Thu nhập được xem là một trong những tiêu chí khó hoàn thành nhất trong bộ tiêu chí của chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM). Tuy nhiên, sau 3 năm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, đặc biệt là sự đồng tình của đông đảo người dân, bộ mặt nông thôn ở 20 xã điểm đã có nhiều đổi thay, thu nhập và đời sống của người dân đã được nâng lên đáng kể. Tính đến cuối năm 2013, tất cả 20 xã điểm đều đã cơ bản hoàn thành 19/19 tiêu chí trong bộ tiêu chí chương trình xây dựng NTM, trong đó, tất cả các xã điểm NTM đều đã hoàn thành tiêu chí thu nhập.
Ngay từ khi mới bắt tay vào thực hiện chương trình xây dựng NTM, BCĐ xây dựng NTM tại các xã điểm đều có điểm chung. Đa số các xã điểm đều là xã thuần nông, tuy nhiên hiệu quả sản xuất nông nghiệp lại đạt kết quả thấp, một phần do đất đai, thổ nhưỡng không thuận lợi, một phần do thiên tai bão lụt thường xuyên xảy ra gây thiệt hại không nhỏ cho sản xuất nông nghiệp; bên cạnh đó, phần lớn các loại cây nông nghiệp được người dân các địa phương gieo trồng vẫn còn mang tính thời vụ “xuân thu nhị kỳ-sáng lúa chiều ngô”...hầu hết người dân chưa mạnh dạn tìm tòi, tiếp cận và mở rộng gieo trồng những loại cây trồng mang tính chất hàng hóa có năng suất và hiệu quả kinh tế cao; việc hạn chế đưa tiến bộ kỹ thuật và cơ giới vào sản xuất cũng xảy ra phổ biến... là những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp thấp. Mặt khác, cơ sở hạ tầng KT-XH khu vực nông thôn tại các xã điểm còn nhiều hạn chế, các ngành công nghiệp, TTCN, làng nghề chưa phát triển; tình trạng thừa lao động, thiếu việc làm còn phổ biến, đặc biệt là lao động khu vực nông thôn đã ảnh hưởng không nhỏ tới nguồn thu nhập cũng như đời sống của người dân tại các xã điểm.
Trên cơ sở phân tích đánh giá những tồn tại, khó khăn trên, Đảng ủy, UBND các xã đã chủ động bàn bạc xây dựng kế hoạch, đề ra những định hướng đúng đắn để đi tìm lời giải cho bài toán nâng cao thu nhập cho người dân. Giải pháp được các xã điểm đưa ra để tăng thu nhập cho người dân trong thời gian qua chính là đẩy mạnh công tác vận động, tuyên truyền người dân tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp theo hướng sản xuất hàng hóa. Chủ động áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất nông nghiệp; tăng cường áp dụng kỹ thuật-công nghệ và cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp. Trên địa bàn các xã điểm đã từng bước hình thành nhiều mô hình chuyên canh sản xuất hàng hóa, bên cạnh các loại cây trồng truyền thống như: lúa, ngô, lạc, khoai lang, đậu tương... Người dân ở một số xã điểm đã mạnh dạn đưa một số loại cây trồng đặc sản có hiệu quả và giá trị kinh tế cao như: Su su, bí đỏ, bí xanh, khoai tây, dưa chuột, rau xanh... Nhiều giống vật nuôi có năng suất và giá trị kinh tế cao cũng đã được người dân đầu tư triển khai rộng khắp trên địa bàn các xã điểm như: Lợn siêu nạc, gà siêu trứng, bò sữa, thỏ, bồ câu… Các xã cũng đã vận động khuyến khích phát triển trang trại chăn nuôi theo quy mô vừa và nhỏ, khuyến khích người dân nông thôn tham gia học nghề để từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động, xúc tiến giới thiệu việc làm cho lao động nông thôn vào các khu công nghiệp trong và ngoài tỉnh cũng được các xã đặc biệt quan tâm. Qua đó đã giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động khi nông nhàn, góp phần tăng thu nhập cho người dân.
Ông Tạ Văn Phòng, Chủ tịch UBND xã Tam Hợp (Bình Xuyên) cho biết: Tam Hợp có 80% người dân trong xã chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, mặt bằng dân trí không đồng đều, hạ tầng cơ sở tuy đã được đầu tư nhưng chưa đồng bộ và chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân… Đây thực sự sẽ là những khó khăn, thách thức mà xã sẽ phải vượt qua trong quá trình thực hiện các tiêu chí của chương trình xây dựng NTM, trong đó có tiêu chí về nâng cao thu nhập cho người dân. Từ thực tế đó, xã đã tích cực vận động nhân dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp thông qua việc đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ KHKT và đưa những giống cây, con mới vào sản xuất, nâng cao giá trị thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo của địa phương. Bên cạnh đó, tận dụng thuận lợi là xã nằm trong dự án phát triển quy hoạch khu, cụm công nghiệp của huyện Bình Xuyên; lại là nơi tập trung nhiều cơ quan, doanh nghiệp đóng trên địa bàn rất thuận lợi cho việc đầu tư phát triển công nghiệp, thương mại dịch vụ... xã đã tập trung chỉ đạo, khuyến khích người dân đầu tư mở rộng phát triển các loại hình dịch vụ, thương mại với các ngành nghề: kinh doanh vận tải, dịch vụ nhà hàng, dịch vụ buôn bán hàng tạp hóa… Những biện pháp trên không những đã góp phần tăng thu nhập cho người dân mà còn tạo đà giúp địa phương triển khai có hiệu quả chương trình xây dựng NTM. Tính đến cuối năm 2013 xã Tam Hợp đã cơ bản hoàn thành 19/19 tiêu chí xây dựng NTM, trong đó tiêu chí thu nhập với bình quân thu nhập đầu người toàn xã đạt 28,7 triệu đồng/người/năm.
Cũng như Tam Hợp, ngay từ khi bắt đầu triển khai chương trình xây dựng NTM, Đảng ủy, UBND xã Thái Hoà (Lập Thạch) cũng đã xác định: Do đặc thù là xã thuần nông nên định hướng phát triển kinh tế chủ yếu của xã vẫn dựa vào sản xuất nông nghiệp. Do đó, xã đã tập trung chỉ đạo hướng dẫn, vận động nhân dân tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm từng bước nâng cao năng suất và thu nhập. Từng bước chuyển nông nghiệp sang sản xuất theo hướng hàng hoá. UBND xã đã chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất hàng năm, chỉ đạo nhân dân tập trung sản xuất 3 vụ chính: vụ chiêm, vụ mùa và vụ đông, chỉ đạo nhân dân áp dụng các giống lúa mới, cây hoa màu có chất lượng và giá trị kinh tế cao vào sản xuất; chỉ đạo áp dụng trồng thử nghiệm một số giống cây hoa màu vụ đông có năng suất cao như: khoai tây, đậu tương, lạc, ngô lai... Trong chăn nuôi, xã đã chỉ đạo, hướng dẫn bà con phát triển mô hình nuôi bò thịt, bò sinh sản, duy trì và phát triển đàn bò sữa, hướng dẫn bà con đầu tư chăn nuôi lợn nái và lợn siêu nạc, nuôi gia cầm, nuôi thả cá theo hướng công nghiệp... Hiện nay, trên địa bàn xã có 25 trang trại chăn nuôi nhỏ và vừa có thu nhập từ 100-200 triệu đồng/năm... Bên cạnh đó, xã cũng đã quy hoạch điểm dân cư tập trung 2 bên đường quốc lộ 2C để nhân dân phát triển dịch vụ buôn bán, quy hoạch chợ Trung tâm của xã nhằm phát triển thương mại, buôn bán; có chính sách khuyến khích hỗ trợ các hộ gia đình phát triển TTCN, mở rộng các nghề phụ như: sản xuất gạch xi măng, vận tải, mộc, nuôi tằm... Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để thanh niên trong xã đi xuất khẩu lao động. Đến nay, trong xã trên 1.000 lao động tham gia vào các lĩnh vực TTCN, dịch vụ thương mại và nghề phụ, có 20 người đi xuất khẩu lao động và trên 500 người đi làm ăn, buôn bán trong và ngoài tỉnh có thu nhập khá...Ông Hoàng Văn Hùng, Bí thư Đảng uỷ xã cho biết: Tốc độ tăng trưởng kinh tế của xã Thái Hoà luôn ổn định và phát triển, đặc biệt là 3 năm trở lại đây khi xã triển khai chương trình xây dựng NTM. Tổng giá trị sản xuất trên địa bàn luôn đạt cao, năm sau cao hơn năm trước. Thu nhập bình quân đầu người của xã đã đạt tiêu chí NTM với 17,84 triệu đồng/người/năm (tính đến cuối năm 2013).
Từ những kinh nghiệm thực tế trong việc thực hiện 19 tiêu chí NTM, trong đó có tiêu chí thu nhập ở 20 xã điểm trong thời gian qua chính là tiền đề và động lực để các xã còn lại trên địa bàn tỉnh vượt lên khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành chương trình xây dựng NTM theo đúng kế hoạch đã đề ra. Quyết tâm hoàn thành mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2014, sẽ có thêm 17 xã đạt chuẩn NTM, năm 2015 có tổng số 56/112 xã hoàn thành chuẩn NTM và đến năm 2018, 100% số xã trong toàn tỉnh sẽ đạt chuẩn xã NTM.
Ngô Tuấn Anh