Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp trọng tâm, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới bền vững. Trong hành trình đó, việc tăng cường liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là đòn bẩy nâng cao giá trị sản phẩm OCOP, góp phần khẳng định thương hiệu địa phương trên thị trường. Tại tỉnh, dù đã có nhiều nỗ lực và kết quả tích cực, song, để sản phẩm OCOP đặc biệt là nhóm ngành nông sản thật sự “sống khỏe” và vươn xa, việc thúc đẩy liên kết sản xuất - tiêu thụ cần được đầu tư đồng bộ hơn nữa.
Sản phẩm của Công ty cổ phần Chăn nuôi và Chế biến sữa Vĩnh Thịnh (Vĩnh Tường) được trưng bày, quảng bá tại các gian hàng OCOP, điểm giới thiệu nông sản đặc trưng của tỉnh. Ảnh: Thế Hùng
Những năm gần đây, tỉnh đã tích cực triển khai chương trình OCOP với nhiều cách làm sáng tạo, linh hoạt. Đến nay, toàn tỉnh đã có 169 sản phẩm được công nhận đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP từ 3 sao cấp tỉnh trở lên.
Nhiều sản phẩm đã tạo được chỗ đứng nhất định trên thị trường, được người tiêu dùng đánh giá cao như: Mật ong và các chế phẩm từ ong của Công ty cổ phần Ong Tam Đảo, nấm và các sản phẩm từ nấm của HTX Nấm Tam Đảo, thanh long ruột đỏ, cá thính Lập Thạch…
Cùng với việc hỗ trợ các chủ thể OCOP nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến bao bì, mẫu mã, những năm qua, tỉnh luôn khuyến khích, tạo điều kiện để hình thành các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị.
Năm 2019, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 86 Quy định chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Theo đó, mỗi chuỗi liên kết sẽ được hỗ trợ từ 100 - 400 triệu đồng để thực hiện đào tạo nghề, tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ mua giống và các vật tư thiết yếu. Đến nay, toàn tỉnh đã hình thành được 30 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ nông, lâm, thủy sản an toàn.
Hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ sản phẩm được tỉnh quan tâm đẩy mạnh. Sản phẩm OCOP được trưng bày, quảng bá tại các gian hàng OCOP, điểm giới thiệu nông sản đặc trưng của tỉnh, tham gia nhiều hội chợ và sự kiện xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh.
Nhiều sản phẩm đã được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Voso, Postmart. Một số sản phẩm OCOP của tỉnh đã có mặt tại các siêu thị, trung tâm thương mại, hệ thống bán lẻ hiện đại trong và ngoài tỉnh, bước đầu xây dựng được thương hiệu, đồng thời tạo việc làm ổn định cho lao động nông thôn.
Tuy nhiên, việc xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản OCOP trong tỉnh hiện vẫn còn nhiều khó khăn. Phần lớn các chủ thể OCOP hiện nay là hộ cá thể hoặc hợp tác xã quy mô nhỏ, còn hạn chế về năng lực quản trị sản xuất, quản lý tài chính và kỹ năng xúc tiến thương mại.
Các sản phẩm OCOP của HTX Nấm Tam Đảo được quảng bá, giới thiệu trên sàn thương mại điện tử Postmart.vn, Voso.vn và các nền tảng số như Shopee, Lazada, Youtuber, Tictober... Ảnh: Thế Hùng
Việc tiêu thụ sản phẩm chủ yếu vẫn theo hình thức nhỏ lẻ, chưa có hợp đồng dài hạn, chưa tạo được tính ổn định và bền vững đầu ra. Tình trạng sản xuất manh mún, thiếu liên kết vùng nguyên liệu và hạn chế đầu tư công nghệ vẫn khá phổ biến. Một số sản phẩm dù đã đạt tiêu chuẩn OCOP nhưng chưa được kết nối hiệu quả với các kênh phân phối hiện đại. Các kênh tiêu thụ trực tuyến tuy đã được triển khai nhưng chưa mang lại hiệu quả rõ nét.
Bên cạnh đó, mối liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị còn lỏng lẻo, dễ đổ vỡ. Doanh nghiệp - lực lượng được kỳ vọng đóng vai trò dẫn dắt chuỗi - thực tế chưa tạo ra được mối liên kết dọc đủ mạnh để điều phối toàn bộ chuỗi.
Nhiều doanh nghiệp không đủ năng lực cung ứng đầu vào, hỗ trợ và đảm bảo quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn. Trong khi người sản xuất thường có năng lực hạn chế, cần sự hỗ trợ từ doanh nghiệp, nhưng khi thị trường tiêu thụ tốt, giá cả tăng, họ sẵn sàng bỏ liên kết để bán cho thương lái tự do với giá cao hơn.
Để tháo gỡ những "nút thắt" này và thúc đẩy liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm OCOP, tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện tốt Nghị quyết 86 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.
Khuyến khích và tạo điều kiện nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị khép kín. Tiếp tục triển khai hiệu quả chương trình OCOP, tăng cường đào tạo, tập huấn cho các chủ thể về xây dựng thương hiệu, marketing, chuyển đổi số...
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, sản phẩm OCOP của Vĩnh Phúc muốn đứng vững trên thị trường không thể chỉ dựa vào chất lượng mà cần có chiến lược phát triển đồng bộ, đặc biệt là trong khâu tiêu thụ.
Thúc đẩy liên kết giữa sản xuất - tiêu thụ không chỉ giúp sản phẩm OCOP của tỉnh phát triển bền vững mà còn mở rộng cơ hội vươn ra thị trường, góp phần thúc đẩy kinh tế khu vực nông thôn phát triển.
Nguyễn Hường