Theo thần tích còn lưu giữ được ở đình, thủa xưa trong vùng có ông Nguyễn Hành, vợ là Tân Du quê ở Đông Lăng Xương, huyện Thanh Xuyên, Phủ Gia Hưng làm nghề đốn gỗ. Tuổi đã cao nhưng vẫn chưa có con nối dõi. Một đêm, bà Tân Du được vị Sơn Thần báo mộng rằng “ Con cả đời làm việc thiện nên trời sẽ ban phúc cho”. Sáng hôm sau, bà vào núi đốn củi và gặp “Ông Hổ”, khi về nhà thấy trong người khác lạ; từ đó bà mang thai đến ngày mùng 4 tháng giêng, năm Giáp Dần bà sinh hạ được 2 con trai đặt tên là Nguyễn Sáng và Nguyễn Hiển. Đến năm 13 tuổi, 2 anh em đã học tinh thông văn võ. Thủa đó, Vua Hùng Duệ Vương mở cuộc thi chọn người tài ra giúp nước, 2 anh em đã được tuyển dụng và phong chức “ Chỉ huy sứ tả hữu tướng quân”. Khi đất nước có biến, Tản Viên Sơn Thánh triệu 2 anh em và phong cho Nguyễn Hiển là Hiển Công Quý Minh giữ chức chỉ huy sứ hữu tướng quân phòng thủ Châu Đại Nam; Nguyễn Sáng là Sùng Công Cao Sơn giữ chức chỉ huy sứ tả tướng quân phòng thủ miền Bắc. Một ngày kia, Quý Minh đem quân đến địa phận thôn Phú Thịnh, xã Thạc Trục, Tổng Tử Du thấy nơi đây là nơi sơn thủy hữu tình, rồng bao hổ bọc, nguồn nước trong lành nên đã phát lệnh dừng chân và cho lập đồn để phòng thủ quân Thục. Thôn Phú Thịnh bèn cử các bô lão đem lễ vật đến cầu làm thân tự. Quý Minh đã chon 13 trai tráng khỏe mạnh của địa phương cho làm gia thần nơi nội phủ lại ban cho dân làng 10 hốt bạc và phán rằng “Ta muốn ngày nay cho đến vạn ức năm về sau, đây sẽ là nơi thờ phụng ta”.Vào một đêm, Quý Minh mộng thấy mình được thần binh của Minh Sơn phù giúp đánh thắng giặc Thục ở Đại Nam, quân Thục thua to phải giảng hòa với Hùng Duệ Vương. Để tránh nạn binh đao, Tản Viên Sơn Thánh đã bàn với Hùng Duệ Vương nhường ngôi cho Thục Phán và hóa cùng Cao Sơn. Để tưởng nhớ ân đức của Minh Sơn, dân làng Phú Thịnh đã lập hai vị phối thờ cùng Quý Minh tại đình từ đó. Các triều đại sau này đã sắc phong cho hai ông như: Phụ Quốc tả thánh Hiển thánh đại vương,; triều Lê Đại Hành niên hiệu Thiên Phúc 980- 988 phong là Đương cảnh thành hoàng linh phù chi thần; vua Trần Thái Tông phong là Linh ứng anh triết đường lộ hiển hựu; Lê Thái Tổ phong là Cường tề cương vị anh linh và ra sắc chỉ ban cho thôn Phú Thịnh, xã Thạc Trục trùng tu miếu điện phụng thờ hàng năm… Theo tục lệ của làng Thạc Trục, hàng năm cứ đến ngày mùng 9 tháng Giêng là nhiều gia đình trong làng lại làm bánh dày và chè để dâng lên các Ngài. Theo các cụ cao niên của làng kể lại, khi các Ngài đi dẹp gặc thắng trận, mở tiệc chiêu quân tại mảnh đất này; thấy dân tiểu xã mọn, ít con trai, các Ngài liền ban cho lệnh cầu đinh. Từ đó, dân làng ấm no, hạnh phúc, nhiều gia đình đông đủ cả con trai lẫn con gái. Khi đến đình Thạc Trục vào đúng ngày hội xuân, mọi người không chỉ được xem các phần tế lễ mà còn được hòa mình vào phần hội với những trò chơi dân gian rất phong phú như : Đu tiên, bắt vịt dưới ao, đánh cờ, chọi gà…Đây là một nét đẹp văn hóa truyền thống mà dân làng Thạc Trục đã dày công gìn giữ. Bài, ảnh: Thành Nam |