Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về kinh doanh thuốc lá trên địa bàn tỉnh luôn được các cấp, các ngành, chính quyền địa phương tập trung chỉ đạo, triển khai, đem lại hiệu quả tích cực; nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe được nâng lên rõ rệt.
Lực lượng liên ngành tăng cường kiểm tra các cửa hàng kinh doanh thuốc lá. Ảnh: Thế Hùng
Trên địa bàn tỉnh hiện có 8 đơn vị được Sở Công thương cấp giấy phép bán buôn thuốc lá và 1 đơn vị được cấp giấy phép kinh doanh nguyên liệu thuốc lá; 1 đơn vị gia công, sản xuất và lắp ráp linh phụ kiện thuốc lá điện tử (không có dung dịch thuốc, sản phẩm được xuất khẩu 100%) với công suất hơn 1,5 triệu sản phẩm/năm (Công ty TNHH Partron Vina).
Thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về sản xuất, kinh doanh thuốc lá trên địa bàn tỉnh, Sở Công thương đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và tổ chức thực hiện các chính sách, kế hoạch về phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) thuộc lĩnh vực quản lý. Các đơn vị được cấp giấy phép bán buôn thuốc lá, kinh doanh sản phẩm thuốc lá đều chấp hành nghiêm quy định pháp luật về kinh doanh thuốc lá.
Hằng năm, Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công thương) thực hiện kiểm tra việc chấp hành các quy định của Nhà nước đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh, vận chuyển, buôn bán mặt hàng thuốc lá trên địa bàn tỉnh nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời, hiệu quả các hành vi vi phạm về điều kiện kinh doanh thuốc lá.
Công tác tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả được quan tâm đúng mức. Việc triển khai các mô hình: “Môi trường không khói thuốc lá”, “Công sở không khói thuốc”, “Nhà trường không khói thuốc” tại cơ quan, đơn vị được đẩy mạnh, qua đó nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của thuốc lá và việc hút thuốc lá thụ động ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người.
Đặc biệt, các ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng không hợp pháp. Cụ thể, 2 năm 2023 - 2024, đã tiến hành kiểm tra 31 vụ, phát hiện, xử lý và phạt tiền 14 vụ vi phạm với các hành vi như: Không có biển thông báo không bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi tại điểm bán của đại lý bán buôn, đại lý bán lẻ thuốc lá theo quy định; trưng bày không theo quy định nhãn hiệu thuốc lá tại đại lý bán lẻ, điểm bán lẻ thuốc, không niêm yết giá bán hàng, tàng trữ hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu...
Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song, công tác PCTHTL tại tỉnh còn đối mặt với một số thách thức như tình trạng hút thuốc lá tại nơi công cộng chưa được xử lý triệt để. Luật PCTHTL đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho công tác PCTHTL tại Việt Nam nói chung và tỉnh nói riêng, tuy nhiên, trong quá trình triển khai, vẫn tồn tại vướng mắc và bất cập trong các văn bản quy phạm pháp luật.
Một số quy định trong luật chưa có hướng dẫn cụ thể về việc thực thi, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng và địa phương trong triển khai các biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá hiệu quả.
Chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe, mặc dù đã có các quy định về xử phạt hành vi vi phạm liên quan đến hút thuốc lá tại nơi công cộng, nhưng mức xử phạt hiện nay chưa đủ mạnh để ngăn chặn và răn đe.
Tình trạng hút thuốc lá ở nơi công cộng vẫn diễn ra, đặc biệt một số trường hợp là học sinh THPT, trường nghề... nhưng chưa có trường hợp nào bị xử lý cho thấy cần có sự điều chỉnh về chế tài xử lý.
Cùng với đó, lực lượng quản lý thị trường tỉnh hiện nay rất mỏng nên gặp nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện nhiệm vụ đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là mặt hàng thuốc lá.
Các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi, đặc biệt các đối tượng lợi dụng hệ thống thương mại điện tử, các trang mạng xã hội để giới thiệu, kinh doanh hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng, trong đó có mặt hàng thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử nên rất khó khăn trong công tác quản lý, kiểm tra của lực lượng chức năng.
Để nâng cao hiệu quả việc thực thi các chính sách, pháp luật về PCTHTL cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm; huy động sự tham gia tích cực của cộng đồng trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc.
Bên cạnh đó, tăng cường chế tài xử lý vi phạm với mức phạt nghiêm khắc hơn để nâng cao tính răn đe; ban hành hướng dẫn cụ thể cho việc thực thi các quy định của luật, giúp các địa phương triển khai hiệu quả hơn... góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và xây dựng môi trường sống lành mạnh hơn.
Hồng Nhật