Các chứng chỉ ngoại ngữ mang lại nhiều lợi thế cho người học trong học tập và tìm kiếm cơ hội việc làm. Tuy nhiên, không phải phụ huynh, học sinh nào cũng xác định, đánh giá đúng vai trò của các chứng chỉ ngoại ngữ, dẫn đến tình trạng “chạy đua” trong việc ôn luyện, thi chứng chỉ, điều này không chỉ làm mất thời gian, tốn kém tiền bạc mà còn gây ra sức ép không cần thiết lên con trẻ, khiến việc học ngoại ngữ trở thành gánh nặng.
Học sinh khối tiểu học Trường Phổ thông Liên cấp Newton Vĩnh Phúc tham gia các dự án Tiếng Anh từ lớp 1. Ảnh Dương Chung
Việc luyện thi, thi các chứng chỉ ngoại ngữ, điển hình là các chứng chỉ Tiếng Anh như IELTS, TOELF, TOEIC… ngày càng trở nên phổ biến. Không chỉ học sinh THPT, sinh viên đại học, cao đẳng mà nhiều học sinh THCS cũng bắt đầu ôn luyện, nỗ lực đạt được chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế để vừa nâng cao trình độ, vừa được hưởng các ưu tiên trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, xét tuyển đại học hay du học.
Ngay khi hoàn thành Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2025 - 2026, em Nguyễn Tuyết Nhi, xã Cao Phong (Sông Lô) đã đăng ký một khóa IELTS với mục tiêu đạt 5.0 sau 1 năm.
Tuyết Nhi chia sẻ: “Em mong muốn có một chương trình học Tiếng Anh vừa giúp nâng cao trình độ tiếng Anh toàn diện, vừa có thể thi chứng chỉ để được miễn thi môn học này trong kỳ thi tốt nghiệp THPT và sử dụng để xét ưu tiên trong tuyển sinh đại học. Vì vậy, em sẽ tận dụng thời gian rảnh trong mùa hè này để ôn luyện chứng chỉ IETLS với mục tiêu đầu tiên là đạt 5.0 và dần nâng mức điểm lên trong 3 năm học tới, điểm càng cao, cơ hội vào các trường đại học tốp đầu càng rộng mở. Bố mẹ em cũng rất ủng hộ quyết tâm này của em”.
Những năm gần đây, các quy định, chính sách về việc miễn thi tốt nghiệp với môn Ngoại ngữ hoặc cộng điểm, ưu tiên khi xét tuyển đại học cho các chứng chỉ ngoại ngữ cũng là lý do để học sinh lựa chọn ôn luyện và thi các chứng chỉ này. Theo đánh giá của các giáo viên ngoại ngữ, các quy định, chính sách trên có mặt tích cực là khuyến khích học sinh nâng cao trình độ ngoại ngữ theo chuẩn quốc tế, có trình độ ngoại ngữ toàn diện chuẩn bị tốt cho môi trường học tập và làm việc, đồng thời, giảm bớt áp lực cho thí sinh trong kỳ thi tốt nghiệp.
Học sinh khối THCS Trường Phổ thông Liên cấp Newton Vĩnh Phúc tự tin tham gia cuộc thi tranh biện bằng tiếng Anh. Ảnh Dương Chung
Tuy nhiên, nếu không xác định rõ năng lực, mục tiêu của bản thân thì học sinh rất dễ bị cuốn vào “cuộc chạy đua” lấy chứng chỉ, làm mất thời gian, công sức và tốn kém tiền bạc vào các khóa học luyện thi đặc biệt.
Cô giáo Văn Thị Bích Thảo, Tổ trưởng Tổ Ngoại ngữ, Trường THPT Chuyên Vĩnh Phúc cho biết: “Nhu cầu thi các chứng chỉ ngoại ngữ là chính đáng, bởi đây là căn cứ, thước đo chính xác đánh giá năng lực, tiến trình học tập của học sinh.
Tuy nhiên, nếu chỉ muốn đánh giá, cải thiện trình độ tiếng Anh thì có rất nhiều lựa chọn, phương pháp học tập, không nên chạy theo số đông thi lấy chứng chỉ và điểm số. Bởi nếu chỉ ôn luyện máy móc, cấp tốc, kể cả khi tổng điểm có đạt yêu cầu thì có thể kỹ năng sử dụng ngôn ngữ vẫn chưa đồng đều, chưa kể tới việc có thể gây tốn kém mà vẫn không đạt hiệu quả như mong muốn”.
Với quan điểm giữ vững giá trị cốt lõi của ngôn ngữ là để sử dụng trong giao tiếp, học tập và làm việc, chứ không phải chỉ là điểm số, chứng chỉ, Trường Phổ thông Liên cấp Newton Vĩnh Phúc (cơ sở Vĩnh Yên) luôn chú trọng việc dạy - học tiếng Anh theo hướng phát triển các kỹ năng sử dụng tiếng Anh một cách toàn diện.
Cô giáo Hoàng Nguyệt Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Liên cấp Newton Vĩnh Phúc cho biết: “Chương trình dạy môn Tiếng Anh được nhà trường xây dựng theo hướng tập trung vào việc rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế, giúp học sinh tự tin và hiệu quả hơn trong việc giao tiếp; khuyến khích sự tương tác, sử dụng ngôn ngữ trong các hoạt động thực tế.
Song song với chương trình học chính khóa, trường thường xuyên tổ chức các hoạt động, sự kiện, dự án bằng Tiếng Anh như: Cuộc thi Little Scientist (nhà khoa học nhí), sân khấu hóa các tác phẩm văn học, tìm hiểu về văn hóa, lồng tiếng cho phim…
Các em học sinh ở tất cả các cấp học đều rất thích thú và nhiệt tình tham gia các hoạt động này, trong đó, có nhiều học sinh mới chỉ lớp 1, lớp 2 nhưng đã rất tự tin tham gia các sự kiện, hoạt động. Với chương trình học ngoại ngữ đang áp dụng, trình độ Tiếng Anh của học sinh Trường Phổ thông Liên cấp Newton Vĩnh Phúc được đánh giá là tốt hơn so với mức mặt bằng chung.
Theo đánh giá sơ bộ bằng bài kiểm tra cuối năm theo chuẩn quốc tế, khoảng 80% học sinh tiểu học của trường có trình độ tương đương chứng chỉ Starters (một chứng chỉ nằm trong chương trình Cambridge English), nhiều học sinh lớp 7, lớp 8 đã đạt trình độ A2, B1 (theo khung tham chiếu chung châu Âu CEFR)”.
Không thể phủ nhận các lợi thế mà chứng chỉ ngoại ngữ mang đến cho người học, tuy nhiên, việc “chạy đua” theo chứng chỉ mà không xác định rõ năng lực, nhu cầu của bản thân sẽ khiến việc học ngoại ngữ trở thành gánh nặng, áp lực. Vì vậy, để đạt được những cơ hội học tập, việc làm và xa hơn là hội nhập quốc tế, học sinh, sinh viên nên tích cực, chủ động, nâng cao năng lực ngoại ngữ của bản thân với tôn chỉ “Đích đến không phải là chứng chỉ, mà là khả năng sử dụng ngôn ngữ hiệu quả trong cuộc sống và công việc”.
Thùy Linh