Mới đầu tháng 5, nhưng ở một số tỉnh, thành trên cả nước đã xuất hiện chùm ca nghi ngộ độc thực phẩm. Đáng chú ý là vụ gần 500 người bị ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì tại tỉnh Đồng Nai, 16 học sinh nhập viện do ăn sushi, bánh mì tại thành phố Thủ Đức. Cả 2 vụ đều xảy ra trong thời điểm hè. Thời tiết nắng nóng, việc bảo quản thực phẩm không đảm bảo, dễ bị ôi thiu và tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm cao.
Hai vụ ngộ độc thực phẩm tập thể nghiêm trọng xảy ra ở tỉnh Đồng Nai, thành phố Thủ Đức xảy ra trong “Tháng hành động vì an toàn thực phẩm” năm 2024 đặt ra câu hỏi về công tác quản lý trong lĩnh vực này.
Thực tế cho thấy, trước nhu cầu của người dân, số lượng các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nói chung, thức ăn đường phố nói riêng ở các địa phương được mở ra ngày càng nhiều khiến công tác quản lý gặp khó khăn. Tại khu vực đông dân cư, tập trung nhiều công ty, trường học, xuất hiện nhiều hàng quán bán bánh mì, xôi, cháo, bánh cuốn… để phục vụ người dân.
Phần lớn, các cơ sở này đều là hộ kinh doanh nhỏ lẻ nên không có giấy phép kinh doanh, không có hợp đồng mua nguyên liệu thực phẩm, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (ATTP), giấy xác nhận tập huấn kiến thức về ATTP…
Với nhiều “4 không” kể trên tất yếu dẫn đến nguy cơ mất ATTP, bởi khi người dân không có kiến thức thì việc chấp hành các quy định về ATTP trong sơ chế, chế biến không đảm bảo. Nhất là trong bối cảnh thời tiết nắng nóng, việc bảo quản thực phẩm không tốt dễ khiến đồ ăn bị ôi thiu, ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.
Dù là các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ, nhưng thông qua các vụ ngộ độc xảy ra trong thời gian qua cho thấy, số lượng người nhập viện do thức ăn đường phố lớn, lên đến hàng trăm người/vụ cho thấy mức độ rất nghiêm trọng.
Xu hướng thức ăn nhanh được nhiều người lựa chọn, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm tập thể nếu việc sơ chế, bảo quản không tuân thủ quy định về ATTP.
Bà Đặng Thị Lô Giang, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Sở NN&PTNT), Trưởng Đoàn kiểm tra liên ngành về ATTP cho biết: “Trong Tháng hành động vì ATTP năm 2024, bên cạnh việc ra quân kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, chúng tôi đồng thời khuyến cáo người dân cảnh giác trước nguy cơ mất ATTP, ngộ độc trong dịp hè. Trong quá trình mua thực phẩm, người dân phải lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ. Đặc biệt, khâu bảo quản, chế biến rất quan trọng, nếu người dân lơ là dễ dẫn đến tình trạng ngộ độc thực phẩm. Vào mùa hè, người dân nên ăn chín uống sôi, lựa chọn các loại thực phẩm tươi sống, đáp ứng yêu cầu về ATTP”.
Mặc dù lo ngại về chất lượng thức ăn đường phố, nhất là khi xảy ra vụ ngộ độc tập thể bánh mì tại tỉnh Đồng Nai. Nhưng theo ghi nhận của phóng viên, những ngày qua, số lượng phụ huynh mua các loại đồ ăn nhanh cho con em mình trên các tuyến đường, khu vực cổng trường học ở các địa phương giảm không đáng kể. Điều này cho thấy, phần lớn, các gia đình chưa chủ động việc nấu ăn cho con em mình vào buổi sáng, bởi mất nhiều thời gian, món ăn lại không phong phú nên vẫn phụ thuộc việc mua đồ ăn sáng bên ngoài.
Công tác thanh, kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm ở các địa phương được tăng cường trong Tháng hành động vì ATTP.
Trước tình trạng số vụ ngộ độc thực phẩm có xu hướng gia tăng, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 44 chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm. Công điện nêu, trong thời gian qua, công tác quản lý ATTP, ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm đã được các bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo và đạt nhiều kết quả. Tuy nhiên, số vụ ngộ độc, số người mắc ngộ độc thực phẩm vẫn còn nhiều, riêng năm 2023, toàn quốc đã ghi nhận 125 vụ làm hơn 2.100 người mắc và làm 28 người tử vong, có xu hướng gia tăng.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế chỉ đạo đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền về nguy cơ ngộ độc thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, nhất là tại các điểm, khu du lịch, nhà ăn tập thể của trường học, khu công nghiệp, thức ăn đường phố....
Tăng cường kiểm tra việc chấp hành pháp luật về ATTP, xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định; nghiên cứu xây dựng và sử dụng có hiệu quả hệ thống cảnh báo sự cố ATTP theo đúng quy định; chỉ đạo cấp cứu, điều trị kịp thời cho người bị ngộ độc thực phẩm, bảo đảm tốt nhất cho sức khỏe, tính mạng người dân khi xảy ra ngộ độc thực phẩm.
Giao các địa phương chịu trách nhiệm quản lý ATTP trên địa bàn; có biện pháp phù hợp nâng cao năng lực, hiệu quả, hiệu lực quản lý điều kiện bảo đảm ATTP đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ, thức ăn đường phố, cơ sở kinh doanh, dịch vụ ăn uống, ATTP tại các chợ trên địa bàn và các đối tượng theo phân cấp quản lý; thường xuyên tổ chức đánh giá nguy cơ mất ATTP và triển khai các biện pháp cần thiết nhằm ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về ATTP trên địa bàn quản lý...
Trong bối cảnh các vụ ngộ độc thực phẩm gia tăng, ngành Y tế khuyến cáo các phụ huynh cần quan tâm khi lựa chọn, mua thức ăn đảm bảo vệ sinh cho con em mình. Bởi tình hình thời tiết nắng nóng là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa do ngộ độc thực phẩm tăng cao.
Ngoài việc lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm uy tín, khi mua đồ ăn cho con, phụ huynh nên kiểm tra mùi vị, màu sắc của món ăn, tuyệt đối không nên ăn nếu có dấu hiệu bất thường.
Người dân nên chọn lựa sử dụng thực phẩm tươi, sạch, an toàn; rau, quả ăn sống phải được ngâm, rửa kỹ bằng nước sạch; tránh gây ô nhiễm chéo giữa thức ăn chín và sống với bề mặt bẩn.
Rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn, giữ sạch các bề mặt chế biến thức ăn, che đậy thực phẩm để tránh côn trùng và các động vật khác trong hộp kín. Tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường…
Bài, ảnh: Hà Trần