Những năm qua, tỉnh đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa các giống cho năng suất, giá trị cao vào sản xuất được coi là giải pháp quan trọng giúp sản xuất nông nghiệp tránh được điều kiện thời tiết bất lợi, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây trồng. Qua đó giúp người sản xuất gia tăng giá trị cây trồng, tăng thời vụ và hiệu quả kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Những năm gần đây, tỉnh chỉ đạo quyết liệt các địa phương dồn ghép ruộng đất, quy hoạch vùng sản xuất tập trung hàng hóa phù hợp với từng vùng, điều kiện địa lý của địa phương trên đồng ruộng; hỗ trợ giống tốt, thuốc bảo vệ thực vật, kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Nhờ chủ động sản xuất và liên kết với các công ty uy tín, Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh đã chuẩn bị đủ về số lượng và chủng loại giống, sẵn sàng cung ứng cho nông dân. Ảnh: Nguyễn Lượng
Hằng năm, theo mùa vụ, UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), UBND các huyện, thành phố chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất; liên hệ với các đơn vị chức năng của trung ương và tỉnh cung ứng đủ giống cây chất lượng phục vụ nhu cầu gieo trồng của nông dân.
Hướng dẫn nông dân quy trình kỹ thuật sản xuất, ứng dung khoa học công nghệ trồng, chăm sóc lúa và rau màu đúng kỹ thuật, góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế; vận động nông dân sản xuất theo hướng hữu cơ, sản xuất theo quy trình VietGAP, tạo ra sản phẩm an toàn, bảo vệ sức khỏe và tăng thu nhập; tích cực xây dựng mô hình liên kết sản xuất các nông sản.
Đến nay, 9/9 huyện, thành phố trong tỉnh đã quy hoạch, hình thành các vùng sản xuất trồng trọt tập trung hàng hóa. Những vùng chuyên canh cấy lúa trước đây giờ trở thành vùng sản xuất luân canh lúa và cây rau màu, vùng trồng cây dược liệu, cây dùng làm thức ăn chăn nuôi, cây xuất khẩu, cây ăn quả giá trị cao.
Những năm gần đây, Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh đã khảo nghiệm, thử nghiệm, đánh giá khả năng thích nghi, khả năng chống chịu sâu bệnh, tiềm năng năng suất của 86 giống lúa trên các vùng đất khác nhau của tỉnh, trong đó đã lựa chọn được một số giống lúa như TBR225, Hà Phát 3, ADI28, ADI168, Hương Bình, BG6, DT100, Tân Ưu 98, QR15, TBR97, Hương Cốm 4, Lai Thơm 6, HD11…. thích hợp để đưa vào cơ cấu sản xuất hằng năm của tỉnh.
Những giống lúa này có thời gian sinh trưởng, mức đầu tư phân bón tương đương với Khang dân 18, cho năng suất trung bình từ 230 - 250 kg/sào. Đặc biệt, do có chất lượng cơm ngon nên bán được giá cao hơn so với Khang dân 10-15% và được nông dân đón nhận.
Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia, năm 2025 có thể xảy ra hiện tượng La Nina, trên địa bàn tỉnh có thể xảy ra rét đậm, rét hại; thiếu nước cục bộ tại các khu vực đồi núi thấp. Các hiện tượng thời tiết bất lợi có thể xảy ra trong thời kỳ giao mùa, gây giông tố, lốc, sét, mưa đá. Dự báo số lượng bão và áp tháp nhiệt đới có khả năng thấp hơn so với trung bình nhiều năm, khoảng 6 - 9 cơn, trong đó có ảnh hưởng trực tiếp tới tỉnh ta.
Nông dân xã Phú Xuân (Bình Xuyên) ứng dụng máy bay sạ lúa vào sản xuất giúp giảm chi phí, sức lao động, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm. Ảnh: Nguyễn Lượng
Nắng nóng gay gắt, diện rộng với nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 39 - 41 độ C, cao điểm của nắng nóng là tháng 6, có khả năng kéo dài đến cuối tháng 8 (nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5 - 1,5 độ C). Lượng mưa có xu hướng xấp xỉ hoặc cao hơn trung bình nhiều năm, tuy nhiên thời tiết cực đoan xảy ra khó lường. Vì vậy, sản xuất vụ Xuân năm nay dự báo sẽ gặp không ít khó khăn.
Theo đó, tỉnh chỉ đạo chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu vụ mùa theo hướng đẩy mạnh sản xuất lúa mùa cực sớm, mùa sớm và mùa chính vụ, giảm dần diện tích lúa mùa muộn để thích ứng với thiên tai, tránh lụt bão.
Trên cơ sở phương án, định hướng của tỉnh, ngay từ đầu vụ, ngành Nông nghiệp chủ động phối hợp với UBND các huyện, thành phố chỉ đạo, đôn đốc nông dân thực hiện nghiêm lịch thời vụ theo cơ cấu từng trà; đồng thời sử dụng các loại giống theo đúng cơ cấu, bảo đảm thời gian sinh trưởng theo kế hoạch, tạo tiền đề sản xuất vụ Đông Xuân thuận lợi.
Việc tập trung thực hiện có hiệu quả các giải pháp về chuyển dịch cơ cấu mùa vụ đã giúp cho diện tích trà lúa mùa cực sớm, mùa sớm và chính vụ ngày càng được mở rộng.
Vụ Đông Xuân đối với cây lúa, trà xuân sớm được coi là trà lúa chủ lực của tỉnh, ngành Nông nghiệp định hướng nông dân sử dụng các giống lúa Xi23, NX 23, thời vụ gieo trồng từ 15 - 25/11/2024, tuổi mạ từ 5 - 6 lá; trà Xuân muộn sử dụng các giống TBR 225, ADI28, AID168, DT39 Quế Lâm, Hà Phát 3, Hương Bình, QR15, Tân ưu 98, TBR 97, J02... thời vụ gieo từ ngày 25/1-15/2, tuổi mạ 2,5 - 3,5 lá. Vụ mùa gồm các giống HT1, Sơn Lâm 2... gieo từ ngày 10-15/6, tuổi mạ 15 - 30 ngày.
Đối với cây ngô sử dụng các giống như NK4300, CP511, CP 512, LVN 61, SSC 586, ngô nếp, ngô ngọt,… thời vụ gieo từ ngày 20/1-15/2. Đối với cây đậu tương bố trí trên chân đất cao hạn, đất chuyên màu các giống DT84, DT96, DT26, gieo trồng từ 5/2-5/3.
Cây rau màu và cây hằng năm khác thực hiện đa dạng hóa chủng loại sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. Mở rộng diện tích sản xuất rau an toàn, đẩy mạnh áp dụng quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (VietGAP), sản xuất theo hướng hữu cơ. Tăng cường công tác quản lý, giám sát chất lượng từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.
Tổng diện tích gieo trồng cây vụ Đông Xuân 2024 - 2025, toàn tỉnh phấn đấu gieo trồng đạt 37.200 ha, trong đó cây lúa 28.300 ha, ngô 2.100 ha, lạc 1.300 ha: rau các loại 2.600 ha; cây hằng năm khác 2.570 ha... Tổng sản lượng lương thực có hạt phấn đấu đạt 188,7 nghìn tấn, trong đó, sản lượng lúa đạt 178,29 nghìn tấn. Giá trị sản xuất vụ Đông Xuân đạt 2.600 tỷ đồng. Tỷ lệ diện tích gieo cấy lúa chất lượng trong vụ Xuân 2025 đạt 75% trở lên.
Hiện nay, tỉnh tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng mở rộng diện tích cây hàng hóa tập trung có chất lượng, giá trị kinh tế cao, có thị trường tiêu thụ.
Khuyến khích các tổ chức, cá nhân sản xuất đăng ký mã số vùng trồng; tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác trong và ngoài tỉnh kết nối, bao tiêu sản phẩm.
Tăng tỷ lệ sử dụng giống lúa chất lượng nhằm nâng cao giá trị sản xuất; áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa vào sản xuất, nhất là khâu làm đất và gieo trồng, thu hoạch để giảm áp lực về lao động thời vụ, hạ giá thành sản phẩm; xây dựng mô hình sản xuất trồng trọt hữu cơ, VietGAP…
Xuân Nguyễn