Kỳ 2: Thắp niềm hy vọng để tới gần khát vọng hạnh phúc
Nhìn nhận và đối diện thực tế khi phong trào xây dựng nông thôn mới (NTM) còn bộc lộ những hạn chế về quy hoạch, cấu trúc không gian làng, nhất là ở nông thôn còn hạn chế. Bộ mặt kiến trúc có nguy cơ mất bản sắc truyền thống, pha tạp, không phù hợp với cảnh quan tự nhiên và yêu cầu phòng, chống thiên tai, các giá trị kiến trúc truyền thống chưa được chú trọng kế thừa và phát triển. Chất lượng quy hoạch xây dựng nông thôn mới chưa cao.
Làng văn hóa kiểu mẫu triển khai được người dân đồng tình ủng hộ. (Ảnh chụp tại địa điểm triển khai xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu tổ dân phố Kim Xuyên, phường Tiền Châu, thành phố Phúc Yên)
Một số địa phương có nội dung quy hoạch NTM chưa phù hợp với thực tế và hiện trạng sử dụng đất, gây khó khăn trong giải phóng mặt bằng khi xây dựng các công trình, phải điều chỉnh quy hoạch cục bộ nhiều lần.
Đồng thời, công tác quy hoạch chi tiết các điểm dân cư nông thôn, cảnh quan nông thôn còn chưa được quan tâm thực hiện. Kiến trúc nông thôn và người nông dân đang bị lãng quên. Những đề án phát triển nông thôn chủ yếu tập trung vào những chỉ số phát triển kinh tế hoặc theo kiểu “điện - đường - trường - trạm”, chưa quan tâm đến vấn đề cốt lõi của nông thôn là cấu trúc làng, không gian làng như không gian sinh hoạt, không gian sản xuất, không gian bảo tồn văn hóa. Cấu trúc ngôi làng truyền thống xưa đang bị phá vỡ, mai một bởi đô thị hóa và sự chuyển đổi cơ cấu sản xuất.
Khung cảnh làng quê dường như mất đi yếu tố yên bình. Hình ảnh quen thuộc cây đa, bến nước, sân đình, hàng rào cây… không còn tiêu biểu, không còn là điểm nhấn của làng quê. Các đồ án quy hoạch chưa đi sâu vào yếu tố then chốt là văn hóa để có điểm tựa cho phát triển. Bên cạnh đó, rất nhiều làng, hay vùng nông thôn có giá trị lịch sử cần được bảo tồn nhưng không được quan tâm đúng mức.
Cùng với đó, kết cấu hạ tầng khu vực nông thôn còn chưa đồng bộ, chưa tiệm cận đô thị; năng suất lao động và thu nhập của một bộ phận cư dân còn thấp, chưa chú trọng đúng mức đến phát triển sản xuất, tạo sinh kế tại chỗ; ô nhiễm môi trường còn bức xúc; đời sống văn hóa tinh thần ở nhiều nơi còn nghèo nàn, đơn điệu; môi trường văn hóa còn tồn tại tình trạng thiếu lành mạnh, tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương; thiết chế văn hóa còn thiếu, có nơi xuống cấp, thiếu đồng bộ; hệ thống chính trị ở cơ sở còn bất cập, nhất là về chất lượng đội ngũ cán bộ; xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách chưa có sự đột phá.
Nhằm hoàn thiện và nâng cao đời sống cho người dân, trong năm 2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã có chủ trương và UBND tỉnh đã ban hành Đề án xây dựng thí điểm mô hình Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, ngày 16/3/2023, Tỉnh ủy đã ban hành nghị quyết về xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2025.
Trên cơ sở những thực trạng trên, với mục tiêu tạo ra sự chuyển biến rõ rệt, đột phá trong việc xây dựng các làng, thôn, bản, khu dân cư phát triển đồng bộ, toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân; gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa, nét đẹp truyền thống, môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; hệ thống chính trị cơ sở trong sạch, vững mạnh; gắn kết chặt chẽ với các tiêu chí xây dựng NTM kiểu mẫu nhưng có yêu cầu cao hơn, toàn diện hơn, có yếu tố khác biệt, đặc trưng riêng của tỉnh Vĩnh Phúc thì việc xây dựng nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và Đề án xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu là thực sự cần thiết, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.
Nhiều địa phương chú trọng gìn giữ, bảo tồn các di tích văn hóa, lịch sử - là điều kiện thuận lợi hình thành điểm du lịch tâm linh trong xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu
Xây dựng các Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh trở thành nơi đáng sống, phát triển đồng bộ, toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và quốc phòng-an ninh, giữ được sự cân bằng sinh thái, hài hòa với thiên nhiên, bản sắc văn hóa dân tộc; người dân có cuộc sống ổn định, ấm no và hạnh phúc.
Phấn đấu đến hết năm 2025 có tối thiểu 60 làng được xây dựng đạt các tiêu chí của Làng văn hóa kiểu mẫu do cấp có thẩm quyền ban hành với các đặc trưng cơ bản: Cấu trúc không gian, kiến trúc cảnh quan được bảo tồn và chỉnh trang kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Môi trường sống bền vững, khai thác tài nguyên thiên nhiên hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, phòng chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội đồng bộ, liên kết với bên ngoài thuận lợi, phục vụ tốt sản xuất theo hướng hiện đại và đáp ứng nhu cầu dân sinh, từng bước tiệm cận tiêu chuẩn của đô thị. Môi trường cảnh quan sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, văn minh, giàu bản sắc văn hóa truyền thống. Hệ sinh thái tự nhiên được khôi phục, cải tạo...
Người dân được hỗ trợ nâng cao nâng cao năng lực quản trị, phát triển sản xuất, kinh doanh; tiếp cận các nguồn lực, tiến bộ khoa học công nghệ, liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm; tạo sinh kế, việc làm ổn định tại chỗ, nâng cao thu nhập.
Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc. Các dịch vụ tiện tích cơ bản, phúc lợi xã hội được đảm bảo. Gia đình văn hóa, cộng đồng dân cư vững mạnh. Người dân có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng; chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tự quản; lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ xây dựng Đảng, phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh và trật tự xã hội.
Theo đó, các giải pháp được đưa ra như xây dựng sự đồng thuận, thống nhất cao về nhận thức, hành động trong hệ thống chính trị và nhân dân trong toàn tỉnh. Làm tốt công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch đảm bảo tính kết nối, đồng bộ, bền vững.
Tiếp tục đầu tư, cải tạo, nâng cấp xây dựng mới cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, ưu tiên các lĩnh vực giao thông, cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải, chất thải rắn và nghĩa trang, thương mại, viễn thông và năng lượng. Quy hoạch chuyển đổi, xây dựng mới các mô hình sản xuất kinh doanh dựa trên tiềm năng, thế mạnh. Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của gia đình, cộng đồng. Cải tạo, phục hồi hệ sinh thái tự nhiên.
Ban hành các cơ chế, chính sách đủ mạnh, tạo ra sức bật và chuyển biến mạnh mẽ trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và quốc phòng-an ninh. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội.
Cùng với bộ tiêu chí cụ thể cũng được đưa ra: Tiêu chí về quy hoạch, kiến trúc; tiêu chí nhà ở và công trình phụ trợ, tiêu chí hạ tầng giao thông, năng lượng và chiếu sáng, hạ tầng thương mại, hạ tầng thông tin và truyền thông, tiêu chí văn hóa, thể thao, tiêu chí giáo dục, tiêu chí y tế, nghĩa trang nhân dân, môi trường, phát triển kinh tế, hệ thống chính trị và quốc phòng-an ninh, tiêu chí chấp hành pháp luật, quy ước, hương ước.
Nghị quyết được ban hành, triển khai sẽ tạo sự đồng thuận của nhân dân; các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương nhận thức sâu sắc và vào cuộc quyết liệt…, ban đầu đã có những tín hiệu tốt đẹp, kỳ vọng những thành quả đem lại để phục vụ người dân, nâng cao đời sống tinh thần, vật chất, thay đổi môi trường sống, môi trường sinh hoạt, cộng đồng để “mỗi người dân đều được hưởng thành quả của sự phát triển”.
Bài, ảnh: Thu Thủy
.