Các tấm bê tông trên thân đập kè hồ bị sạt trượt, nứt vỡ; cống xả ngầm bị hư hỏng nặng, luồng dẫn sạt lở vào đất thổ cư của người dân, khả năng điều tiết nước rất hạn chế… là thực trạng đang diễn ra tại hồ Bắp Cải, thị trấn Gia Khánh (Bình Xuyên), tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn tài sản, tính mạng của người dân mỗi khi mùa mưa lũ đến.
Khu vực cống xả đáy và thân đập hồ Bắp Cải bị hư hỏng, sạt trượt, nứt vỡ các tấm bê tông.
Hồ Bắp Cải được xây dựng từ những năm 70 của thế kỷ trước, với diện tích khoảng 10ha có nhiệm vụ cung cấp nước tưới, tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tổ dân phố Tam Quang, thị trấn Gia Khánh và các khu vực lân cận, đồng thời tổ chức điều tiết nước bảo vệ sản xuất và đời sống dân sinh khi có mưa lũ về.
Trước đây, hồ Bắp Cải thuộc quản lý của Nông trường Tam Đảo (cũ), sau đó thuộc phần đất của Công ty TNHH Đầu tư sản xuất và phát triển nông nghiệp VinEco Tam Đảo, đến năm 2019 được bàn giao về thị trấn Gia Khánh quản lý.
Trải qua thời gian dài đưa vào sử dụng không được cải tạo, bảo dưỡng, duy tu thường xuyên, nhiều hạng mục của hồ đã xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn, nhất là khi có mưa lũ lớn xảy ra.
Tại biên bản kiểm tra của các phòng chuyên môn huyện Bình Xuyên và UBND thị trấn vào tháng 6/2024 đã ghi nhận tại thời điểm kiểm tra, nước trong hồ có độ sâu khoảng 5m, hạ du cống ngầm tại cổng nhà bà Tạ Thị Loan, phần tai cống đã bị nước cuốn trôi.
Nước thúc xoáy ngược vào đường hạ du tạo hàm ếch lấn vào thân đường khoảng 0,5m, rộng 1m, cao 1m; dòng chảy xả ngầm chảy thúc vào phần đất thổ cư của gia đình bà Loan; điều tiết hư hỏng, hoạt động không hiệu quả, nước chảy cả ngày lẫn đêm.
Luồng dẫn nước từ cống xả nhiều đoạn bị sạt lở; phần hạ du mái đường bên hồ các tấm bê tông bị sạt trượt, nứt vỡ nhiều đoạn với tổng chiều dài khoảng 350m; tại điểm xả tràn cách cống xả ngầm khoảng 50m về cuối đường giáp thửa đất lâm nghiệp, phần bê tông máng xả tràn hư hỏng nặng, bê tông đáy máng bị nước cuốn trôi, gây sạt lở luồng tiêu và sạt lở vào đất vườn, đất sản xuất của người dân.
Vị trí phía sau cống xả đáy hồ Bắp Cải bị xói lở vào nhà dân và thân đập, UBND thị trấn Gia Khánh đã cắm biển cảnh báo, rào chắn đề phòng nguy hiểm.
Ông Đỗ Văn Cường, tổ dân phố Tam Quang chia sẻ: Do trước đây khi xây dựng cống xả đáy hồ Bắp Cải không thiết kế xây dựng tuyến kênh tiêu cứng thoát nước, vì vậy, khi xả lũ đã làm xói lở lòng mương và gây sạt lở đất ở, làm ảnh hưởng tới các hộ dân sinh sống hai bên bờ phía hạ lưu công trình.
Có thời điểm mưa lũ lớn, thị trấn Gia Khánh đã phải tổ chức sơ tán các cụ già, trẻ nhỏ đi nơi khác để đảm bảo an toàn. Đến nay, mỗi khi mùa mưa đến, cư dân địa phương lại lo lắng, bất an trước nguy cơ lũ lụt, sạt lở tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn tính mạng, tài sản của người dân.
Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo UBND thị trấn Gia Khánh cho biết: Hồ Bắp Cải từ khi bàn giao về thị trấn quản lý đã có nhiều hạng mục xuống cấp, hư hỏng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, nhất là trải qua các đợt mưa lũ lớn trong những năm vừa qua, tình trạng xuống cấp ngày càng trầm trọng hơn.
Địa phương đã cắm biển cảnh báo, rào chắn bảo vệ khu vực cống xả và luồng tiêu bị sạt lở; tuyên truyền bà con nhân dân sinh sống trong khu vực thường xuyên theo dõi, kịp thời thông tin đến chính quyền địa phương nếu có các biểu hiện bất thường.
Cùng với đó, hằng năm, thị trấn đều xây dựng phương án phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, ứng phó với các tình huống mất an toàn hồ có thể xảy ra; đồng thời báo cáo hiện trạng hồ lên cấp trên để có phương án giải quyết, xử lý.
Hiện, UBND huyện Bình Xuyên đã ban hành văn bản đồng ý chủ trương hỗ trợ thị trấn nguồn vốn để khắc phục sự cố sạt lở cống điều tiết nước tại hồ Bắp Cải. UBND thị trấn đang tiến hành các bước theo quy định để triển khai dự án.
Dự kiến đầu năm 2025 sẽ khởi công dự án và phấn đấu hoàn thành đưa vào sử dụng trước mùa mưa bão năm 2025. Tuy nhiên, về lâu dài, hồ Bắp Cải cần tiếp tục được đầu tư cải tạo đồng bộ để đảm bảo khả năng điều tiết nước phòng, chống lụt bão cũng như tạo điểm nhấn không gian cảnh quan cho địa phương.
Bài, ảnh: Nguyễn Khánh