Kinh doanh thuốc lá là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, phải có giấy phép bán buôn, bán lẻ sản phẩm. Nhưng trên thực tế, dù chưa được cấp phép, nhiều cơ sở kinh doanh, cửa hàng tạp hóa ở các địa phương vẫn công khai bày bán mặt hàng này.
Vi phạm phát sinh ở các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ
Qua công tác kiểm tra của Đoàn liên ngành an toàn thực phẩm (ATTP) do Sở Công thương chủ trì tại các huyện Sông Lô, Lập Thạch, Tam Dương dịp trước, trong và sau Tết Nguyên Đán cho thấy, còn nhiều cơ sở kinh doanh, cửa hàng tạp hóa bán thuốc lá điếu nhưng không có giấy phép kinh doanh.
Thuốc lá các loại được tiểu thương bày bán công khai kèm hàng hóa khác dù chưa được cấp giấy phép bán lẻ.
Theo ghi nhận, số lượng thuốc lá điếu ở các cơ sở kinh doanh này không nhiều, khoảng dưới 10 cây, đều là hàng sản xuất trong nước như Thăng Long, Vinataba, Sài Gòn… được tiểu thương bày bán cùng các loại hàng hóa khác.
Khi được hỏi về giấy phép bán lẻ sản phẩm, các tiểu thương cho biết chưa có và phân trần: Thỉnh thoảng cửa hàng mới lấy hàng về bán, với số lượng ít… nên không làm thủ tục cấp giấy phép kinh doanh. Cũng có trường hợp tiểu thương đã đến các cơ quan chuyên môn xin cấp giấy phép nhưng không được cấp do thiếu giấy tờ, thủ tục. Dù được cán bộ chuyên trách hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ để cấp giấy phép nhưng vì một số lý do khách quan nên tiểu thương không làm.
Ông Nguyễn Văn Chiến, chủ cửa hàng tạp hóa tự chọn Chiến Tích, xã Hoàng Hoa, huyện Tam Dương cho biết: “Trước đây, khi lực lượng chức năng vào kiểm tra có yêu cầu tôi phải xin giấy phép bán lẻ mới được kinh doanh thuốc lá. Tôi đã làm hồ sơ nhưng không được cấp do thiếu giấy tờ".
Phần lớn sản phẩm thuốc lá được bày bán đều là hàng sản xuất ở trong nước
Trao đổi về vấn đề này với phóng viên, một cán bộ chuyên trách thuộc Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Tam Dương cho biết, hiện nay, việc cấp giấy phép bán lẻ thuốc lá cho các cơ sở kinh doanh, cửa hàng tạp hóa rất khó khăn do hồ sơ của các tiểu thương không đầy đủ giấy tờ, thủ tục theo quy định.
Phần lớn các tiểu thương đều lấy lại thuốc lá của các đơn vị phân phối để kinh doanh. Trong khi để được cấp giấy phép bán lẻ thuốc lá, các tiểu thương này phải có đầy đủ bản sao văn bản giới thiệu của các doanh nghiệp phân phối, trong đó có giấy phép bán buôn sản phẩm thuốc lá của đơn vị này. Trường hợp tiểu thương chưa được cấp giấy phép bán lẻ thuốc lá nhưng vẫn kinh doanh mặt hàng này là vi phạm quy định.
Cũng theo một số tiểu thương, lấy lý do hàng phân phối ít nên các đại lý thuốc lá lớn từ chối, không cung cấp bản sao văn bản giới thiệu cũng như giấy phép bán buôn sản phẩm thuốc lá của doanh nghiệp.
Khi nghe mức xử phạt hành chính từ 10-20 triệu đồng đối với hành vi kinh doanh thuốc lá không có giấy phép, tiểu thương nào cũng “toát mồ hôi”, vì không nghĩ mức phạt cao như thế. Qua đó để thấy việc nắm bắt kiến thức pháp luật kinh doanh đối với các tiểu thương hiện nay còn rất hạn chế, nhất là những hộ buôn bán nhỏ lẻ dù kinh doanh đã lâu năm.
Tương tự, tại địa bàn huyện Lập Thạch, qua kiểm tra cho thấy, nhiều cơ sở kinh doanh hàng tạp hóa bán thuốc lá nhưng không có giấy phép.
Phó trưởng Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Lập Thạch Nguyễn Văn Huy cho biết: “Qua kiểm tra, cơ quan chức năng cũng thường xuyên nhắc nhở chủ hộ kinh doanh nhưng vì một số lý do nên các tiểu thương không chấp hành.
Mặt khác, số cơ sở kinh doanh trên địa bàn huyện nhiều, lực lượng mỏng nên chúng tôi chưa kiểm tra được hết. Thời gian tới, Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Lập Thạch sẽ phối hợp với lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, rà soát và đôn đốc các hộ kinh doanh nộp hồ sơ đăng ký để thẩm định, cấp giấy phép theo quy định”.
Tăng cường tuyên truyền gắn với xử lý vi phạm
Kinh doanh thuốc lá là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Tổ chức, cá nhân sản xuất, mua bán sản phẩm thuốc lá, chế biến nguyên liệu thuốc lá, mua bán nguyên liệu thuốc lá và đầu tư trồng cây thuốc lá phải có giấy phép theo quy định.
Việc có giấy phép kinh doanh thuốc lá là bằng chứng pháp lý cho thấy tiểu thương, doanh nghiệp đạt đủ điều kiện để kinh doanh thuốc lá. Trường hợp kinh doanh thuốc lá mà không có giấy phép sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.
Tuy nhiên, qua công tác kiểm tra tại các hộ kinh doanh này cho thấy, chưa có cơ sở nào bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này nên chưa đủ sức chấn chỉnh, răn đe, thậm chí còn có xu hướng phát sinh vi phạm mới.
Đoàn kiểm tra liên ngành ATTP tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật về kinh doanh thuốc lá cho tiểu thương.
Theo quy định, hồ sơ đề nghị cấp giấy phép bán lẻ thuốc lá gồm đơn đề nghị cấp giấy phép bán lẻ sản phẩm thuốc lá, bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và giấy chứng nhận mã số thuế; bản sao các văn bản giới thiệu của các thương nhân phân phối hoặc thương nhân bán buôn sản phẩm thuốc lá… Hồ sơ sẽ được Phòng Kinh tế hoặc Phòng Kinh tế và Hạ tầng của các huyện, thành phố thẩm định, thực hiện cấp phép nếu đủ điều kiện.
Mặc dù có giấy phép bán lẻ thuốc lá, nhưng các hành vi bị nghiêm cấm trong kinh doanh thuốc lá là quảng cáo, khuyến mại thuốc lá, tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức; người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá; sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá; bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi…
Trước thực trạng còn nhiều vi phạm trong kinh doanh thuốc lá điếu, chính quyền địa phương, lực lượng quản lý thị trường cần tăng cường công tác kiểm tra, rà soát và có kế hoạch tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật cho các tiểu thương; hướng dẫn chủ các cơ sở kinh doanh hoàn thiện hồ sơ cấp giấy phép bán lẻ sản phẩm thuốc lá nếu đủ điều kiện; kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp cố tình không chấp hành các quy định về kinh doanh thuốc lá, không để tình trạng kinh doanh thuốc lá trái phép tồn tại nhiều ở các địa phương như hiện nay.
Bài, ảnh: Hà Trần