để non sông thu về một mối. Trong chiến công chung đó có sự đóng góp xứng đáng của Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc.
Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, dưới dự lãnh đạo của Đảng, cả nước chuyển sang giai đoạn cách mạng mới với 2 nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Phải mất 10 năm (1976 - 1986), Đảng lãnh đạo nhân dân vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ để khắc phục hậu quả nặng nề của mấy chục năm chiến tranh để lại, từng bước đưa sự nghiệp cách mạng đi lên.
Tháng 12/1986, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng đã đề ra đường lối đổi mới, trước hết là đổi mới tư duy kinh tế. Sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta kể từ đây chuyển sang giai đoạn mới như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã viết: “Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986) trên cơ sở phân tích sâu sắc tình hình đất nước và qua quá trình tìm tòi, khảo nghiệm thực tiễn với tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, đổi mới tư duy để đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trên con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, đường lối đổi mới ra đời đã đáp ứng đòi hỏi thực tiễn lịch sử, thể hiện bản lĩnh vững vàng, tư duy sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và mở ra một thời kỳ mới cho sự phát triển đất nước”.
Sau gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đoàn kết một lòng nên đã thu được những thành quả rất quan trọng. Trước hết là đã hình thành nhận thức tổng quát về chủ nghĩa xã hội với các đặc trưng cơ bản về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh “Nhận thức sâu sắc sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc đổi mới và bảo đảm cho đất nước phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa” và “Công cuộc đổi mới, trong đó có việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã đạt được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử, thực sự đem lại những thay đổi lớn, rất tốt đẹp cho đất nước trong gần 40 năm qua, góp phần làm cho đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.
Đảng khởi xướng đổi mới năm 1986, 10 năm sau đó, tỉnh Vĩnh Phúc được tái lập sau gần 29 năm hợp nhất với Phú Thọ. Chặng đường thực hiện công cuộc đổi mới ở Vĩnh Phúc tuy còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng Đảng bộ và nhân dân cùng cộng đồng doanh nghiệp trong tỉnh đã đoàn kết, chung sức, đồng lòng để phát triển kinh tế công nghiệp.
Đó là bước chuyển về chất trong lịch sử phát triển của tỉnh mà khởi nguyên từ Đại hội XII của Đảng bộ tỉnh là: “chuyển nền kinh tế của tỉnh theo hướng cơ cấu công nghiệp - nông nghiệp và dịch vụ” và “tập trung mọi nguồn lực tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn. Hướng chủ yếu là phát triển mạnh công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và công nghiệp ngoài quốc doanh…”. Như vậy, con đường đi đã rõ, Đảng bộ Vĩnh Phúc đã có tư duy và tầm nhìn rất quan trọng.
Đến nay, cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch mạnh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tốc độ phát triển kinh tế khá cao, là một trong số ít tỉnh tự cân đối được ngân sách và đóng góp cho Trung ương; trong nhiều năm, Vĩnh Phúc đứng trong tốp đầu thu ngân sách của cả nước.
Năm 2023 và năm 2024, Vĩnh Phúc gặp không ít khó khăn, cả về khách quan và chủ quan, nhất là năm 2024, nhưng đến nay, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh vẫn đạt được những kết quả tích cực, hầu hết các chỉ tiêu đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Các lĩnh vực văn hóa, y tế, giáo dục có những tiến bộ mới. Toàn tỉnh hiện có 200 thôn đạt danh hiệu nông thôn mới kiểu mẫu, 13 thôn đạt thôn nông thôn mới thông minh, 42 xã nông thôn mới nâng cao, 12 xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu, 1 huyện đạt nông thôn mới nâng cao.
Ngày nay trên địa bàn tỉnh, diện mạo nông thôn, đô thị có những đổi thay căn bản. Nhiều làng quê trở thành những nơi đáng sống. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện, nâng lên rõ rệt. Đó là kết quả tất yếu cả quá trình cách mạng 75 năm qua của Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc, đồng thời cũng là thành tựu mà Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh đã mang lại cho nhân dân cả nước, trong đó có Vĩnh Phúc sau 95 mùa xuân.
Đỗ Việt Trì