Là huyện miền núi có địa hình phức tạp, vào mùa mưa bão, huyện Tam Đảo thường bị ngập úng và lũ quét, sạt lở đất, nhất là vùng giáp chân núi Tam Đảo và hạ lưu của các hồ chứa nước lớn. Để hạn chế những thiệt hại do mưa lũ gây ra, huyện đã xây dựng kế hoạch, phương án, sẵn sàng ứng phó và xử lý các tình huống thiên tai, sự cố, bảo đảm an toàn hệ thống hồ, đập, quyết tâm không để thiệt hại về người và tài sản trong mùa mưa bão.
Công nhân Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo vận hành, bảo dưỡng cửa xả tràn hồ Xạ Hương, sẵn sàng ứng phó với thời tiết mưa bão. Ảnh: Chu Kiều
Huyện Tam Đảo có 9 xã, thị trấn, trong đó 4 xã, thị trấn nằm trong vùng nguy cơ sạt lở, lũ ống, lũ quét, gồm Yên Dương, Đạo Trù, Minh Quang, Đại Đình. Trên địa bàn huyện có 22 luồng tiêu liên huyện, liên xã do UBND tỉnh quản lý; 25 hồ đập nhỏ do huyện và tỉnh quản lý; 5 trạm bơm do UBND huyện quản lý và 17 vai, đập với hơn 363 km kênh mương nội đồng.
Đặc biệt, trên địa bàn có 5 hồ chứa nước lớn, gồm hồ Xạ Hương (công trình cấp I); hồ Đồng Mỏ (công trình cấp II) và 3 hồ công trình cấp III gồm hồ Vĩnh Thành, Làng Hà, Bản Long do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo quản lý cùng hàng chục đập tràn kênh tiêu do các xã, thị trấn quản lý.
Những năm vừa qua, được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và huy động từ các nguồn kinh phí của địa phương, hệ thống kênh mương, các hồ chứa, vai hồ, đập, kênh mương nội đồng trên địa bàn huyện đã được đầu tư cải tạo, nâng cấp, nhất là các công trình đầu mối, tràn xả lũ; riêng các tràn được nâng cấp kiên cố hóa bê tông những đoạn xung yếu. Tuy nhiên, do các đập tràn vẫn chưa đáp ứng tiêu thoát nước, khi có mưa lũ lớn gây ngập lụt cản trở giao thông, đi lại khó khăn, thậm chí gây tai nạn cho người tham gia giao thông.
Để chủ động đối phó với mưa bão, hạn chế thấp nhất về người và tài sản khi mưa lũ xảy ra, ngay từ tháng 4/2025, UBND huyện Tam Đảo đã kiện toàn Ban Chỉ huy PCLB&TKCN các cấp; chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện, UBND các xã, thị trấn kiểm tra, rà soát, đánh giá hiện trạng hệ thống hồ, đập do địa phương quản lý, nhất là các địa phương có đập tràn; phối hợp với Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo lập kế hoạch, sửa chữa, thay thế, xây dựng mới các kè, gia cố bề mặt hồ đập; bảo dưỡng các thiết bị trạm bơm, khơi thông luồng lạch, cửa khẩu. Quá trình kiểm tra rà soát kịp thời phát hiện, xử lý các hiện tượng sạt lở, rãnh xói đọng nước trên bề mặt gây nguy hiểm cho người và phương tiện tham gia giao thông.
Với phương chấm "4 tại chỗ”, UBND huyện đã chỉ đạo mỗi xã, thị trấn thành lập lực lượng xung kích tại chỗ từ 100 -150 người; riêng thị trấn Tam Đảo 30 người thường xuyên có mặt tại địa phương để sẵn sàng ứng cứu khi xảy ra tình huống khẩn cấp. Đồng thời, mỗi xã chuẩn bị sẵn một bãi đất dự trữ gần đường giao thông từ 120 m3 trở lên; 130 m3 đá hộc; từ 2 - 5 xa vận tải; 2.500 - 3.000 bao tải... Ngoài ra, mỗi hộ dân chuẩn bị ít nhất 2 bao tải, cùng cuốc, xẻng… sẵn sàng ứng cứu khi có lệnh.
Đối với các điểm xung yếu tại 3 xã, thị trấn gồm Minh Quang, Yên Dương, Đại Đình, tổ chức kiểm tra theo dõi thường xuyên, tập kết vật tư tại chỗ, chuẩn bị sẵn sàng nhân lực để xử lý các tình huống lũ quét, sạt lở đất khi có mưa lớn, mưa kéo dài ngày có nguy cơ đổ sập nhà cửa và đe dọa tính mạng của nhân dân thì chuẩn bị phương án sơ tán đến các xã lân cận theo địa chỉ đã được khảo sát từ đầu mùa mưa bão.
Đến đầu tháng 6, xã Yên Dương đã chuẩn bị đủ vật tư nguyên liệu theo kế hoạch huyện giao, gồm thành lập đội xung kích 30 người, dự trù kinh phí 180 triệu đồng thực hiện công tác PCLB&TKCN; thị trấn Đại Đình, dự trù kinh phí 639 triệu đồng, trong đó chi xây dựng lại hệ thống cột truyền thanh đổ do mưa bão 51 triệu đồng; xã Minh Quang, dự trù hơn 115 triệu đồng cùng nhân lực, vật tư tại chỗ theo kế hoạch huyện Tam Đảo giao.
Bên cạnh đó, huyện chủ động phối hợp với Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo rà soát, quản lý, khai thác và bảo vệ hệ thống công trình thủy lợi, nhất là 5 hồ lớn trên địa bàn gồm Xạ Hương, Đồng Mỏ, Vĩnh Thành, Làng Hà, Bản Long cùng các hồ chứa nhỏ; đập ngang suối, kênh tưới, kênh tiêu có kế hoạch gia cố, sửa chữa, đảm bảo an toàn khi có mưa lũ lớn kéo dài xảy ra.
Đồng chí Nguyễn Thị Xuân Phương, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường, Phó trưởng Ban Chỉ huy PCLB&TKCN huyện Tam Đảo cho biết: “Để công tác phòng, chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn có hiệu quả, giảm tối đa thiệt hại về người và tài sản, Ban Chỉ huy PCLB&TKCN huyện đã phân công các thành viên phụ trách từng địa bàn cụ thể, những ngày cao điểm trực 24/24h; đối với các xã có nguy cơ úng lụt, sạt lở phải có kế hoạch cụ thể báo cáo Ban Chỉ huy huyện trước tháng 5/2025.
Khi mưa bão xảy ra, hằng ngày phải cập nhật tình hình báo cáo Ban Chỉ huy PCLB&TKCN huyện để lãnh đạo UBND huyện chủ động trong huy động các phương tiện, vật chất theo phương châm "4 tại chỗ", "5 sẵn sàng".
Đầu tháng 6/2024, Chủ tịch UBND huyện và thành viên Ban Chỉ huy PCLB&TKCN huyện đã kiểm tra thực tế tại 3 địa phương có nguy xảy ra ngập úng lũ quét khi có mưa lớn, gồm Yên Dương, Đại Đình, Minh Quang. Qua kiểm tra kịp thời phát hiện sự cố, chỉ đạo địa phương khắc phục tốt, sẵn sàng ứng phó hiệu quả với mưa lũ.
Xuân Hùng