Thênh thang trên những con đường lớn, hai bên là ngút ngàn màu xanh của núi rừng, đồng lúa, chúng tôi về bản Dao, thôn Thành Công, xã Lãng Công. Xe chạy tít vào từng con ngõ, đường bê tông hay những lối nhỏ trước đây đã được mở rộng, thấp thoáng những ngôi nhà sàn điểm lẫn nhà cao tầng… Bản Dao hôm nay như một nét chấm phá trên bức tranh phát triển kinh tế-xã hội của huyện Sông Lô.
Diện mạo Bản Dao hôm nay.
Đưa chúng tôi tới điểm nghỉ dưỡng homestay sát bên hồ Suối Sải, Bí thư Chi bộ thôn Thành Công Nguyễn Tiến Lâm chia sẻ: “Bản Dao nay đã có nhiều thay đổi bắt nhịp với xu hướng phát triển, đặc biệt đã có nhiều hộ dân đầu tư phát triển kinh tế phù hợp với tiềm năng của địa phương. Lợi thế có hồ Suối Sải, loại hình du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng đã bắt đầu thu hút được nhiều bạn trẻ thích khám phá".
Điểm nghỉ dưỡng homestay của gia đình ông Dương Chung Điểm khá ấn tượng với ngôi nhà sàn được xây dựng tái hiện đời sống của bà con người Dao truyền thống cùng cảnh quan cây xanh mát mắt. Lối dẫn lên cầu thang được treo những chiếc đèn lồng, những vật dụng hằng ngày của người Dao được người chủ sưu tầm khá phong phú.
Mô hình mới xuất hiện ở vùng quê xa xôi, giữa bản Dao này đã thu hút các bạn trẻ nhiều nơi tới tham quan, nghỉ dưỡng, thưởng thức ẩm thực... Đặc biệt, buổi tối, dọc hồ Suối Sải như con phố nhỏ sầm uất chưa từng thấy, đèn điện chiếu sáng, nhiều hàng quán phục vụ bà con dạo ven hồ, người già, trẻ em, du khách cùng các trò chơi được diễn ra sôi động tại đây…
Phát triển kinh tế nhưng luôn quan tâm khôi phục văn hóa của dân tộc, bà con bản Dao chú trọng tìm tòi, phục dựng theo truyền thống, từ nếp nhà, trang phục tới các vật dụng sinh hoạt đời thường…
Bí thư Chi bộ thôn Thành Công Nguyễn Tiến Lâm còn đưa chúng tôi tới gia đình ông Dương Trung Sự (67 tuổi). Nhìn ngôi nhà hai tầng được xây dựng khang trang, hiện đại nhưng bên trong đồ đạc được giữ nguyên từ xưa, nhiều vật dụng tổ tiên để lại vẫn được gia đình ông giữ gìn… khiến chúng tôi bị thu hút. Nơi ban thờ, đồ lễ cấp sắc, trang phục… vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Gia đình ông Sự được dân làng biết đến bởi 4 thế hệ cùng chung sống đoàn kết và ông cùng 4 người con đều là đảng viên.
Ông Sự chia sẻ: “Dù cuộc sống có thay đổi, chăm lo phát triển kinh tế, nhưng người Dao chúng tôi luôn gìn giữ truyền thống tốt đẹp cha ông để lại, từ phong tục, nếp sống tới tiếng nói hằng ngày. Chính vì vậy, chúng tôi luôn nhắc nhở và dạy dỗ con em mình phải bảo tồn nét đẹp văn hóa để tiếp tục trao truyền cho thế hệ sau”.
Nhìn những con đường nối làng, nối xóm, không còn cảnh đất xô từ trên núi cản trở đi lại khó khăn như trước, các tuyến đường đèn rực sáng khi chiều mới chạng vạng, những ngôi nhà khang trang đầy đủ tiện nghi với những nụ cười đầy ắp của người dân khi tan làm đang trở về…, tôi thấy đúng như lời Phó Bí thư Thường trực xã Lãng Công Lê Hồng Công nói trước khi chúng tôi về bản: “Về với bà con đồng bào người Dao nay có nhiều thay đổi.
Mô hình homestay bên hồ Suối Sải là điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn tại bản Dao, xã Lãng Công.
Đồng bào sống chủ yếu bằng nghề trồng rừng, chăn nuôi bò. Bên cạnh phát triển nông nghiệp, đồng bào còn tích cực chuyển đổi từ lao động nông nghiệp sang lao động công nghiệp và dịch vụ. Nhiều gia đình có con em đi làm thời vụ tại các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hay xuất khẩu lao động ở nước ngoài cho thu nhập cao".
Thôn Thành Công có 245 hộ, trong đó có 198 hộ là đồng bào dân tộc Dao. Nhờ năng động phát triển kinh tế, từ trồng trọt, chăn nuôi tới xuất khẩu lao động, đời sống bà con phát triển, trong thôn chỉ còn 1 - 2 hộ là nhà cấp bốn, còn lại hầu hết là nhà cao tầng, khang trang, hiện đại; 100% hộ có đủ phương tiện xe máy, ti vi, hàng chục hộ đã có ô tô...
Cùng với phát triển kinh tế, đời sống văn hóa nơi đây đã có nhiều thay đổi. Phong trào văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao trong thôn phát triển sôi nổi, nhiều câu lạc bộ đã hình thành và hoạt động hiệu quả...
Đồng bào người Dao, thôn Thành Công có Tết nhảy, Lễ hội Xuống đồng, Lễ tơ hồng trong cưới xin… đã trở thành nét đẹp truyền thống được lưu giữ qua nhiều thế hệ; hay Lễ cấp sắc là một sinh hoạt tín ngưỡng thiêng liêng. Lễ cấp sắc còn lưu giữ được những điệu múa cổ truyền của dân tộc.
Phần lớn các tiết mục văn nghệ độc đáo của dân tộc Dao được tiếp thu và cải biên để biểu diễn trên sân khấu hiện đại đều được trích từ những điệu múa trong Lễ cấp sắc truyền thống… Tất cả đều chứa đựng giá trị nhân văn, mang tính giáo dục sâu sắc…
Những năm qua, đồng bào Dao, thôn Thành Công đã rất tích cực đóng góp ngày công, của cải, sáng kiến, mô hình vào công cuộc xây dựng NTM, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Từ định hướng, tuyên truyền của địa phương, đồng bào đã tự nguyện hiến đất vườn, đất ruộng để quy hoạch làm cơ sở hạ tầng của thôn, xã như đường, điện, hệ thống thủy lợi, cổng làng… Nhờ vậy mà đường giao thông nông thôn đã được đổ bê tông khang trang, cổng làng to đẹp, hệ thống thủy lợi đáp ứng tốt hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Về bản Dao hôm nay, cuộc sống bà con ngày càng đoàn kết, no ấm, trong thôn không có tệ nạn xã hội, nhiều gia đình có con em học giỏi, thi cử đỗ đạt cao... Một diện mạo mới đã và đang hiện diện mang đầy hơi thở ở vùng núi này!
Bài, ảnh: Thu Thủy