Với sự phát triển bùng nổ của công nghệ, trẻ em tiếp cận với internet, mạng xã hội và các thiết bị số từ rất sớm. Đây là cơ hội để trẻ mở rộng tri thức, rèn luyện tư duy sáng tạo và phát triển kỹ năng số. Tuy nhiên, trẻ tiếp cận sớm với công nghệ số cũng có thể chịu tác động xấu bởi những thông tin không lành mạnh, văn hóa phẩm đồi trụy và có nguy cơ lệch chuẩn hành vi, vì vậy, cha mẹ cần trở thành người đồng hành tin cậy, giúp con biết sử dụng các thiết bị số an toàn, hiệu quả.
Theo các nghiên cứu, hiện nay, nhiều trẻ em thường dành từ 6 - 10 giờ mỗi ngày sử dụng các thiết bị công nghệ để giải trí, học tập, làm việc và phục vụ các nhu cầu khác. Công nghệ số giúp trẻ em tăng cường kết nối với thế giới ảo không giới hạn không gian. Đây cũng là môi trường chứa kho dữ liệu học thuật hữu ích phục vụ đắc lực cho việc tìm kiếm tài liệu học tập.
Đồng thời, internet giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với các phần mềm giáo dục trực tuyến. Các cuộc thi tìm kiếm tài năng nhí, thi kiến thức, thi kỹ năng qua internet ngày càng phổ biến và thu hút nhiều học sinh tham gia. Một số nền tảng mạng xã hội đã sáng tạo các dự án chia sẻ video có nội dung học tập, phổ biến tri thức đối với nhiều môn học, tạo ra cộng đồng học tập, giải trí trực tuyến thu hút hàng nghìn học sinh. Công nghệ số cũng tạo thuận lợi cho học sinh trong việc sử dụng nền tảng trực tuyến để tìm kiếm cơ hội săn học bổng tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Các bậc cha mẹ cần đồng hành, định hướng, giám sát để trẻ sử dụng internet và các thiết bị số an toàn, hiệu quả. Ảnh: Kim Ly
Chị Phan Lan Anh, phường Liên Bảo (Vĩnh Yên) cho biết: “Để phục vụ nhu cầu học tập của con, tôi đã trang bị cho con máy tính có kết nối internet và giới hạn con sử dụng các thiết bị số với thời lượng tối đa 2 giờ mỗi ngày. Tôi cũng hướng dẫn con xem các video và phần mềm học Tiếng Anh trực tuyến để giúp con ghi nhớ từ vựng tốt hơn”.
Các thiết bị số có kết nối internet mang lại nhiều lợi ích thiết thực, tuy nhiên, nếu không có sự đồng hành, hướng dẫn của người lớn, trẻ sẽ không biết chọn lọc thông tin, dễ bị tác động bởi những thông tin xấu độc, văn hóa phẩm đồi trụy, nghiện game online.
Thầy Lê Đức Quảng, Trưởng Khoa Cơ bản, Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp (Bình Xuyên) cho biết: “Công nghệ số tạo thuận lợi cho các em học sinh truy cập kho tài nguyên tri thức trên môi trường số phục vụ hiệu quả việc học tập, nghiên cứu tài liệu, giải bài tập khó, học ngoại ngữ, làm đồ án, luận văn tốt nghiệp, học kỹ năng giao tiếp…
Tuy nhiên, hiện nay có tình trạng nhiều học sinh, sinh viên lợi dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) như nền tảng Chat GPT để làm thay bài tập về nhà nhằm ứng phó với thầy, cô giáo. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến các em lười suy nghĩ, nhận thức chậm.
Một số em có biểu hiện nghiện game, rối loạn tâm lý, chỉ thích giao tiếp với thế giới ảo, ngại trò chuyện với những người xung quanh, thậm chí bị ảnh hưởng bởi văn hóa phẩm đồi trụy dẫn đến những hành vi lệch lạc. Lạm dụng công nghệ số còn tăng nguy cơ khiến trẻ dễ bị lừa đảo, bắt nạt trên môi trường số. Để bảo vệ con trẻ trên môi trường mạng rất cần vai trò định hướng khoa học và sự quản lý, giám sát của các bậc cha mẹ”.
Anh Khổng Trọng Tuyên, phụ huynh em Khổng Minh Triết, lớp 12A2, Trường THPT Trần Nguyên Hãn (Lập Thạch) cho biết: “Không ngừng nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, tôi đã chủ động trang bị cho mình kiến thức cơ bản về internet, mạng xã hội và các ứng dụng phổ biến mà con sử dụng. Đồng thời, cùng con xây dựng thời gian biểu hợp lý cho việc học tập, giải trí, ôn thi tốt nghiệp THPT, quan tâm đến nội dung con tiếp cận, hướng dẫn con phương pháp sử dụng internet an toàn và có trách nhiệm; khuyến khích con học tập trực tuyến và sử dụng các nguồn tài liệu số hiệu quả.
Cùng với việc hướng dẫn con sử dụng thiết bị số đúng cách, tôi luôn khuyến khích con tham gia các hoạt động tập thể, tham gia phong trào văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao, thường xuyên trò chuyện để giúp con phát triển trí tuệ, cảm xúc và tâm sinh lý phù hợp với lứa tuổi”.
Vai trò đồng hành, dẫn dắt của các bậc cha mẹ khi trẻ sử dụng internet và các thiết bị số rất quan trọng. Không chỉ giúp con định hướng đúng đắn việc sử dụng công nghệ số để phục vụ nhu cầu giải trí, học tập hiệu quả, nhiều bậc cha mẹ còn tận dụng các ứng dụng số để theo dõi học lực, điểm số, quản lý thời gian biểu của con khoa học, hợp lý. Đồng thời, phối hợp với nhà trường tích cực dạy cho con em mình các kỹ năng hữu ích như kỹ năng giao tiếp, tư duy phản biện, xử lý xung đột, làm việc nhóm…
Quỳnh Hương