Thiên tai và các hiện tượng cực đoan do tác động của biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, khó lường và có chiều hướng gia tăng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và đời sống sinh hoạt của người dân. Ứng phó với diễn biến thời tiết bất thường, các cấp, chính quyền địa phương luôn chủ động trong công tác phòng, chống thiên tai, đồng thời giữ ổn định và phát triển sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững, đảm bảo an ninh lương thực trên địa bàn.
Quan trắc viên Trạm Khí tượng thủy văn Vĩnh Yên thường xuyên cập nhật dữ liệu dự báo khí tượng thủy văn trên địa bàn. Ảnh: Thế Hùng
Nằm ở phía Tây Nam của dãy núi Tam Đảo, Vĩnh Phúc là một trong những tâm mưa lớn của cả nước, trong 2 năm (2022 - 2023), các đợt mưa lớn do hoàn lưu bão đã làm thiệt hại trên 16.000 ha lúa, hoa màu, thủy sản; làm ngập úng cục bộ nhiều địa điểm trên địa bàn tỉnh, thiệt hại trên 850 tỷ đồng.
Từ đầu năm đến nay, trận mưa rào kèm theo giông lốc, sét tối 20/4 và 30/4 đã gây thiệt hại trên 1.700 ha lúa, gần 800 ha hoa màu và 500 ha cây trồng lâu năm, làm chết 7.500 con gia cầm... Những con số trên cho thấy, nông nghiệp là lĩnh vực chịu tác động nặng nề của thiên tai, biến đổi khí hậu.
Để giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai cho sản xuất nông nghiệp, những năm qua, cấp ủy, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm, triển khai thực hiện nhiều giải pháp giảm thiểu tối đa thiệt hại do thời tiết cực đoan gây ra. Trong đó, chú trọng công tác dự báo, cảnh báo thiên tai tới người dân; đầu tư mở rộng, nâng cao nhiều tuyến đê, góp phần chống lũ kết hợp làm đường giao thông.
Đồng thời, khơi thông, nạo vét các sông tiêu, luồng tiêu; cải tạo, nâng cấp các hồ chứa nước đảm bảo cắt lũ và tích nước phục vụ sản xuất. Đầu tư xây mới, sửa chữa các trạm bơm, cầu vượt qua ngầm, tràn tại một số địa phương.
Đặc biệt, năm 2018, tỉnh đã khởi công xây dựng Dự án Quản lý nguồn nước và ngập lụt Vĩnh Phúc nhằm kiểm soát tình trạng ngập úng, quản lý tốt nguồn nước, ổn định sản xuất và đời sống người dân.
Đến nay, dự án cơ bản đã hoàn thành, việc đưa vào vận hành dự án không chỉ góp phần quan trọng kiểm soát ngập úng vùng đô thị, nông thôn mà còn hỗ trợ đắc lực trong việc tiêu thoát nước trong sản xuất nông nghiệp vào mùa mưa bão. Qua đó, góp phần giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai cho ngành nông nghiệp.
Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân tích cực đưa các loại giống cây trồng có khả năng kháng sâu bệnh, chịu hạn, chịu ngập vào canh tác.
Đồng thời, tổ chức nhiều lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất nông nghiệp theo quy trình VietGAP, tuần hoàn; quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) hay xây dựng các mô hình sản xuất cây ăn quả hữu cơ, phối hợp với các dự án phi chính phủ RIKOLTO hỗ trợ các hợp tác xã tham gia ứng dụng công nghệ cao để xây dựng chuỗi giá trị trong sản xuất rau, củ, quả...
Đặc biệt,giai đoạn 2022 - 2023, tỉnh hỗ trợ hơn 1.600 tấn giống lúa mới các loại: Thiên ưu 8, TBR225, DQ11, DT39 Quế Lâm, AID28, Hà Phát 3 với diện tích gần 33.000 ha; gần 3.600 ha sản xuất rau, quả hàng hóa các loại.
Nhờ đó, góp phần nâng cao năng suất trên diện tích canh tác, giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai trong sản xuất nông nghiệp. Năm 2023, tổng giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt của tỉnh đạt gần 3.700 tỷ đồng, tăng 7,8% so với cùng kỳ.
Mô hình trồng dưa sạch trong nhà lưới của gia đình anh Tạ Văn Hiệp, xã Văn Tiến (Yên Lạc) cho hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Thế Hùng
Tại nông trại Đào Gia Trang của chị Văn Thị Yến, thị trấn Tứ Trưng (Vĩnh Tường) nhờ đầu tư hệ thống nhà lưới, nhà kính, trồng các giống cây nhập ngoại với hệ thống tưới tự động, hệ thống giám sát nông nghiệp công nghệ cao 4.0...
Đến nay, các cây trồng tại đây sinh trưởng, phát triển ổn định. Minh chứng rõ nhất là sau 2 trận mưa lớn vừa qua, hơn 2.500 gốc dưa lưới sắp đến ngày thu hoạch, 150 gốc nho sữa sai trĩu quả cùng nhiều loại rau, củ, quả theo mùa vẫn “ung dung” đón nắng, đua nhau đâm chồi nảy lộc mà không bị tác động của thiên tai.
Dẫn chúng tôi thăm quan khu du lịch sinh thái kết hợp sản xuất nông nghiệp đang được đầu tư xây dựng, dự kiến đón khách vào tháng 7 năm nay, chị Yến nhấn mạnh: “Để giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, ngay từ những ngày đầu khởi nghiệp với nông nghiệp sạch, tôi đã chủ động lựa chọn các loại giống cây trồng có năng suất, chất lượng cao, chịu hạn, chịu ngập, đảm bảo hệ thống tiêu thoát nước tốt. Hiện, nông trại đang tạo việc làm, thu nhập ổn định cho 4 lao động, doanh thu khoảng 3 tỷ đồng/năm”.
Theo nhận định của Đài Khí tượng thủy văn tỉnh, từ nay đến tháng 10/2024, trên địa bàn tỉnh sẽ chịu ảnh hưởng từ 2 - 4 cơn bão, 4 - 7 đợt mưa vừa, mưa to diện rộng và một số đợt mưa lớn cục bộ.
Vì vậy, thời gian tới, ngành nông nghiệp tiếp tục nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo về tình hình thời tiết, thiên tai tới nhân dân, trong đó, chú trọng đến các khu vực thường xuyên bị ảnh hưởng của thiên tai, vùng dân tộc ít người; tăng mật độ hệ thống trạm quan trắc tự động.
Hướng dẫn người dân chọn tạo giống cây trồng có năng suất, chất lượng cao, đặc biệt các giống cây trồng có khả năng chống chịu với điều kiện bất thuận.
Xây dựng các vùng sản xuất an toàn dịch bệnh, ứng dụng công nghệ cao, các vùng sản xuất tập trung áp dụng quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, phát triển kinh tế vườn đồi...
Hồng Tính