Năm nay là tròn 10 năm kéo song ở thị trấn Hương Canh (Bình Xuyên) được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, công tác chuẩn bị đang được thị trấn Hương Canh triển khai khẩn trương, chu đáo để lễ hội diễn ra thành công tốt đẹp, góp phần bảo vệ, giữ gìn, phát huy giá trị của di sản, tạo không khí vui tươi, phấn khởi bước vào năm mới với nhiều kỳ vọng mới.
Lễ hội kéo song thị trấn Hương Canh (Bình Xuyên) luôn thu hút đông đảo người dân, du khách đến xem, cổ vũ các đội thi đấu.
Theo các tài liệu ghi chép lại, kéo song là trò chơi dân gian có truyền thống lâu đời ở nhiều làng, xã thuộc huyện Bình Xuyên, tuy nhiên, hiện chỉ còn thị trấn Hương Canh là duy trì được đến ngày nay.
Kéo song được bắt nguồn từ chiến thuật thao lược, luyện quân thủy chiến của các tướng lĩnh thời kỳ chống quân Nam Hán. Chiến thuật sử dụng dây song kéo điều chỉnh tốc độ của chiến thuyền sao cho phù hợp với thời gian dâng, hạ của thủy triều trên sông Cánh.
Chiến thuật này đã giúp đại quân của Ngô Quyền giành thắng lợi trước quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Từ đó, trò kéo song được đưa vào tập quán sinh hoạt tín ngưỡng của người dân nơi đây và trở thành lễ hội truyền thống của người dân.
Kéo song Hương Canh sử dụng dây song là cây song rừng có chiều dài khoảng 30m luồn qua một cột gỗ chia hai phần dây song bằng nhau. Mỗi đội thi đấu có 25 người, chia thành từng cặp được sắp xếp ở những vị trí cố định đã được đào sẵn và chỉ được ngồi hay nằm kéo trong hố của mình.
Từng cặp kéo song phải kẹp dây vào nách. Một người kẹp nách trái, một người kẹp nách phải, hai tay nắm cùng một khúc dây, lúc kéo đạp thẳng chân vào thành hố, ngả mình ra. Hai người ngồi thành cặp, ngoắc đầu vào nhau, cộng lực để kéo.
Động tác được phối hợp nhịp nhàng, nhanh nhạy, chính xác theo cờ hiệu của người chỉ huy. Vì vậy, trò chơi kéo song vừa có tính tập thể, vừa thể hiện tinh thần đoàn kết và biểu dương sức mạnh, mưu trí của nhân dân trong vùng.
Công tác chỉnh trang, tu sửa sân thi đấu kéo song đang được thị trấn Hương Canh triển khai.
Trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử, trò chơi và Lễ hội kéo song ở thị trấn Hương Canh vẫn được duy trì đến ngày nay. Năm 2014, Hội Kéo song Hương Canh được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia và năm 2015 được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Phó Chủ tịch UBND thị trấn Hương Canh Vũ Thị Thúy Hằng cho biết: Lễ hội kéo song là lễ hội truyền thống lâu đời có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong đời sống, sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương.
Lễ hội thường được tổ chức vào ngày mùng 3 và kết thúc vào ngày mùng 5 Tết Nguyên đán hằng năm gắn với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao phục vụ người dân vui Xuân, đón Tết. Năm nay, theo lịch dương, lễ hội dự kiến sẽ khai mạc vào hồi 13h ngày 31/1 và kết thúc hồi 16h ngày 2/2.
Để đảm bảo lễ hội và các hoạt động vui Xuân trên địa bàn diễn ra thành công tốt đẹp, UBND thị trấn đã ban hành kế hoạch, chỉ đạo các lực lượng chức năng, các tổ dân phố đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia hưởng ứng kế hoạch tổ chức các hoạt động vui Xuân Ất Tỵ năm 2025, đón Tết cổ truyền của dân tộc đảm bảo vui tươi, an toàn và tiết kiệm.
Rà soát, triển khai công tác tu bổ, sửa chữa sân kéo song, chuẩn bị các điều kiện cơ sở vật chất, dây kéo song; thành lập các đội kéo song ghép theo các tổ dân phố, dự kiến sẽ có 4 đội tham dự là Đội Kéo song Hương Ngọc, Đội Kéo song Tiên Hường, Đội Kéo song liên quân Đồng Tiến và Đội Kéo song liên quân Lò Ngói.
Hỗ trợ kinh phí cho các đội tham gia thi đấu, yêu cầu các đội thành lập Ban lãnh đội để tuyển chọn, đăng ký người tham gia, tổ chức rèn luyện, bốc thăm thi đấu, đảm bảo các trận đấu diễn ra công bằng, khách quan, kịch tính, hấp dẫn.
Cùng với đó, chuẩn bị đầy đủ kịch bản, phương án đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, tạo thuận lợi cho người dân tham gia lễ hội và các hoạt động mừng Đảng, mừng Xuân vui tươi, an toàn, lành mạnh, tiết kiệm, cổ vũ động viên nhân dân tích cực thi đua lao động, học tập, góp sức xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu mạnh, phồn vinh.
Bài, ảnh: Nguyễn Khánh