Đến nay đã có nhiều thôn, làng, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh hoàn thành việc xây dựng và đưa vào khai thác, sử dụng Khu thiết chế văn hóa-thể thao (VHTT) Làng văn hóa kiểu mẫu (LVHKM), đáp ứng tốt nhu cầu hội họp, sinh hoạt văn hóa-văn nghệ (VHVN), thể dục-thể thao (TDTT) của nhân dân. Song, làm thế nào để bảo vệ, quản lý, sử dụng thiết chế VHTT một cách hiệu quả, lâu dài là vấn đề quan trọng, đòi hỏi các địa phương cần có cách làm sáng tạo, hiệu quả.
Khu thiết chế văn hóa-thể thao thôn Hoàng Chung, xã Đồng Ích, huyện Lập Thạch mới được đưa vào sử dụng, thu hút đông đảo người dân đến tập luyện thể dục-thể thao. Ảnh: Kim Ly
Thực hiện Đề án xây dựng LVHKM trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2023-2030, mỗi thôn, làng, tổ dân phố xây dựng LVHKM được tỉnh hỗ trợ tối đa 15 tỷ đồng xây dựng Khu thiết chế VHTT với các hạng mục như nhà văn hóa thôn và sân bãi; khu TDTT; khu vườn dạo, vườn hoa, cây xanh; các khu trưng bày, quảng bá, tập kết, mua sắm sản phẩm tiêu biểu của địa phương.
Sau gần 1 năm triển khai xây dựng, đến nay, đã có nhiều thôn, làng, tổ dân phố khánh thành Khu thiết chế VHTT và đưa vào khai thác, sử dụng, trở thành địa điểm hội họp, tập luyện, biểu diễn, giao lưu VHVN, TDTT, đọc sách, báo của nhân dân.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế VHTT ở cơ sở, tỉnh hỗ trợ mỗi địa phương xây dựng LVHKM 50 triệu đồng mua sắm các trang thiết bị phục vụ các hoạt động VHVN, TDTT; hỗ trợ xây dựng tủ sách 30 triệu đồng/làng; hỗ trợ kinh phí tổ chức các giải thể thao 30 triệu đồng/làng/năm.
Do Khu thiết chế VHTT của các LVHKM là tài sản lớn, nên cần phải được trông coi, bảo vệ cẩn thận, tránh làm thất thoát, hư hỏng. Các địa phương cần xây dựng quy chế vận hành hiệu quả và có biện pháp giám sát, quản lý, khai thác, sử dụng thiết chế VHTT đúng mục đích; phát huy tính tích cực, chủ động trong việc huy động nguồn kinh phí để duy trì tổ chức các hoạt động.
Giữa tháng 10/2023, Khu thiết chế VHTT thôn Hoàng Chung, xã Đồng Ích, huyện Lập Thạch đã được khánh thành với tổng diện tích gần 7.000 m2 với các hạng mục như nhà văn hóa rộng 300 m2, nhà trưng bày sản phẩm, đường dạo, hệ thống dụng cụ TDTT ngoài trời, sân bóng đá cỏ nhân tạo, sân bóng chuyền, sân cầu lông.
Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Ích Tạ Kim Đồng cho biết: "Ngay sau khi hoàn thành công trình, UBND xã đã bàn giao cho thôn Hoàng Chung trực tiếp quản lý, vận hành. Thôn có trách nhiệm báo cáo với UBND xã về tình hình hoạt động ở khu thiết chế; những khó khăn, bất cập trong quá trình sử dụng để tìm giải pháp khắc phục.
Trong khu thiết chế có nhiều tài sản giá trị, trong khi đó, khuôn viên khu thiết chế được bao bọc bởi hệ thống tường rào mềm, kẻ xấu dễ đột nhập; gia súc, gia cầm thả rông có thể di chuyển vào bên trong khuôn viên, phá hủy cây cối và nhiều vật dụng.
Thành viên Ban chủ nhiệm Khu thiết chế văn hóa-thể thao Hoàng Chung, xã Đồng Ích, huyện Lập Thạch rà soát cơ sở vật chất, trang thiết bị của khu thiết chế, đảm bảo sử dụng đúng mục đích, phát huy hiệu quả. Ảnh: Kim Ly
Khu thiết chế có nhiều thiết bị điện và đèn chiếu sáng, người dân thường xuyên sử dụng mỗi khi tập luyện TDTT vào buổi tối làm phát sinh lượng điện tiêu thụ lớn, điều này đòi hỏi thôn cần có nguồn kinh phí để chi trả tiền điện hằng tháng. Người dân chủ yếu sinh hoạt VHVN, tập luyện TDTT vào đầu giờ sáng, cuối giờ chiều và buổi tối, thời gian còn lại trong ngày, các sân bóng đá, cầu lông… hầu như không có người sử dụng.
Để giải quyết những vấn đề trên, thôn Hoàng Chung đã thành lập Ban chủ nhiệm Khu thiết chế VHTT; ban hành quy chế hoạt động, niêm yết công khai tại khu thiết chế để người dân được biết và tuân thủ. Thôn cắt cử một người làm nhiệm vụ trông coi, đồng thời, lắp đặt hệ thống camera an ninh để giám sát các hoạt động tại khu thiết chế.
Tới đây, thôn sẽ tổ chức họp để lấy ý kiến nhân dân về việc cho thuê sân bãi, hội trường khu thiết chế để các gia đình tổ chức tiệc cưới hỏi; cho các doanh nghiệp thuê địa điểm để tổ chức các chương trình, sự kiện hoặc cho thuê sân bóng đá, bóng chuyền, cầu lông vào các khung giờ ít người sử dụng. Từ đó, thôn sẽ có nguồn kinh phí để chi trả tiền điện hằng tháng, tổ chức các hoạt động VHVN, TDTT và duy tu, bảo dưỡng các dụng cụ, thiết bị bị xuống cấp, hư hỏng.
Để Khu thiết chế VHTT luôn sạch, đẹp, thôn quy định lịch tổng vệ sinh môi trường định kỳ hằng tuần, tạo thành nếp sinh hoạt chung cho toàn thể nhân dân. Ban chủ nhiệm khu thiết chế có trách nhiệm thống kê, báo cáo, công khai minh bạch các khoản thu, chi tài chính; quản lý, sử dụng các nguồn lực huy động đảm bảo công khai, dân chủ theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; kiểm kê, theo dõi tình hình hoạt động và cơ sở vật chất, trang thiết bị của khu thiết chế, đảm bảo sử dụng đúng mục đích, phát huy hiệu quả.
Để tăng cường công tác bảo vệ, quản lý, khai thác hệ thống thiết chế VHTT ở cơ sở, tháng 5/2023, UBND tỉnh đã ban hành quyết định về quy chế quản lý, sử dụng nhà văn hóa (NVH), khu thể thao thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, NVH thôn chịu sự quản lý, chỉ đạo trực tiếp của UBND cấp xã và giao Ban chủ nhiệm NVH thôn trực tiếp quản lý. Việc quản lý NVH thôn được thực hiện theo nguyên tắc “Tự quản, tự trang trải nguồn kinh phí xã hội hóa và hỗ trợ của ngân sách nhà nước”.
Ban chủ nhiệm NVH thôn xây dựng nội quy hoạt động của NHV, phổ biến trong các cuộc họp thôn và niêm yết tại NVH để mọi người dân được biết và tuân thủ. Phát huy vai trò giám sát của đội ngũ cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trong việc tổ chức hoạt động tại NVH, đảm bảo đúng chủ trương của Đảng, quy định của Nhà nước, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, địa phương.
Với sự quản lý, vận hành khoa học, hợp lý, Khu thiết chế VHTT của các LVHKM nói riêng và hệ thống thiết chế VHTT ở các thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh nói chung sẽ phát huy công năng, hiệu quả, trở thành địa điểm sinh hoạt cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân.
Bạch Nga