Hướng tới mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh (GTKS) về mức cân bằng tự nhiên, các cấp, ngành chức năng của tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi của người dân về tình trạng mất cân bằng GTKS; từng bước khống chế tốc độ gia tăng tỷ số GTKS và tỷ lệ sinh con thứ 3... Qua đó góp phần nâng cao chất lượng dân số và thúc đẩy KT-XH địa phương phát triển.
Cán bộ Trạm Y tế xã Bình Dương (Vĩnh Tường) tuyên truyền về hậu quả của việc mất cân bằng giới tính khi sinh cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Ảnh: Dương Chung
Theo số liệu rà soát dân số 2 năm 2022 và 2023, huyện Tam Đảo là một trong những địa phương có tỷ lệ mất cân bằng GTKS cao của tỉnh (năm 2022 là 128 bé trai/100 bé gái; năm 2023 là 130 bé trai/100 bé gái). Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ GTKS có xu hướng giảm còn 111,7 bé trai/100 bé gái.
Đồng chí Hoàng Văn Tâm, Trưởng Phòng Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ), Trung tâm Y tế huyện Tam Đảo cho biết: “Có được kết quả trên, Trung tâm Y tế huyện đã phối hợp với các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác tuyên truyền với nhiều hình thức.
Nội dung tuyên truyền tập trung vào vận động thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình, tình trạng mất cân bằng GTKS, bình đẳng giới, các hoạt động nâng cao chất lượng dân số; phổ biến rộng rãi các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho đội ngũ cán bộ y tế cung cấp các dịch vụ có liên quan đến khả năng lựa chọn giới tính thai nhi...
Đồng thời tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng tư vấn, tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho đội ngũ làm công tác dân số từ huyện đến cơ sở...".
Theo báo cáo của Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, năm 2023, tỷ số GTKS trên địa bàn tỉnh là 114 bé trai/100 bé gái; 6 tháng đầu năm 2024, tỷ số GTKS là 118,49 bé trai/100 bé gái.
Theo cơ quan chuyên môn, nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng GTKS xuất phát từ tư tưởng “Trọng nam, khinh nữ”, phải sinh con trai để nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, phụng dưỡng cha mẹ khi về già.
Sự phát triển của y học cũng làm gia tăng việc lạm dụng những tiến bộ khoa học công nghệ, kỹ thuật siêu âm, chẩn đoán hình ảnh giới tính thai nhi.
Bên cạnh đó, một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác DS-KHHGĐ; các chế độ khuyến khích, hỗ trợ cho gia đình có 2 con một bề là gái còn hạn chế…
Sự chênh lệch giới tính để lại những hệ lụy tiêu cực, làm biến đổi cơ cấu dân số, gia tăng tình trạng bạo lực giới, gây bất ổn về kinh tế, chính trị, xã hội…
Trước tình hình đó, nhiều giải pháp đã được tỉnh chỉ đạo, triển khai đồng bộ nhằm kiểm soát hiệu quả tình trạng mất cân bằng GTKS, nâng cao chất lượng dân số.
Tạo chuyển biến, thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi của cộng đồng về tình trạng mất cân bằng GTKS, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh chủ động tham mưu tỉnh, ngành Y tế có cơ chế chính sách thực hiện tốt chiến lược DS-KHHGĐ, "Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016-2025".
Đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân từng bước thay đổi nhận thức và tư tưởng lạc hậu về sinh con trai, con gái; duy trì “Tổ Phụ nữ không sinh con thứ ba”; đưa chính sách dân số vào quy ước thôn, khu, tổ dân phố nhằm duy trì mức sinh hợp lý, giảm thiểu mất cân bằng GTKS…
Từ đầu năm đến nay, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã tổ chức 1 hội nghị tập huấn về các quy định liên quan đến việc cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho cán bộ, nhân viên các cơ sở y tế thực hiện các dịch vụ liên quan trên địa bàn tỉnh; tổ chức tuyên truyền lưu động về mất cân bằng GTKS trên các trục đường chính liên tỉnh, liên huyện, liên xã trên địa bàn 9 huyện, thành phố.
Trung tâm Y tế các huyện, thành phố tổ chức 30 hội nghị tuyên truyền, nói chuyện chuyên đề về giới, giới tính, nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi, mất cân bằng GTKS cho hơn 1.950 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ; tổ chức 20 hội nghị truyền thông trực tiếp cho 1.600 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ...
Đồng thời tổ chức cho các cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn tỉnh ký cam kết không cung cấp dịch vụ lựa chọn giới tính thai nhi; phối hợp với Thanh tra Sở Y tế tổ chức thanh tra, kiểm tra tại các cơ sở khám, chữa bệnh về việc chấp hành các quy định, điều kiện hành nghề, phạm vi hoạt động quảng cáo và nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi…
Để kiểm soát có hiệu quả tốc độ gia tăng tỷ số giới tính, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân từng bước thay đổi nhận thức và tư tưởng lạc hậu về sinh con trai, con gái; tổ chức chiến dịch truyền thông nhân Ngày Trẻ em gái (11/10); tập huấn các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho đội ngũ cán bộ y tế cung cấp các dịch vụ có liên quan đến khả năng lựa chọn giới tính thai nhi; có chính sách ưu tiên, hỗ trợ đối với các gia đình sinh hai con một bề là gái…
Minh Thu