Với các cơ chế chính sách đặc thù hỗ trợ người dân theo Nghị quyết số 06 của HĐND tỉnh, sau hơn 1 năm thực hiện đến nay, tại các Làng văn hóa kiểu mẫu (LVHKM) đã bước đầu hình thành những mô hình kinh tế hiệu quả, góp phần tạo ra các sản phẩm tốt, chủ lực và mang tính đặc trưng của địa phương, góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao, kiểu mẫu trên địa bàn.
Mô hình nuôi ong lấy mật theo tiêu chuẩn VietGAP của gia đình ông Nguyễn Văn Đạo, xã Quang Sơn (Lập Thạch) cho hiệu quả kinh tế cao và bảo vệ môi trường sinh thái.
Tận dụng diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng lớn cùng một số vùng cây ăn quả tập trung, từ nhiều năm nay, trên địa bàn xã Quang Sơn (Lập Thạch) người dân đã phát triển nghề nuôi ong lấy mật.
Từ chỗ chỉ là nghề phụ nhưng mang lại lợi ích về kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái, đến nay, nghề này đang từng bước trở thành nghề chính, thậm chí làm giàu cho nhiều gia đình. Hiện, toàn xã Quang Sơn có 40 hộ nuôi ong lấy mật với số lượng nuôi từ vài chục đến vài trăm đõ ong.
Để tìm hiểu rõ hơn, chúng tôi đến thăm gia đình ông Nguyễn Văn Đạo ở thôn Quảng Cư - một trong những hộ nuôi ong quy mô lớn ở xã Quang Sơn; đồng thời là mô hình phát triển kinh tế tiêu biểu theo hướng VietGAP ở LVHKM Quảng Cư.
Khởi nghiệp nuôi ong lấy mật từ năm 2004 với quy mô ban đầu chỉ với 10 đõ, từ hiệu quả kinh tế đem lại, ông Đạo bắt đầu nhân giống, mở rộng quy mô. Đến nay, gia đình ông sở hữu 100 đõ ong, trung bình mỗi năm sản xuất khoảng 1 tấn mật ong thương phẩm với giá bán từ 200 - 250 nghìn đồng/lít, cho thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm.
Đồng chí Diệp Minh Phú, Chủ tịch UBND xã Quang Sơn cho biết: Không chỉ dừng lại ở việc bán các sản phẩm mật ong, nhiều hộ nuôi ong còn kinh doanh ong giống và đầu tư máy móc, bán các sản phẩm được chế biến từ mật ong như sữa ong chúa, viên mật ong nghệ, rượu mật ong... cho khoản thu nhập từ vài trăm triệu đồng/năm trở lên.
Bên cạnh nghề nuôi ong lấy mật, trên địa bàn xã Quang Sơn hiện có hàng chục hộ nuôi hươu lấy nhung, nuôi thỏ New Zealand, nuôi dê sinh sản và thương phẩm; trồng các loại cây dược liệu như ba kích tím, sâm nhung...
Cùng với việc tích cực phối hợp với ngành chức năng có các giải pháp hỗ trợ về giống, vốn, kỹ thuật, từ các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất trong xây dựng LVHKM, địa phương đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để xây dựng và nhân rộng các mô hình, chuyển đổi các diện tích canh tác kém hiệu quả, tổ chức sản xuất theo quy hoạch vùng và nhu cầu thị trường tiêu thụ.
Đồng thời khuyến khích người dân liên kết sản xuất, đầu tư chế biến các sản phẩm từ nhung hươu, mật ong và các loại cây dược liệu, góp phần hình thành sản phẩm đặc trưng, mang sắc thái riêng của địa phương, tham gia tích cực vào các chương trình khác trên địa bàn huyện, tỉnh như "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP); NTM nâng cao, kiểu mẫu.
Một trong những mục tiêu mà Đề án xây dựng LVHKM được tỉnh xác định là nhằm hỗ trợ người dân xây dựng các mô hình phát triển sản xuất, dịch vụ, thương mại, tạo ra các sản phẩm tốt, đặc trưng của địa phương và có tính cạnh tranh trên thị trường để phát triển KT - XH, nâng cao thu nhập.
Đến nay, sau hơn 1 năm thực hiện chương trình, toàn tỉnh có 15 LVHKM đăng ký thực hiện với tổng số 72 mô hình phát triển vườn sản xuất bao gồm trồng cây ăn quả, trồng cây dược liệu, trồng hoa, cây cảnh; 3 mô hình phát triển du lịch cộng đồng...
Từ nguồn vốn hỗ trợ, nhiều hộ nông dân đã mạnh dạn đầu tư, mở rộng quy mô kinh doanh, trồng trọt, chăn nuôi, liên kết sản xuất, tạo ra sản phẩm đặc trưng, phù hợp với lợi thế và nhu cầu thị trường, có giá trị kinh tế cao hơn, mang lại thu nhập khá và giải quyết việc làm tại chỗ cho lao động địa phương.
Ví như tại 3 LVHKM của huyện Lập Thạch bao gồm Hoàng Chung, xã Đồng Ích; Quảng Cư, xã Quang Sơn; Vân Nam, xã Vân Trục, trong quá trình triển khai xây dựng đã có sự liên kết với một số doanh nghiệp đẩy mạnh phát triển sản xuất, tiêu thụ cho một số sản phẩm rau, quả, cây dược liệu… ở những nơi có lợi thế theo quy hoạch, tạo ra các vùng sản xuất theo hướng hàng hóa trên địa bàn như lúa thảo dược, nuôi lợn hữu cơ (thôn Hoàng Chung), trồng cây dược liệu, nuôi ong lấy mật theo quy trình VietGAP (thôn Quảng Cư)...
Đây là cơ sở để các địa phương tiếp tục xây dựng, phát triển thành các sản phẩm OCOP tiêu biểu của huyện trong thời gian tới.
Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan, hiện, số hộ tham gia đăng ký thực hiện các mô hình hỗ trợ phát triển kinh tế ở các LVHKM còn khiêm tốn; nhiều mô hình chưa thực sự phát huy được tiềm năng, lợi thế của địa phương; ít có sản phẩm được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP.
Bởi vậy, để tạo nên các sản phẩm chủ lực, mang nét đặc trưng của các LVHKM, góp phần thực hiện có hiệu quả mục tiêu tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thúc đẩy phát triển KT - XH trên địa bàn, các địa phương cần tiếp tục tuyên truyền, khuyến khích người dân phát triển các mô hình kinh tế trên cơ sở phát huy những lợi thế và điều kiện thực tế.
Trong quá trình thực hiện cần lồng ghép với việc hoàn thiện các tiêu chí trong chương trình xây dựng xã NTM nâng cao, thôn NTM kiểu mẫu.
Bài, ảnh: Lưu Nhung