Ngày 18/1/2024, Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) sửa đổi, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 với nhiều thay đổi quan trọng và được kỳ vọng là nền tảng pháp lý đầy đủ hơn, góp phần đổi mới hoạt động ngân hàng; gia tăng mức độ an toàn cho hệ thống TCTD, thúc đẩy lĩnh vực tài chính - ngân hàng phát triển lành mạnh, bền vững, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo đó, công tác tuyên truyền và chuẩn bị các điều kiện để áp dụng triển khai Luật Các TCTD sửa đổi khi có hiệu lực đã và đang được Ngân hàng Nhà nước tỉnh triển khai tích cực, hiệu quả.
Với 15 Chương, 210 Điều (tăng 7 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6), Luật Các TCTD sửa đổi được ban hành trong bối cảnh lĩnh vực tài chính - ngân hàng đã và đang có nhiều thay đổi về pháp lý, quản trị - điều hành, xu thế tăng trưởng xanh và nhất là tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài chính, bất động sản... xảy ra liên tiếp trong thời gian vừa qua.
Thực tế đó đòi hỏi cần có các quy định sửa đổi chặt chẽ và đầy đủ hơn, góp phần khắc phục những bất cập, vướng mắc hiện nay (tình trạng sở hữu chéo; lạm dụng quyền cổ đông lớn, quyền quản trị, điều hành để thao túng hoạt động của các TCTD...), từng bước luật hóa Nghị quyết số 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và kiến tạo, phát triển sản phẩm, dịch vụ hiện đại, như ngân hàng số; giao dịch điện tử; ngân hàng đại lý...
Nhằm nâng cao năng lực quản trị, điều hành, minh bạch hóa hoạt động của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, hạn chế tình trạng thao túng, chi phối hoạt động của cổ đông lớn, nhóm cổ đông lớn tại TCTD, Luật Các TCTD 2024 giảm giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông là tổ chức, của nhóm cổ đông và người có liên quan; sửa đổi, bổ sung các quy định về tiêu chuẩn, điều kiện người quản lý, điều hành cũng như nâng cao tính độc lập, vai trò của thành viên Hội đồng quản trị độc lập; tăng số lượng tối thiểu thành viên Ban Kiểm soát của ngân hàng thương mại...
Luật Các tổ chức tín dụng 2024 là cơ sở pháp lý đảm bảo cho hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn, ổn định hơn. Ảnh: Thế Hùng
Để phù hợp với định hướng chung của Đảng, Nhà nước trong việc cắt giảm thủ tục hành chính, Luật Các TCTD 2024 hợp nhất một số giấy tờ quy định liên quan đến cấp phép hoạt động của TCTD, góp phần giảm bớt thủ tục đăng ký doanh nghiệp, đăng ký hợp tác xã cho TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Luật Các TCTD 2024 quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo hướng rõ ràng, minh bạch, xử lý các khó khăn, vướng mắc. Tạo cơ sở để TCTD đổi mới hoạt động, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Theo đó, luật bổ sung quy định về các hoạt động mới, phù hợp với thực tiễn hoạt động của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài như hoạt động ngân quỹ, hoạt động giao đại lý trong lĩnh vực thanh toán...; sửa đổi, bổ sung, làm rõ một số khái niệm như thư tín dụng, đại lý quản lý tài sản... để đảm bảo rõ ràng, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Luật sửa đổi, bổ sung quy định về xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng tiền vay, đơn giản hóa thủ tục cho các khoản cấp tín dụng có mức giá trị nhỏ (khoản cho vay phục vụ nhu cầu đời sống; khoản cấp tín dụng qua thẻ của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; khoản cho thuê tài chính; khoản cho vay tiêu dùng; khoản cho vay của tổ chức tài chính vi mô...).
Luật cũng bổ sung quy định để tạo hành lang pháp lý cho việc triển khai hoạt động ngân hàng qua phương tiện điện tử; tạo điều kiện cho việc thử nghiệm ứng dụng công nghệ và triển khai các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới trong hoạt động ngân hàng, phù hợp với xu thế phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.
Để TCTD sẵn sàng các phương án xử lý các trường hợp có vấn đề phát sinh, Luật Các TCTD 2024 đã bổ sung quy định yêu cầu ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải xây dựng phương án khắc phục dự kiến trong các trường hợp bị can thiệp sớm.
Luật cũng thay đổi cách tiếp cận đối với can thiệp sớm TCTD, phù hợp với thông lệ quốc tế và theo tinh thần “từ xa, từ sớm”. Bổ sung quy định về rút tiền hàng loạt, trong đó quy định rõ các biện pháp sẽ áp dụng khi một TCTD bị rút tiền hàng loạt, bảo đảm an toàn hệ thống và bảo đảm quyền lợi người gửi tiền. Quy định về kiểm soát đặc biệt và các phương án cơ cấu lại TCTD, góp phần xử lý những khó khăn, vướng mắc phát sinh thời gian qua.
Trên cơ sở tổng kết quá trình thực hiện Nghị quyết số 42 của Quốc hội, Luật Các TCTD 2024 đã luật hóa một số quy định về nợ xấu, xử lý tài sản đảm bảo của khoản nợ xấu của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Với nhiều quy định mới được bổ sung, sửa đổi, Luật Các TCTD 2024 sẽ là nền tảng pháp lý vững chắc trong giải quyết những khó khăn, vướng mắc hiện tại và thúc đẩy quá trình kiến tạo những hoạt động mới trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân và doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập kinh tế.
Việt Sơn