Nông sản làm ra phải chạy đôn chạy đáo tìm nơi tiêu thụ lại thêm “được mùa rớt giá” đã là chuyện thường thấy trong sản xuất nông nghiệp. Trước thực trạng đó, nhiều hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã chủ động tháo gỡ, tích cực tìm đối tác, hợp đồng tiêu thụ nông sản hàng hóa cho nông hộ và xã viên.
Nông dân gặp khó trong tiêu thụ nông sản.
Khi HTX làm tiêu thụ
Đóng vai trò rất quan trọng, là cầu nối của xã viên và bà con nông dân với nhà nước, doanh nghiệp, HTX đảm nhận những khâu dịch vụ như cung ứng vật tư, hàng hóa tiêu dùng, tín dụng tương hỗ, tiêu thụ sản phẩm và khuyến nông. Trong những năm gần đây, vai trò tiêu thụ nông sản bắt đầu được các HTX quan tâm thực hiện. Trong đó phải kể đến HTX nông nghiệp Lạc Trung, xã Trung Nguyên (Yên Lạc) là một trong những HTX thực hiện khá tốt vai trò tiêu thụ nông sản hiện nay. Trong thời gian qua, HTX NN Lạc Trung đã ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm lúa giống với một số công ty giống và khoai tây với các nhà máy sản xuất bánh kẹo. Bên cạnh đó, với các nông sản khác như bí đỏ, lúa thương phẩm, mặc dù chưa ký kết các hợp đồng bao tiêu, song HTX luôn giữ vai trò trung gian, thu mua nông sản của xã viên bán cho các đầu mối tiêu thụ nông sản trong cả nước.
Ông Nguyễn Văn Liễu, Chủ nhiệm HTX NN Lạc Trung cho biết: “Để đảm nhận công tác tiêu thụ nông sản cho bà con xã viên, HTX phải thực hiện tốt các khâu như tổ chức mô hình sản xuất, lấy giống và thực hiện chuyển giao KHKT về cho nông dân, đảm bảo nông sản làm ra đạt chất lượng tốt. Đồng thời, để đầu ra cho nông sản được ổn định, ngoài một số hợp đồng đầu tư bao tiêu từ trước, chúng tôi cũng phải liên hệ trước với các đơn vị tiêu thụ trước khi gieo trồng”.
Bên cạnh HTX Lạc Trung, một số hợp tác xã thực hiện tốt công tác tiêu thụ nông sản cho nông dân có thể kể đến như HTX dịch vụ NN Hội Hợp (Vĩnh Yên), HTX sản xuất rau an toàn Bình Minh (Phúc Yên)…, là cầu nối quan trọng giữa nông dân với doanh nghiệp trong ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm.
Tuy vậy, đến nay, tỷ lệ nông sản hàng hóa được thu mua thông qua hợp đồng chưa được nhiều, số lượng các hợp tác xã tham gia tiêu thụ nông sản chỉ khoảng hơn 60 HTX trong tổng số 262 HTX nông nghiệp trên toàn tỉnh. Nhìn chung, đa số các HTX Nông nghiệp vẫn mang bản chất của HTX kiểu cũ chỉ hoạt động theo mục tiêu phúc lợi là chính, hoạt động dịch vụ ở một số khâu trong quá trình sản xuất của thành viên mà chưa tập trung vào sản xuất hàng hóa và làm thương mại.
Để nông sản đến gần với thị trường
Trao đổi về những khó khăn trong thực hiện vai trò tiêu thụ nông sản của các HTX, ông Nguyễn Văn Kiệm, Chủ tịch Liên minh hợp tác xã tỉnh cho biết: “Khó khăn lớn nhất trong tiêu thụ nông sản ở các HTX là không tìm được đối tác, "đầu ra" cho sản phẩm của địa phương; phụ thuộc nhiều vào cơ chế chính sách hỗ trợ, đầu tư của tỉnh. Đồng thời, ở một số địa phương, người dân không đồng tỉnh ủng hộ, gây khó khăn cho sản xuất tập trung, quy mô lớn”. Mặt khác, theo đánh giá của một số cán bộ nông nghiệp, ở một số địa phương, tình trạng nhiều hộ nông dân mặc dù ký hợp đồng nhận đầu tư ứng trước của doanh nghiệp, nhưng khi giá thị trường biến động, một số hộ nông dân thiếu ý thức tôn trọng hợp đồng, sẵn sàng bán sản phẩm cho tư thương với giá cao hơn. Điều này gây khó khăn cho các HTX trong việc kiêu gọi và duy trì hợp đồng tiêu thụ với các doanh nghiệp.
Nhằm tháo gỡ những khó khăn trong hoạt động tiêu thụ nông sản, trong những năm gần đây, công tác xúc tiến thương mại được chú trọng với các hoạt động hỗ trợ về cây giống, giới thiệu các doanh nghiệp bao tiêu đầu ra cho các sản phẩm, hỗ trợ các HTX tham gia các hội chợ trong nước, cử đoàn đi tham quan học tập kinh nghiệm trong và ngoài nước. Cụ thể, việc liên minh HTX tham gia hội chợ do Trung ương tổ chức trong năm vừa qua đã góp phần tích cực vào việc xúc tiến thương mại của các HTX. Tại hội chợ, nhiều HTX đã nắm được cơ hội giới thiệu sản phẩm, thế mạnh của đơn vị mình ra thị trường. Tiêu biểu là HTX nông nghiệp Lạc Trung được hỗ trợ phân vi sinh vào sản xuất, HTX chăn nuôi chế biến rắn Thịnh Hưng đã giới thiệu các sản phẩm chế biến từ rắn: Rượu rắn, nọc rắn, cao rắn dạng viên… đã thu hút được rất nhiều đối tác, người tiêu dùng quan tâm, tìm hiểu và liên hệ với HTX, HTX chăn nuôi Bảo Chú đã được Câu lạc bộ người tiêu dùng đến liên hệ sản phẩm trứng gà sạch.
Theo ông Kiệm, để HTX phát huy tốt vai trò tiêu thụ nông sản cho nông dân, các hợp tác xã phải có được sự thống nhất, liên kết chặt chẽ giữa các xã viên, các tổ sản xuất với HTX và giữa các HTX với doanh nghiệp. Chỉ khi có được một hệ thống sản xuất và tiêu thụ khép kín, nông sản làm ra mới ổn định và đến với người tiêu dùng dễ dàng hơn, giảm bớt khó khăn cho nông dân trong tiêu thụ sản phẩm và hạn chế tình trạng “được mùa rớt giá” hay bị tư thương ép giá hiện nay.
Bài, ảnh Nguyễn Hường