Nhằm thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật (KHKT), các ngành chức năng của tỉnh đã quan tâm, khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để thanh, thiếu nhi tích cực tham gia. Qua đó giúp các em khơi dậy tiềm năng, trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng, đưa những ý tưởng, sáng kiến áp dụng vào đời sống xã hội, đem lại lợi ích cho cộng đồng.
Học viên Trung tâm GDNN-GDTX huyện Vĩnh Tường tích cực tham gia nghiên cứu khoa học. Ảnh: Dương Chung
Xác định nghiên cứu KHKT là tiền đề để nâng cao chất lượng đào tạo, Sở GDĐT đã đẩy mạnh phong trào nghiên cứu KHKT trong các trường THCS, THPT và được học sinh tích cực hưởng ứng tham gia.
Theo thống kê của Sở GDĐT, cuộc thi KHKT cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2023 - 2024 đã thu hút 95 dự án của 42 đơn vị với 188 học sinh tham gia, trong đó có 2 dự án cá nhân và 93 dự án tập thể. 57/95 dự án đã được trao giải, trong đó có 2 dự án đạt giải Nhì tại cuộc thi KHKT cấp quốc gia.
Một số đề tài, ý tưởng khi áp dụng vào thực tế mang lại hiệu quả thiết thực như dự án “NAVISION - thiết bị hỗ trợ điều hướng cho người khiếm thị sử dụng camera 3 chiều và trí tuệ nhân tạo”; dự án "Chiết xuất cao mướp đắng, ứng dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường tuýp 2"; dự án "Tủ sách thông minh quản lý, mượn trả tự động hỗ trợ luân chuyển sách trong lớp học và giới thiệu sách mới cho thư viện"…
Xuất phát từ thực tế, hiện nay, mạng xã hội và internet đã tác động không nhỏ đến các bạn trẻ và đặc biệt là học sinh THCS. Bên cạnh đó, áp lực của chương trình học và các kỳ thi, cũng như trào lưu chạy đua theo thành tích, cụm từ “sự trì hoãn” hay “nỗ lực ảo” ngày càng trở nên quen thuộc hơn đối với rất nhiều bạn trẻ. Vì vậy, 2 em Ngô Thị Phương Thảo và Dương Khánh Hà, Trường THCS Lập Thạch đã nghiên cứu đề tài: “Căn bệnh nỗ lực ảo và sự trì hoãn của học sinh THCS”.
Đề tài dùng phần mềm SPSS phiên bản 20.0 với thống kê mô tả và thống kê suy luận, phần mềm Google Forms để tạo biểu mẫu, đường link khảo sát trắc nghiệm đối với 200 học sinh của trường; đồng thời làm rõ thực trạng mức độ nỗ lực và sự trì hoãn hoàn thành nhiệm vụ học tập của học sinh; những biểu hiện của nỗ lực ảo như xác định mục tiêu, quản lý thời gian học tập...
Thông qua việc nghiên cứu đề tài này, mong muốn các nhà trường và cơ sở giáo dục, các bậc phụ huynh sẽ quan tâm, chú trọng hơn đến việc định hướng về mục tiêu, phương pháp và cách thức hoàn thành nhiệm vụ học tập phù hợp với năng lực của từng học sinh. Dự án đạt giải Nhì cuộc thi KHKT cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2023-2024.
Đối với bệnh tiểu đường, mướp đắng giúp giảm lượng đường trong máu, kiểm soát đường huyết một cách ổn định. Nắm bắt xu hướng người tiêu dùng sử dụng những sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên, em Trần Trang Nhung và Lê Thị Bích Liên, Trường THCS Tân Phú (Vĩnh Tường) đã nghiên cứu “Chiết xuất cao mướp đắng, ứng dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường tuýp 2”.
Sản phẩm có sự kết hợp mướp đắng với một số dược liệu như bột lá dâu tằm, cao khô giảo cổ lam và dây thìa canh để tạo ra cao mướp đắng. Dự án có tính khả thi cao, đem lại lợi ích về kinh tế, nâng cao sức khỏe cho người dân và đạt giải Nhất cuộc thi KHKT cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2023-2024.
Học sinh Trường THCS Tam Dương với dự án "Tủ sách thông minh quản lý, mượn trả tự động hỗ trợ luân chuyển sách trong lớp học và giới thiệu sách mới cho thư viện". Ảnh: Dương Chung
Nhằm khuyến khích, khơi dậy ý tưởng, niềm đam mê và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng, từ năm 2014 đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã tham mưu, phối hợp tổ chức Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng, thu hút hơn 500 mô hình, giải pháp, sản phẩm của hơn 1.000 thanh thiếu niên, nhi đồng và học sinh các huyện, thành phố tham gia; trong đó có 134 mô hình, sản phẩm đạt giải.
Tại cuộc thi năm 2024, Ban Tổ chức đã nhận được hơn 260 đề tài sáng tạo từ các tập thể, cá nhân đăng ký thuộc các lĩnh vực đồ dùng học tập; sản phẩm tin học, phần mềm điều khiển; sản phẩm thân thiện với môi trường...
Chất lượng sản phẩm dự thi được nâng lên rõ rệt; các đề tài, ý tưởng tham gia cuộc thi thể hiện tính sáng tạo cao; có đề tài, ý tưởng bước đầu đã được đưa vào ứng dụng thực tiễn.
Thông qua các sân chơi nghiên cứu KHKT giúp khơi dậy và phát huy niềm đam mê, tư duy sáng tạo trong thanh thiếu nhi; giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, xây dựng, thực hiện ước mơ trở thành nhà sáng chế, nhà khoa học trong tương lai.
Để thúc đẩy phong trào nghiên cứu KHKT, các ngành chức năng tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn, giúp các em nâng cao tính tự chủ và sáng tạo nghiên cứu KHKT; khen thưởng, động viên kịp thời nhằm khích lệ các em tích cực tham gia sân chơi bổ ích này… Qua đó góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH, bắt kịp xu thế của thời đại 4.0.
Minh Thu