Trước thách thức từ biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sản phẩm nông sản, tỉnh đã và đang tích cực chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp tuần hoàn, hướng tới sản xuất bền vững và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp.
Mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng hữu cơ, tuần hoàn ở thị trấn Tam Hồng (Yên Lạc) cho hiệu quả cao.
Nông nghiệp tuần hoàn được tỉnh xác định là giải pháp chủ lực trong chiến lược phát triển nông nghiệp xanh, trong đó các phế phụ phẩm từ sản xuất nông nghiệp được tái sử dụng hiệu quả. Theo đó, chất thải trong chăn nuôi, phụ phẩm từ trồng trọt được xử lý và tái sử dụng, tạo thành một vòng khép kín trong sản xuất.
Tại các huyện Vĩnh Tường, Lập Thạch, nhiều mô hình VAC (vườn - ao - chuồng) đã được triển khai hiệu quả. Chất thải từ chăn nuôi được xử lý làm phân vi sinh bón cho cây trồng; rơm rạ được tận dụng làm thức ăn cho trâu bò hoặc làm giá thể trồng nấm góp phần bảo vệ môi trường, giúp giảm 20 - 30% chi phí sản xuất, trong khi thu nhập hộ gia đình tăng từ 10 - 15%.
Để phát triển nông nghiệp tuần hoàn bền vững, tỉnh đã hỗ trợ xây dựng mô hình điểm, đào tạo kỹ thuật cho nông dân; chú trọng xây dựng chuỗi liên kết giữa người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp; đẩy mạnh kết nối giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà phân phối để hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp tuần hoàn bền vững. Các sản phẩm đạt chuẩn được đưa vào hệ thống OCOP, hỗ trợ tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử, siêu thị, từ đó nâng cao giá trị, thu nhập cho người sản xuất.
Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Tân Phong (Bình Xuyên) thực hiện mô hình trồng lúa theo hướng hữu cơ, tuần hoàn, giảm phát thải cho hiệu quả cao.
Một trong những yếu tố then chốt phát triển nông nghiệp tuần hoàn là ứng dụng khoa học công nghệ. Tỉnh khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã và nông hộ đầu tư vào công nghệ sinh học, công nghệ xử lý chất thải, và các hệ thống canh tác thông minh. Một số HTX, trang trại đã áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, liên kết theo chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.
Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Tân Phong (Bình Xuyên), từ nhiều năm nay, gần 150 hộ dân trong Hợp tác xã đã liên kết thực hiện mô hình trồng lúa theo hướng hữu cơ, tuần hoàn giảm phát thải.
Bà con ứng dụng công nghệ vi sinh, xử lý chất thải trong chăn nuôi thành phân bón hữu cơ, xử lý rơm rạ trên đồng ruộng tạo thành chuỗi kinh tế nông nghiệp tuần hoàn. Theo tính toán, trừ chi phí mỗi sào lúa (360m2) bà con lãi gần 700 nghìn đồng, cùng với đó là lợi ích về sức khoẻ, môi trường rất rõ rệt.
Ông Nguyễn Hoàng Dương, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết, những năm qua, tỉnh đã có nhiều chủ trương, chính sách để cụ thể hóa và khuyến khích sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn, quy trình khép kín, chất thải và phế phụ phẩm của quá trình này là đầu vào của quá trình sản xuất khác thông qua áp dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ sinh học.
Hiện, trên địa bàn tỉnh đã nhân rộng nhiều mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, kinh tế tuần hoàn tại các xã: Minh Quang (Tam Đảo); thị trấn Tam Hồng (Yên Lạc), thị trấn Đạo Đức (Bình Xuyên)… Điển hình mô hình chăn nuôi lợn kết hợp trồng trọt theo hướng hữu cơ triển khai tại thị trấn Tam Hồng (Yên Lạc) đã tiết kiệm được gần 1.400 lít nước/con lợn nuôi, chất thải được xử lý bằng chế phẩm sinh học tạo nguồn phân hữu cơ bón cho cây trồng cung cấp thức ăn cho lợn, tạo vòng tuần hoàn trong sản xuất.
Nông nghiệp tuần hoàn không chỉ là hướng đi tất yếu để bảo vệ môi trường mà còn là chìa khóa nâng cao giá trị nông sản và chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn, thời gian tới, tỉnh tiếp tục chuyển đổi từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp; đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho nông dân về xử lý chất thải, canh tác tự nhiên; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư công nghệ chế biến phụ phẩm; phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm hữu cơ, kết nối với chuỗi cung ứng nông sản trong nước và xuất khẩu; ưu tiên vốn vay, đất đai cho các mô hình sản xuất nông nghiệp khép kín, tái sử dụng tài nguyên.
Phấn đấu đến năm 2030, trên địa bàn tỉnh có 80% trang trại, 50% HTX nông nghiệp được tiếp cận với quy trình quản lý, tái sử dụng các phụ phẩm, các công nghệ xử lý chất thải góp phần tăng giá trị gia tăng trong chuỗi ngành hàng nông sản.
Bài, ảnh: Nguyễn Hường