Việc phân loại rác thải tại nguồn là việc làm mang lại nhiều lợi ích cả trước mắt và lâu dài cho môi trường, xã hội, kinh tế. Tuy nhiên, bên cạnh hạn chế nhận thức của một bộ phận người dân thì những hạn chế về phương tiện thu gom, vận chuyển cũng khiến cho việc triển khai phân loại rác thải tại nguồn gặp nhiều khó khăn.
Việc phân loại rác thải sinh hoạt chưa đồng bộ từ thu gom đến vận chuyển dẫn đến quá trình xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Ảnh: Chu Kiều
Xã Tam Hợp (Bình Xuyên), được biết đến là một trong những địa phương triển khai phân loại rác thải tại nguồn từ khá sớm (năm 2015). Sau thời gian thí điểm tại thôn Chợ Nội, đến nay, việc phân loại rác thải tại nguồn đã được nhân rộng ra toàn xã với nhiều hoạt động như tuyên truyền, hướng dẫn cách phân loại rác cũng như cấp phát thùng đựng rác có chia ngăn cho các hộ dân.
Tuy vậy, hiệu quả vẫn chưa đạt được như mong muốn khi tỉ lệ rác thải được phân loại tại nguồn ở địa phương này hiện vẫn ở mức thấp, chỉ đạt 10 - 20% tổng lượng rác thải phát sinh.
Ông Đặng Đình Lê, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Hợp cho biết: “Ngoài nguyên nhân xuất phát từ nhận thức của người dân thì việc thiếu phương tiện vận chuyển chuyên dụng cũng là một trong những lý do khiến cho việc thực hiện phân loại rác thải tại nguồn ở địa phương gặp khó.
Trước đây, được hỗ trợ của doanh nghiệp, xã Tam Hợp đầu tư 1 xe ép rác chuyên dụng với dung tích 2,5 tấn, giao cho HTX dịch vụ môi trường Tam Hợp quản lý và sử dụng.
Mặc dù khối lượng vận chuyển lớn, nhưng xe không chia ngăn để rác hữu vơ và rác vô cơ nên tất cả rác thải khi thu gom được để chung vào một thùng, chở ra khu xử lý rác thải tập trung của xã. Do đó hiệu quả phân loại không đạt được như kỳ vọng.
Việc để rác thải sau phân loại vào chung một chỗ như vậy khiến cho các hộ dân, những người trực tiếp phân loại rác tại nguồn khó tránh khỏi suy nghĩ việc phân loại là vô ích, ảnh hưởng đến việc nhân rộng phân loại rác thải tại nguồn.
Bà Nguyễn Thị Hồng Ngọc, Giám đốc HTX dịch vụ môi trường Tam Hợp chia sẻ: “Hợp tác xã cũng muốn đầu tư trang thiết bị, phương tiện vận chuyển chuyên dụng để chứa rác hữu cơ và vô cơ, tuy nhiên, việc này đòi hỏi kinh phí lớn. Trong khi đó, năng lực tài chính của HTX có hạn, nên vẫn chưa thể đầu tư”
Trên thực tế không chỉ riêng xã Tam Hợp, đây cũng là khó khăn chung mà nhiều địa phương đang phải đối mặt phân loại rác thải tại nguồn. Đặc biệt là khi kinh phí cho công tác thu gom, vẫn chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt còn thiếu, chủ yếu vẫn từ nguồn ngân sách; việc thu tiền dịch vụ của người dân chưa đáp ứng được yêu cầu.
Cùng với đó, việc ban hành đơn giá dịch vụ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt của các hộ gia đình, cá nhân để tăng nguồn kinh phí cho việc thu gom, xử lý còn chậm do Bộ TN&MT chưa ban hành định mức kinh tế kỹ thuật thu gom, vận chuyển xử lý rác thải sinh hoạt.
Lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) phát sinh trên địa bàn tỉnh hiện nay khoảng 1060 tấn/ngày. Trong đó lượng CTRSH được thu gom trung bình một ngày là 940 tấn, đạt 88,7%.
Theo Đề án thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt và vệ sinh môi trường trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, UBND tỉnh đã xác định quan điểm “từng bước triển khai thực hiện việc tổ chức phân loại rác tại nguồn thải theo hướng tổ chức triển khai thực hiện trước ở những địa phương xử lý rác thải bằng công nghệ đốt và tiến tới sẽ thực hiện trên địa bàn toàn tỉnh kể từ ngày 31/12/2024”. Tuy vậy, tính đến năm 2023, tỷ lệ rác thải được phân loại tại nguồn còn thấp, mới đạt dưới 50%.
Rõ ràng, việc phân loại rác thải sinh hoạt đã trở thành vấn đề cấp thiết, không chỉ đem lại nhiều lợi ích về kinh tế, môi trường. Để việc phân loại rác thải thực sự có hiệu quả thì cần phải có sự chuẩn bị nghiêm túc, đầu tư đồng bộ từ trang thiết bị đến cơ sở hạ tầng chứ không chỉ dừng lại ở tuyên truyền, hướng dẫn.
Liên quan đến nội dung này, trong Kế hoạch phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc ban hành tháng 3 vừa qua, UBND tỉnh đã giao UBND các huyện, thành phố huy động, lồng ghép có hiệu quả các nguồn vốn từ các chương trình dự án trên địa bàn để thực hiện hoạt động phân loại CTRSH tại nguồn; thiết lập hệ thống thu gom vận chuyển CTRSH tại địa phương sau phân loại.
UBND tỉnh yêu cầu các tổ chức, cá nhân tham gia thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH trên địa bàn thường xuyên nghiên cứu đầu tư, cải tiến, nâng cấp phương tiện, trang thiết bị thu gom, vận chuyển xử lý CTRSH đáp ứng nhu cầu và phù hợp với hoạt động phân loại CTRSH của từng địa phương, áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường, theo hướng giảm thiểu lượng CTRSH chôn lấp, đốt; tăng cường tỷ lệ tái chế, tái sử dụng và thu hồi năng lượng từ chất thải.
Đảm bảo chậm nhất đến ngày 31/12/2024, toàn bộ CTRSH phát sinh tại các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đều được phân loại tại nguồn.
Nguyễn Hường