Thời gian qua, kinh tế Vĩnh Phúc vẫn tiếp tục duy trì đà tăng trưởng đều đặn qua các năm mặc dù đối diện với đại dịch Covid-19 và nhiều khó khăn, thách thức của tình hình trong nước và thế giới. Tuy nhiên, chất lượng tăng trưởng so với một số tỉnh khu vực đồng bằng sông Hồng có điều kiện tương đồng chưa cao, thậm chí đang tụt lại phía sau. Do vậy, rất cần các cơ quan chuyên môn tập trung nghiên cứu, tham mưu các giải pháp hiệu quả cho tỉnh để từng bước mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế xứng tầm với tiềm năng, vị thế của tỉnh.
Không ít doanh nghiệp FDI đầu tư vào tỉnh dựa chủ yếu vào gia công lắp ráp, sử dụng lao động giá rẻ và tạo ra ít giá trị gia tăng (Trong ảnh: Lắp ráp linh kiện điện tử tại Công ty TNHH Solum Vina (KCN Bá Thiện 2).
Nỗ lực duy trì đà tăng trưởng
Theo báo cáo của UBND tỉnh, 6 tháng đầu năm 2024, kinh tế của tỉnh đã nỗ lực vượt qua khó khăn, dần được phục hồi, các hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn có sự khởi sắc ở hầu hết các khu vực kinh tế.
Tốc độ tăng GRDP 6 tháng đầu năm 2024 ước đạt 6,26%, trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản ước tăng 1,9%; khu vực công nghiệp - xây dựng ước tăng 9,1%, riêng công nghiệp ước tăng 9,2%; khu vực dịch vụ ước tăng 6% và thuế sản phẩm trừ trợ cấp tăng 1,53% so với cùng kỳ năm 2023.
Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch đúng hướng, tỷ trọng khu vực công nghiệp - xây dựng chiếm 62,15%, khu vực dịch vụ chiếm 30,14% và khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 7,71% tổng giá trị tăng thêm.
Thu hút đầu tư vốn FDI đạt kết quả cao với tổng số vốn gần 436 triệu USD, tăng 28% so với cùng kỳ và vượt mục tiêu kế hoạch năm (mục tiêu năm 2024 thu hút 400 triệu USD). Số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động sản xuất và thành lập mới đạt hơn 1.000 doanh nghiệp, tăng gần 16% so với cùng kỳ.
Đối với nhiệm vụ thu ngân sách, một số doanh nghiệp chủ lực của tỉnh gặp khó khăn về tiêu thụ sản phẩm dẫn đến giảm số thuế nộp ngân sách, trong đó, thuế từ sản phẩm ô tô giảm 8%, lệ phí trước bạ ô tô giảm 16% so với cùng kỳ. Ngoài ra, nguồn thu thuế giá trị gia tăng giảm và một số khoản thu từ đất gặp khó khăn... đã tác động đến kết quả thu ngân sách Nhà nước của tỉnh.
Tuy nhiên, với nhiều giải pháp đồng bộ, cùng sự đồng hành tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, thu ngân sách của tỉnh vẫn có bước tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước. Ước tổng thu ngân sách của tỉnh 6 tháng đầu năm 2024 đạt hơn 15,5 nghìn tỷ đồng, đạt gần 49% dự toán, tăng 3,8% so với cùng kỳ.
Các lĩnh vực về đầu tư công, quy hoạch và quản lý quy hoạch; phát triển đô thị; xây dựng nông thôn mới tiếp tục ghi nhận nhiều kết quả tích cực, đóng góp chung cho tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh.
Vĩnh Phúc cần tập trung thu hút nhiều hơn các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp DDI đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao để tạo ra tăng trưởng nội sinh bền vững.
Nhiều hạn chế cần khắc phục
Những kết quả tăng trưởng kinh tế của Vĩnh Phúc trong bối cảnh đối diện với nhiều khó khăn thách thức, cũng như những biến động của tình hình kinh tế, chính trị trong nước và thế giới là rất đáng trân trọng, tiếp tục khẳng định vị thế của Vĩnh Phúc trong bản đồ kinh tế của cả nước.
Tuy nhiên, theo phân tích của các chuyên gia và số liệu thống kê của các cơ quan chuyên môn, tốc độ tăng trưởng, quy mô kinh tế của Vĩnh Phúc còn tương đối thấp trong vùng đồng bằng sông Hồng. Quy mô kinh tế chỉ bằng 1/8 so với Hà Nội và bằng ½ so với Hải Phòng, Quảng Ninh và Bắc Ninh.
Khoảng cách về GRDP bình quân đầu người giữa Vĩnh Phúc và các tỉnh đứng đầu vùng đồng bằng sông Hồng ngày càng lớn. Bắt đầu thời kỳ 2011-2020, GRDP bình quân đầu người của tỉnh tương đương với các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hà Nội, thậm chí cao hơn Hải Phòng nhưng khoảng cách chênh lệch ngày càng lớn, đến nay chỉ xấp xỉ 2/3 GRDP bình quân đầu người của tỉnh Quảng Ninh và Bắc Ninh.
Quy mô công nghiệp - xây dựng của tỉnh còn khá thấp so với các tỉnh trong vùng đồng bằng sông Hồng. Hiện chỉ chiếm khoảng 6% tổng giá trị gia tăng ngành công nghiệp - xây dựng của vùng đồng bằng sông Hồng, chỉ bằng 1/5 so với Hà Nội, 1/3 so với Bắc Ninh và ½ so với Quảng Ninh.
Nguồn thu ngân sách của tỉnh còn thiếu đa dạng và rủi ro, vẫn tập trung chủ yếu vào một số ngành công nghiệp thuộc khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt là công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô, xe máy.
Giai đoạn 2016 - 2020, thu từ khu vực FDI chiếm khoảng gần 80% tổng thu nội địa trên địa bàn tỉnh (trong đó số thu của Công ty Ô tô Toyota Việt Nam và Công ty Honda Việt Nam chiếm hơn 90% tổng số thu ở lĩnh vực đầu tư nước ngoài).
Thu hút vốn FDI mặc dù đạt kết quả khá và có sự đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nhưng hiệu quả kết nối, tạo hiệu ứng lan tỏa về công nghệ và năng suất lao động từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đến các doanh nghiệp địa phương vẫn chưa được như kỳ vọng.
Theo đó, hoạt động sản xuất và đầu tư của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn tỉnh dựa chủ yếu vào gia công lắp ráp, sử dụng lao động giá rẻ và tạo ra ít giá trị gia tăng; tỷ lệ nội địa hóa và lan tỏa thay đổi không đáng kể, đóng góp thấp vào việc chuyển giao công nghệ.
Số lượng doanh nghiệp của tỉnh có mức tăng trưởng khá trong từng năm nhưng mật độ doanh nghiệp còn thấp và quy mô vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp còn nhỏ. Môi trường sản xuất kinh doanh được cải thiện nhưng vẫn chưa thực sự ổn định, bền vững…
Tập trung đổi mới mô hình tăng trưởng
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, Vĩnh Phúc là tỉnh công nghiệp phát triển, một trong những trung tâm công nghiệp, dịch vụ, du lịch của vùng và cả nước; đến năm 2030 xây dựng Vĩnh Phúc thành tỉnh phát triển, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, cơ bản đủ các tiêu chí của thành phố trực thuộc Trung ương; đến năm 2045 là thành phố phát triển toàn diện trên tất cả các mặt về kinh tế, xã hội, môi trường.
Nền kinh tế Vĩnh Phúc phát triển theo hướng kinh tế số, kinh tế tri thức; người dân có thu nhập, chất lượng cuộc sống cao, hạnh phúc; nền văn hóa tiến bộ, giàu bản sắc, xã hội phát triển hài hòa, môi trường tự nhiên trong lành, đáng sống.
Để hoàn thành mục tiêu trên trong bối cảnh kinh tế của tỉnh vẫn đang là mô hình tăng trưởng theo chiều rộng, phụ thuộc vào sự gia tăng yếu tố đầu vào và chưa tạo ra được nhiều những yếu tố nội sinh trong tăng trưởng là điều vô cùng khó khăn.
Do vậy, để có những bước tiến đột phá, bền vững, tỉnh cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu dựa trên tích lũy tri thức và công nghệ, chú trọng cải thiện chất lượng và năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp, khuyến khích chuyển dịch sang những ngành nghề, dịch vụ đòi hỏi trình độ công nghệ, trí tuệ và mang lại giá trị gia tăng cao.
Trong đó, tập trung ưu tiêu đầu tư và tích lũy vốn, bên cạnh những yếu tố như nguyên vật liệu, công nghệ có thể mua, vay mượn thì việc đầu tư và cải cách mạnh mẽ hệ thống giáo dục, y tế để tăng vốn con người là cần thiết.
Tận dụng lợi thế người đi sau. Tăng cường việc trao đổi để mua sắm và sử dụng công nghệ mới thay vì đầu tư nghiên cứu mới. Đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng, kinh tế đô thị, đáp ứng tốt nhu cầu tăng trưởng kinh tế.
Phân bổ các ngành công nghiệp theo hướng tập trung, không dàn đều theo địa giới hành chính. Chuyển dần các ngành công nghiệp có tác động xấu tới môi trường sang các ngành công nghiệp thân thiện, công nghệ cao và thích ứng tốt với cách mạng công nghiệp 4.0.
Thực thi tốt các chính sách khuyến khích, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh. Doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn là nguồn lực quan trọng để đảm bảo tăng trưởng trong dài hạn, vừa tạo việc làm, tích lũy vốn và là nguồn đầu tư ổn định. Tăng cường mối liên kết giữa doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp nước ngoài, tăng tỷ lệ nội địa hóa đối với các sản phẩm công nghiệp có triển vọng.
Ưu tiên phát triển nguồn nhân lực công nghiệp. Hệ thống đào tạo và dạy nghề cần chuyển sang định hướng thực hành, gắn kết với hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp công nghiệp.
Không đánh đổi mọi thứ cho tăng trưởng kinh tế. Đảm bảo sự hài hòa trong tăng trưởng kinh tế với phát triển xã hội, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đối khí hậu…
Bài, ảnh: Nguyễn Khánh