Có việc làm phù hợp với năng lực, sở trường và chuyên môn với thu nhập ổn định là niềm mong ước của nhiều người, nhất là lao động trẻ. Những năm gần đây, với sự hội nhập và phát triển công nghiệp mạnh mẽ trên địa bàn tỉnh, đã mở ra cơ hội tìm kiếm nhiều việc làm mới cho người lao động, nhưng đồng thời cũng là thách thức đối với lao động trẻ không đáp ứng được các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.
Công ty cổ phần Giày Vĩnh Yên tạo việc làm cho gần 3.000 lao động với mức lương từ 7-9 triệu đồng/người/tháng.
Trên địa bàn tỉnh hiện có 17 KCN đã được thành lập và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; trong đó, 9 KCN, 13 cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động. Lũy kế đến 15/5/2025, toàn tỉnh có hơn 17 nghìn doanh nghiệp đăng ký hoạt động, trong đó có gần 8.500 doanh nghiệp hoạt động thường xuyên, duy trì hơn 256,6 nghìn lao động làm việc, trong đó, có gần 78,8 nghìn lao động ngoại tỉnh, hơn 173,5 nghìn lao động Vĩnh Phúc và hơn 4.200 lao động là người nước ngoài. Đáng chú ý, lao động chưa qua đào tạo có hơn 144 nghìn người, chiếm hơn 56%; lao động đã qua đào tạo có 112,5 nghìn người, chiếm 48,3% tổng số lao động.
Hiện nay, tỉnh đang tiếp tục triển khai xây dựng 3 KCN và 5 KCN đang thực hiện GPMB, tổng diện tích hơn 3.142,9 ha. Bên cạnh đó, thành lập 24/32 CCN với tổng diện tích 512,56 ha; từ nay đến năm 2030 có thêm 8 CCN với tổng diện tích 177,3 ha. Hiện đã thành lập và giao chủ đầu tư xây dựng hạ tầng 16/32 CCN, trong đó 11 CCN hoạt động thu hút hơn 510 cơ sở sản xuất kinh doanh (SXKD) và giải quyết việc làm mới cho hàng chục nghìn lao động/năm.
Trong số lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp, thì lao động ngoài tỉnh vào làm việc trên địa bàn chiếm gần 31% tổng số lao động tại các KCN, CCN, tăng hơn 3.100 lao động so với năm 2023. Dự báo nhu cầu lao động tại các KCN, CCN mỗi năm tăng từ 10 - 12 nghìn người.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, tại một số doanh nghiệp ở các KCN trong tỉnh rất khó tuyển được lao động, nhất là các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI), doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất linh kiện cơ khí chính xác, điện tử, may mặc, giày da, sản xuất thuốc tân dược… (nhiều doanh nghiệp thiếu 300 - 500 lao động, thậm chí có doanh nghiệp thiếu hàng nghìn lao động nữ nhưng không thể tuyển dụng được).
Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh phối hợp với các doanh nghiệp tư vấn, giới thiệu việc làm cho sinh viên tại Trường cao đẳng Cơ khí nông nghiệp.
Đầu năm 2025, có 14 doanh nghiệp báo cáo UBND tỉnh gặp khó khăn trong tuyển lao động, gồm 3 doanh nghiệp ngoài nhà nước, 11 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, 6 doanh nghiệp điện tử, 3 doanh nghiệp dệt may, 2 doanh nghiệp sản xuất bao bì, 1 doanh nghiệp sản xuất sản xuất linh kiện cho ô tô, xe máy, 1 doanh nghiệp cơ khí và 1 doanh nghiệp chế biến thực phẩm.
UBND tỉnh đã tổ chức đối thoại, mời các doanh nghiệp đang gặp khó khăn, vướng mắc trong tuyển dụng lao động, tìm nguyên nhân để cùng bàn giải pháp tháo gỡ. Theo đại diện các doanh nghiệp, lao động đang làm việc trong doanh nghiệp hiện nay vừa thiếu, vừa yếu về chuyên môn, chất lượng không đảm bảo do phần lớn lao động là nữ, lại đang trong độ tuổi sinh đẻ, nghỉ nhiều ngày trong năm.
Bên cạnh đó, trình độ tay nghề hạn chế do ít được đào tạo lại, số lao động nữ tiến độ làm việc chậm. Trong khi đó, một số doanh nghiệp không giữ nổi lao động, mặc dù các lao động này đã được doanh nghiệp đầu tư kinh phí đào tạo nâng cao tay nghề nhưng tự bỏ việc để chuyển sang làm tại các doanh nghiệp khác trong tỉnh và các tỉnh lân cận, thậm chí vào miền Nam đăng ký tìm việc với mức thu nhập cao hơn...
Mỗi năm tỉnh ta có hơn 10 nghìn người bước vào độ tuổi lao động, trong đó khoảng 4.000 - 5.000 sinh viên tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp (không kể sinh viên trường nghề) ra trường, nhưng tỷ lệ sinh viên có việc làm theo chuyên môn đào tạo là rất thấp, chưa đến 30%.
Nhiều sinh viên tốt nghiệp các trường xã hội nhân văn, sư phạm rất khó tìm việc làm. Một số sinh viên học chuyên ngành xã hội được hợp đồng dạy học hoặc làm việc tại một số cơ quan, đơn vị công lập với mức lương từ 3,5 - 5 triệu đồng/tháng, do không đủ chi phí sinh hoạt nên phần lớn bỏ nghề đi làm công nhân tại các doanh nghiệp với mức lương trung bình từ 9 - 11 triệu đồng/tháng.
Tình trạng khó tuyển dụng lao động vào làm việc tại các doanh nghiệp trong tỉnh hiện nay phần lớn do lao động không được đào tạo kỹ thuật nên không đáp ứng được yêu cầu công việc, nhất là ở các doanh nghiệp đòi hỏi lao động kỹ thuật cao như sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, may xuất khẩu...
Một nguyên nhân khác là doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng nhiều lao động nữ, mức thu nhập thường thấp hơn bình quân so với các ngành nghề khác và thấp hơn ở một số tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Bắc Giang, Hà Nội, Hải Dương, Hưng Yên…
Một số chủ doanh nghiệp không muốn sử dụng lao động nữ khi đã lớn tuổi đã có thâm niên làm việc nhưng chậm chạp, lại phải trả lương cao hơn, phải đóng BHXH nhiều hơn, có doanh nghiệp mở rộng sản xuất nên phải chuyển đến cơ sở xa hơn, hoặc điều chuyển công nhân từ bộ phận này sang bộ phận khác thu nhập thấp hơn, gây khó cho lao động khiến họ bỏ việc.
Để tạo điều kiện cho thanh niên bước vào tuổi lao động có việc làm, những năm qua, tỉnh có nhiều chủ trương, chính sách tháo gỡ khó khăn về lao động cho các doanh nghiệp trong tỉnh đã thực hiện hỗ trợ đào tạo nghề kết hợp học văn hóa, phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp THCS.
Tuy nhiên, số học sinh tốt nghiệp THCS và THPT theo học văn hóa kết hợp học nghề thì chiếm khoảng 1/3 số học sinh tốt nghiệp. Đặc biệt, mới đây, UBND tỉnh ban hành Chỉ thị về phát triển nguồn nhân lực trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2025-2030. Để đáp ứng được yêu cầu công việc của doanh nghiệp, ngoài sự hỗ trợ, khuyến khích của Nhà nước và tỉnh thì mỗi người phải tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng, tác phong làm việc công nghiệp thì mới có cơ hội việc làm ổn định, thu nhập khá.
Bài, ảnh: Hồng Nguyễn