Chủ động lấy nước từ các đợt xả nước của hồ thủy điện trên các sông lớn, đảm bảo nước tưới phục vụ sản xuất, chính quyền các địa phương, các công ty TNHH MTV thủy lợi đã xây dựng quy chế phối hợp, tạo sự thống nhất, thông suốt trong quá trình vận hành hệ thống thủy lợi, dẫn nước tưới vào đồng ruộng đạt hiệu quả cao.
Nguy cơ thiếu hụt nguồn nước
Sau khi các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng được bàn giao trở lại các địa phương quản lý, chính quyền các xã đã kiện toàn bộ máy các tổ thủy lợi, vận hành cơ bản ổn định. Tuy nhiên, với nguồn kinh phí eo hẹp, nhân lực mỏng, hệ thống kênh mương xuống cấp, thường xuyên hư hỏng, công tác cấp nước phục vụ sản xuất ngày càng khó khăn.
Công ty TNHH MTV Thủy lợi Lập Thạch nạo vét Trạm bơm Đôn Nhân (Sông Lô) đảm bảo vận hành ổn định, cấp nước hiệu quả.
Thêm vào đó, vụ Đông Xuân 2023 - 2024 dự báo sẽ thiếu hụt nguồn nước do biến đổi khí hậu, lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm, nếu công tác phối hợp giữa các địa phương và các công ty TNHH MTV thủy lợi không nhịp nhàng sẽ khó đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất, gieo cấy theo khung thời vụ.
Ông Đặng Văn Châu, Trưởng phòng Quản lý nước và Công trình, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Lập Thạch cho biết: Dù các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng đã được bàn giao từ năm 2020 cho địa phương quản lý, vận hành nhưng vẫn còn một số địa phương chưa quyết liệt vào cuộc, dẫn đến công tác phối hợp chưa hiệu quả, làm phát sinh chi phí, kéo dài thời gian lấy nước.
Thời gian gieo cấy tập trung trên địa bàn 2 huyện Sông Lô, Lập Thạch chủ yếu vào trước Tết Nguyên đán, vì thế, nguồn nước từ các đợt xả nước của hồ thủy điện có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong đảm bảo nguồn nước phục vụ gieo cấy và nước tưới dưỡng cho cây lúa giai đoạn sau này.
Ngoài ra, do ảnh hưởng từ các dự án công nghiệp, đô thị, diện tích ao hồ tại khu vực đồng bằng như Vĩnh Tường, Yên Lạc, Bình Xuyên… bị giảm đáng kể, dẫn đến thiếu nơi chứa, tích trữ nước sản xuất nông nghiệp.
Nguồn nước phục vụ sản xuất chủ yếu dựa vào các trạm bơm dọc sông Lô, sông Hồng, do đó, việc xây dựng quy chế phối hợp giữa chính quyền địa phương và các công ty TNHH MTV thủy lợi sẽ giúp tiết kiệm nước tưới, cắt giảm chi phí nhân công, đảm bảo nguồn nước tưới kịp thời vụ.
Chủ động, nhịp nhàng bằng quy chế phối hợp
Phó Chủ tịch UBND xã Ngũ Kiên (Vĩnh Tường) Trương Trọng Nghĩa cho biết: Để phối hợp hiệu quả với Xí nghiệp thủy lợi Vĩnh Tường, UBND xã Ngũ Kiên đã chỉ đạo Tổ thủy lợi xã sớm xây dựng và thực hiện kế hoạch nạo vét kênh mương, kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa, vận hành thử các trạm bơm.
Nạo vét, tu sửa kênh chính tại thị trấn Thanh Lãng (Bình Xuyên).
Nhờ sự chung tay góp sức của nông dân, hơn 22 km kênh mương nội đồng do xã quản lý cơ bản được khơi thông dòng chảy. Qua tuyên truyền trên hệ thống loa phát thanh, văn bản, người dân nắm rõ lịch lấy nước, nhất là vào các đợt xả nước của hồ thủy điện vào tháng 1/2024. Với quy chế phối hợp chi tiết, có sự thống nhất giữa 2 bên, phân rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của các bên xã Ngũ Kiên đã sẵn sàng cho công tác cấp nước phục vụ sản xuất.
Đến thời điểm hiện tại, các trạm bơm cố định dọc theo sông Lô do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Lập Thạch quản lý cơ bản đã hoàn thành công tác bảo dưỡng, sẵn sàng vận hành tối đa công suất khi mực nước sông Lô đạt ngưỡng cho phép.
Trong thời gian các hồ thủy điện xả nước, công ty đã yêu cầu 100% cán bộ, nhân viên trực, tranh thủ tối đa thời gian đưa nước tưới vào hệ thống kênh mương, ao hồ để tích trữ, đáp ứng tốt nhu cầu nước phục vụ sản xuất tại 2 huyện Sông Lô và Lập Thạch.
Vụ Đông Xuân 2023 - 2024, toàn tỉnh dự kiến gieo cấy 28.500 ha cây lúa, để đảm bảo việc lấy nước đổ ải diễn ra thuận lợi, đưa cơ giới hoá vào sản xuất, gieo cấy đúng khung thời vụ, UBND các huyện, thành phố đã ban hành các văn bản chỉ đạo các xã, thị trấn sớm hoàn thành công tác nạo vét, vệ sinh kênh mương nội đồng. Xây dựng kế hoạch lấy nước chi tiết cụ thể, để kịp thời dẫn nước tưới khi các công ty TNHH MTV thủy lợi vận hành các trạm bơm dọc theo sông Lô, sông Hồng.
Để tiết kiệm nước tưới, các tổ thủy lợi cơ sở cần phối hợp với các xí nghiệp thủy lợi, xây dựng kế hoạch cấp nước đổ ải chi tiết đến từng thôn, xóm, xứ đồng… đảm bảo khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Quản lý chặt chẽ nguồn nước từ ao, hồ, đầm; nghiêm cấm người dân tự ý tháo cạn nước tại các ao, hồ, đầm nuôi trồng thủy sản thu hoạch cá khi chưa được phép.
Trong quá trình lấy nước đổi ải, các địa phương thường xuyên báo cáo tiến độ, cập nhật tình hình, để chính quyền cấp huyện nắm bắt khó khăn, kịp thời phối hợp với các công ty TNHH MTV thủy lợi tháo gỡ. Để công tác lấy nước đạt hiệu quả cao, bà con nông dân cần sớm thu hoạch cây vụ Đông, thực hiện gieo mạ tập trung, đúng thời vụ, chủ động tận dụng tối đa nguồn nước ngay từ lịch lấy nước đợt 1.
Trong khí thế ra quân sản xuất đầu năm 2024, trên các cánh đồng các vùng quê nông dân, công nhân công ty thủy lợi đã sẵn sàng khởi động một mùa vụ mới, quyết tâm vì một vụ Xuân thắng lợi, đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao thu nhập cho người nông dân, thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển.
Bài, ảnh: Chu Kiều