Kiên định và đổi mới, “bảo đảm hài hòa giữa kiên định và đổi mới” là điểm nhấn nổi bật trong nội dung bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng "Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng" nhân dịp kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2024). Đó cũng là một trong những nội dung quan trọng được Đảng ta đặc biệt quan tâm, nhằm ổn định và phát triển đất nước.
Kiên định và đổi mới là “cặp phạm trù” có khái niệm khác nhau, nhưng không mâu thuẫn nhau, mà trái lại thống nhất biện chứng với nhau. Kiên định, mới có thể đổi mới và đổi mới, mới có thể kiên định tốt hơn.
Trong chính trị học, kiên định được hiểu là giữ vững các nguyên lý, nguyên tắc cơ bản trong đường lối chính trị của Đảng cầm quyền và đổi mới là bằng những tư duy mới làm thay đổi phương thức lãnh đạo, thúc đẩy xã hội phát triển theo hướng tiến bộ, đem lại chất lượng, hiệu quả cao hơn hẳn so với trước.
Trên thực tế, nhờ kiên định, mà Đảng cầm quyền bảo vệ được nền tảng tư tưởng; nhờ đổi mới mà đất nước có được những sáng tạo mới trong thực tiễn, làm thay đổi sự phát triển không ngừng của xã hội.
Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, kiên định và đổi mới, là “kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”; là “đổi mới đồng bộ phương thức lãnh đạo của Đảng để đưa ra các khái quát lý luận mới soi đường cho thực tiễn mới”.
Cụ thể hơn là, kiên định hệ quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc, bao gồm: Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng.
Đổi mới là từ nền tảng lý luận, tìm ra các giải pháp sáng tạo (bao gồm cả sáng tạo lý luận) để phát triển thực tiễn, nhất là đối với các lĩnh vực khoa học và công nghệ, văn hóa, giáo dục và đào tạo... Theo đó, kiên định không phải là cứng nhắc, giáo điều xa rời với hiện thực khách quan; còn đổi mới là trên cơ sở giữ vững các nguyên tắc chứ không phải là vô nguyên tắc, dân chủ quá đà.
“Bảo đảm hài hòa giữa kiên định và đổi mới” mà Tổng Bí thư trình bày không chỉ là vấn đề học thuật đơn thuần mà nó là quy luật phát triển tất yếu của xã hội. Đây cũng chính là nội dung được Đảng ta đặc biệt quan tâm trong công cuộc đổi mới.
Nếu không đảm bảo hài hòa giữa kiên định và đổi mới thì xã hội sẽ không đạt được sự ổn định và phát triển, mọi hoạt động của Đảng và sự vận động của thực tiễn sẽ bị “lệch chuẩn”, “chệch hướng”, thậm chí là rối ren, làm cho chủ nghĩa cơ hội, giáo điều, “vô chính phủ” sẽ có “mảnh đất” tốt để nảy sinh.
Lịch sử đã chứng minh, theo đà phát triển của thời đại, của thực tiễn và khoa học, mọi học thuyết đều không thể “nhất thành bất biến” mà vẫn phải không ngừng phát triển; thực tiễn thì không bao giờ dừng lại, nên đổi mới không thể có giới hạn, đó là quy luật phát triển lịch sử.
Chỉ có đổi mới sáng tạo trên nền tảng tư tưởng được kiên định, mới có thể mở rộng tầm nhìn lý luận để đưa ra các khái quát lý luận mới soi đường cho thực tiễn mới, thúc đẩy sáng tạo chế độ, sáng tạo thực tiễn, nhất là trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ, văn hóa, giáo dục và đào tạo...
Yêu cầu “Bảo đảm hài hòa giữa kiên định và đổi mới” được Tổng Bí thư đề ra như một “thông điệp” có tính chiến lược và lịch sử, vì sự nghiệp cách mạng của nước ta tuy có nhiều vận hội nhưng cũng đan xen nhiều khó khăn, thách thức.
Thực tiễn đang đặt ra nhiều vấn đề bức thiết đối với lý luận; lý luận cũng đang đòi hỏi sự kiên định cao độ mục tiêu lý tưởng để đổi mới thực tiễn, có lúc nảy sinh những mâu thuẫn, thậm chí gay gắt trong lòng xã hội. Chỉ có thể giải quyết những mâu thuẫn đó bằng phương pháp luận khoa học dựa trên “hệ quan điểm có tính nguyên tắc” mà Đảng ta đã đề ra.
Đó là, đảm bảo sự hài hòa giữa kế thừa và phát triển; giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị, văn hóa, xã hội; giữa tuân theo các quy luật thị trường và bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, con người, giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ tài nguyên, môi trường; giữa phát triển kinh tế, xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh; giữa độc lập, tự chủ với hội nhập quốc tế; giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý với Nhân dân làm chủ; giữa thực hành dân chủ với tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội... Thực sự coi trọng, phát huy hiệu quả vai trò động lực của con người, văn hóa, của giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ trong phát triển đất nước.
Công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, nhờ kiên định và đổi mới, nhờ bảo đảm hài hòa giữa kiên định và đổi mới, Đảng ta luôn vững vàng trên vũ đài chính trị, không ngừng đúc kết các vấn đề lý luận mới và sáng tạo các kinh nghiệm mới, đáp ứng sự phát triển của thực tiễn, được thực tiễn kiểm chứng sâu sắc, “được thế giới ngưỡng mộ, đánh giá cao”. Công cuộc đổi mới luôn giữ cho Đảng và dân tộc ta vững vàng tâm thế, vừa ổn định đất nước vừa phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội, xây dựng đời sống chính trị văn minh.
Bằng khả năng đánh giá thực tiễn sâu sắc và sự khái quát lý luận tinh tế, Tổng Bí thư đã phác họa một bức tranh đổi mới đất nước dựa trên nền tảng hài hòa giữa kiên định và đổi mới; giữa ổn định và phát triển, vừa tươi sáng đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam anh hùng, văn minh và văn hiến, vừa gắn với sự phát triển, tinh hoa của thời đại.
Đó là sự sáng tạo về lý luận trên nền tảng thực tiễn; sự tăng trưởng không ngừng về kinh tế, văn hóa, xã hội trên nền tảng lý luận khoa học, tạo nên những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đúng như Tổng Bí thư đã đúc kết: “Với tất cả sự khiêm tốn của người cách mạng, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đảng ta thật là vĩ đại! Nhân dân ta thật là anh hùng! Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay".
Kiên trì và đổi mới, luận điểm đó đã giúp cho Đảng ta có đủ bản lĩnh, trí tuệ, kinh nghiệm, uy tín và khả năng lãnh đạo đất nước. Tiếp tục khẳng định niềm tin về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của chúng ta là đúng đắn, phù hợp với quy luật khách quan, với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; đường lối đổi mới của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo; sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Cương lĩnh Chính trị của Đảng tiếp tục là ngọn cờ tư tưởng, lý luận dẫn dắt dân tộc ta vững vàng tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; là nền tảng để Đảng ta hoàn thiện đường lối xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới.
TS. Nguyễn Thành Vinh
(Ban Tuyên giáo Trung ương)