Trong không khí rộn ràng của Xuân mới, người dân làng Đan Trì (nay là 4 thôn: Chằm, Chấu, Cầu, Lồ) xã Hoàng Đan, huyện Tam Dương tổ chức lễ hội Chạy cày vào ngày mùng 6 tháng Giêng âm lịch. Thay vì tổ chức 5 năm/lần theo quy mô cấp xã, bắt đầu từ năm 2025, lễ hội Chạy cày được tổ chức hằng năm theo quy mô cấp huyện và các hoạt động diễn ra trong lễ hội được tổ chức bài bản hơn.
Đây là hoạt động văn hóa tín ngưỡng cầu mùa của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước tưởng nhớ công ơn của thần Quý Minh đã dạy dân biết cày, biết cấy. Lễ hội Chạy cày làng Đan Trì, xã Hoàng Đan trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút đông đảo du khách thập phương, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống và thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương phát triển.
Nghi thức rước thánh từ đình làng Đan Trì ra tới miếu nằm cạnh đê sông Phó Đáy.
Tham gia lễ hội có 2 giáp, mỗi giáp có 2 thôn, giáp Đông Nam gồm thôn Lồ, thôn Cầu; giáp Tây Bắc gồm thôn Chằm và thôn Chấu (mỗi thôn có 4 cày).
Các vai diễn tham gia chạy cày, cấy, rước đuốc trong trang phục chỉnh tề được chia thành hai nhóm tập trung tại hai địa điểm quy định cách đình 300m.
Sau hồi trống lệnh, hai nhóm đốt đuốc tiến về đình thực hiện các nghi thức múa biểu diễn cày 3 vòng quanh sân đình rồi cùng trụ lại ở giữa sân.
Đội cày, đội cấy cùng chủ từ làm lễ thánh theo tiếng hô “hưng, bái” 4 lần. Sau đó cùng vỗ tay 3 lần cùng với tiếng “hú” và cầm cày chạy.
Thợ cày dùng hai bàn tay cầm vào bắp cày, tay trái ở dưới, tay phải ở trên, nâng cày theo phương thắng đứng ngang ngực. Trâu (người cầm vạy cày khoác lên vai bên phải) chạy ngược theo chiều kim đồng hồ, cứ thế cuốn tròn thành 2 “núi cày” trước sân đình.
Khi đội cày chạy ra cũng là lúc đội cấy vào thực hiện công việc cấy theo chiều từ Đông sang Tây, cùng lúc đó các cụ cao niên lấy nước đựng sẵn trong chậu đồng dùng tay té nước tạo mưa. Các hoạt động được lặp đi lặp lại 3 vòng liên tục.
Sau khi thực hiện xong 3 vòng chạy cày giống nhau, các thợ cày, cấy, làm lễ tạ đức thánh, kết thúc hội “chạy cày”, dân làng ra về trong ước vọng về một năm cày cấy, lao động sản xuất được mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu.
Lễ hội thu hút nhiều bậc cao niên, trẻ em trong làng đến cổ vũ.
Chùm ảnh của Trà Hương – Kim Ly