Thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017, công tác TGPL cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn tỉnh những năm qua đã mang lại hiệu quả thiết thực. Qua hoạt động TGPL không chỉ giúp giải quyết các vướng mắc pháp luật mà còn nâng cao hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật cho đồng bào DTTS, góp phần giữ gìn trật tự an toàn xã hội, phòng ngừa vi phạm pháp luật.
Anh Lăng Văn T, người dân tộc Sán Dìu ở thị trấn Đại Đình (Tam Đảo) quen biết và nảy sinh tình cảm với chị Nguyễn Thị C ở huyện Hàm Yên (Tuyên Quang). Sau một thời gian yêu nhau thì xảy ra mâu thuẫn nên chị C chia tay T rồi quen biết và nảy sinh tình cảm với anh Nguyễn Văn N ở xã Tam Quan (Tam Đảo).
Do bức xúc vì trong thời gian yêu nhau, T đã cho chị C nhiều tiền nhưng chị C lại chia tay để yêu người khác nên T nhiều lần nhắn tin cho chị C với nội dung uy hiếp, đe dọa. Đến khi bắt gặp chị C và người yêu mới ở nhà nghỉ Minh Ngọc 2, xã Hồ Sơn (Tam Đảo), T đã đe dọa chị C và người yêu chị.
Đồng thời uy hiếp và chiếm đoạt của chị C chiếc xe máy với giá trị tài sản là 30 triệu đồng và số tiền 1,5 triệu đồng của anh N với lý do lấy lại tiền “tình phí”. Hành vi của T đã xâm phạm quyền sở hữu về tài sản và quyền nhân thân của người khác, gây mất trật tự trị an trên địa bàn.
Đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Tam Đảo thường xuyên được tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật và dịch vụ trợ giúp pháp lý.
Tuy nhiên, anh T vừa là người DTTS, vừa là người khuyết tật được hưởng trợ cấp của địa phương nên thuộc diện được TGPL theo quy định. Quá trình thụ lý vụ việc, anh T đã được trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL tỉnh phân tích nên đã hiểu rõ hành vi phạm tội của mình, thành khẩn khai báo và giao nộp tài sản chiếm đoạt được cho cơ quan điều tra để khắc phục hậu quả.
Tham gia tố tụng, bảo vệ quyền lợi cho anh T, trợ giúp viên pháp lý đã đưa ra những luận điểm, dẫn chứng thuyết phục, nhất là các tình tiết giảm nhẹ của anh T, giúp tòa đưa ra bản án đảm bảo khách quan, đúng người, đúng tội, đúng quy định của pháp luật.
Qua vụ việc của anh Lăng Văn T cho thấy TGPL là “điểm tựa” pháp lý đối với người DTTS nói riêng và các đối tượng yếu thế nói chung thuộc diện được TGPL theo quy định. Hoạt động TGPL góp phần đảm bảo quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Theo đó, Trung tâm TGPL tỉnh có trách nhiệm cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí đối với người DTTS cũng như các đối tượng khác để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ bằng các hình thức như tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng và các hình thức khác theo quy định của pháp luật.
Từ năm 2021 đến nay, Trung tâm TGPL tỉnh đã thụ lý và thực hiện TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng bào chữa cho người DTTS cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn 150 vụ việc.
Trong đó có 16 vụ việc thuộc nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe; 12 vụ việc thuộc nhóm tội danh dự nhân phẩm; 34 vụ việc thuộc nhóm tội xâm phạm chế độ sở hữu và 88 vụ việc thuộc nhóm tội khác.
Tổ chức hơn 80 cuộc truyền thông về TGPL, lồng ghép tuyên truyền đa dạng tới các đối tượng thuộc diện TGPL trên địa bàn, trong đó, có đồng bào DTTS. Thông qua việc TGPL đã giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho đồng bào DTTS và nâng cao hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật cho họ, góp phần giữ gìn trật tự an toàn xã hội, phòng ngừa vi phạm pháp luật.
Qua công tác TGPL cho đồng bào DTTS cho thấy, phần lớn các vụ việc Trung tâm TGPL tỉnh thụ lý là đồng bào DTTS có hộ khẩu ở tỉnh ngoài, trong đó, chủ yếu là vụ việc về ma túy và vi phạm giao thông.
Vì vậy, trong quá trình thực hiện TGPL cũng gặp không ít khó khăn vì trình độ, nhận thức của người DTTS ở nhiều nơi còn hạn chế, một số đối tượng không được đi học, không biết chữ.
Phần lớn người DTTS ở nơi khác về cư trú và sinh sống trên địa bàn tỉnh không có công việc ổn định nên dễ bị lôi kéo thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật như sử dụng, tàng trữ, buôn bán ma túy…
Bên cạnh đó, đội ngũ trợ giúp viên pháp lý trên địa bàn tỉnh hiện nay còn thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu của công tác TGPL nói chung và TGPL cho đồng bào DTTS nói riêng. Hiện nay, toàn tỉnh chỉ có 7 trợ giúp viên pháp lý nên công việc thường xuyên quá tải.
Để nâng cao hiệu quả TGPL cho đồng bào DTTS nói riêng và các đối tượng khác nói chung, Trung tâm TGPL tỉnh tăng cường phối hợp với các cơ quan tố tụng, UBND cấp xã và các tổ chức đoàn thể ở cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu để người dân hiểu hơn về dịch vụ TGPL và biết cách tiếp cận, liên hệ khi cần thiết, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân, gia đình.
Trong đó, các địa phương tích cực lồng ghép việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và dịch vụ TGPL cho đồng bào DTTS thông qua các hoạt động của các câu lạc bộ văn hóa văn nghệ của đồng bào nhằm đưa pháp luật đến gần với người dân hơn.
Bài, ảnh: Bình Duyên