Rác thải nhựa đang trở thành vấn đề cấp bách, tàn phá, hủy hoại môi trường trên phạm vi toàn cầu, vì vậy, việc giải quyết vấn đề rác thải nhựa là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng đến sự sống còn của trái đất. Do đó, mỗi người dân cần hiểu rõ về rác thải nhựa, tác hại của nó và chung tay hành động để cùng nhau ngăn chặn, đẩy lùi rác thải nhựa.
Phân loại xử lý rác thải tại nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt thị trấn Đạo Đức, huyện Bình Xuyên.
Rác thải nhựa là những đồ dùng, vật dụng có chất liệu làm từ nhựa và không còn giá trị sử dụng, trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta đều có thể dễ dàng bắt gặp từ túi ni lon; vỏ chai nhựa; ống hút nhựa; hộp xốp cho đến bàn chải đánh răng, lược, đồ chơi trẻ em...
Theo báo cáo của Liên hợp quốc, mỗi năm lượng chất thải nhựa do con người thải ra đủ để phủ kín 4 lần diện tích bề mặt trái đất, trong đó, khoảng 13 triệu tấn chất thải nhựa được đổ ra đại dương.
Tại Việt Nam, mỗi năm, người dân sử dụng hơn 30 tỷ túi ni lon, trung bình mỗi ngày một gia đình dùng 4 túi. Dự báo, lượng rác thải của Việt Nam sẽ tăng gấp đôi trong vòng chưa đầy 15 năm.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc ngăn ngừa rác thải nhựa, Ngày Môi trường thế giới năm 2025 (5/6), Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) phát động chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” (Beat Plastic Pollution).
Đây là lần thứ 2 trong vòng 3 năm (2023-2025) chủ đề này được lựa chọn, thể hiện rõ tính ưu tiên toàn cầu trong kiểm soát ô nhiễm nhựa, nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu hành động quyết liệt để giải quyết rác thải nhựa, một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất hiện nay.
Đồng thời tái khẳng định cam kết sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ đa dạng sinh học, nâng cao khả năng thích ứng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác khu vực, toàn cầu, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.
Cũng như nhiều địa phương trong cả nước, rác thải nhựa đang là vấn đề khiến các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc khó tìm ra giải pháp xử lý triệt để, lâu dài và bền vững.
Theo ước tính, hiện nay, lượng chất thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh khoảng hơn 1.000 tấn/ngày, trong đó, khối lượng rác thải nhựa chiếm tỷ lệ khá lớn, tuy nhiên, việc xử lý và tái chế còn nhiều hạn chế khi có đến 90% rác thải nhựa được xử lý theo cách chôn lấp, đốt và chỉ có 10% còn lại được tái chế.
Trong những năm qua, để nâng cao hiệu quả giải quyết vấn đề rác thải nhựa, tỉnh tập trung chỉ đạo các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến đến công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan, đơn vị, tổ chức chính trị xã hội, cộng đồng dân cư, doanh nghiệp về tác hại của rác thải nhựa để hạn chế việc sử dụng và thải ra môi trường.
Khuyến khích, hướng dẫn người dân sử dụng các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường và giảm thiểu sử dụng đối với sản phẩm nhựa sử dụng một lần và túi ni lon khó phân hủy đối với từng hộ gia đình, ở các khu dân cư, chợ, siêu thị, trường học...
Đưa phong trào phòng chống rác thải nhựa và túi ni lon vào nội dung sinh hoạt của các tổ chức cơ sở đảng, buổi sinh hoạt tại các khu dân cư, tổ chức chính trị... do vậy, ngày càng xuất hiện nhiều mô hình, các làm hay, hiệu quả để giảm thiểu rác thải nhựa.
Có thể kể đến như mô hình chợ dân sinh giảm thiểu rác thải nhựa ở thị trấn Vĩnh Tường; mô hình phòng chống rác thải nhựa tại các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Xuyên; mô hình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn ở huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc; mô hình “Phụ nữ nói không với túi ni lon và rác thải nhựa” tại thị trấn Hợp Hòa, huyện Tam Dương…
Cùng với đó, lồng ghép phát động chủ đề về tác hại của rác thải nhựa, túi ni lon, hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa, túi ni lon khó phân hủy; thu gom rác thải nhựa, túi ni lon khó phân hủy vào các chiến dịch tuyên truyền kỷ niệm sự kiện về môi trường như Ngày Môi trường thế giới 5/6, Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn, Ngày Quốc tế đa dạng sinh học 22/5, Tuần lễ Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường...
Vận động các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng, chợ dân sinh, cơ sở lưu trú du lịch, nhà hàng, quán nước, khu, điểm du lịch và các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ... trên địa bàn cam kết giảm thiểu chất thải nhựa, hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần hoặc thay thế bằng các sản phẩm thân thiện môi trường, không cung cấp miễn phí túi ni lon cho khách hàng hoặc chuyển từ sử dụng túi ni lon khó phân hủy sang các loại túi khác thân thiện với môi trường.
Tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý đối với hành vi thu gom, thải rác thải sinh hoạt trái quy định; tổ chức ra quân xóa các đống rác, bãi rác tự phát không đúng nơi quy định, kiên quyết xử lý tình trạng vứt rác, đổ rác thải không đúng nơi quy định…
Mặc dù còn không ít khó khăn, hạn chế, tuy nhiên, với nhiều giải pháp quyết liệt, việc ngăn ngừa, xử lý rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhất là ý thức hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần của người dân ngày càng được nâng lên.
Bài, ảnh: Nguyễn Khánh