Với các giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh, nhiều sản phẩm OCOP bước đầu đã có chỗ đứng và thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, số lượng sản phẩm OCOP tăng nhanh nhưng chưa bền vững; một số chủ thể khi tham gia chương trình chưa chủ động tập trung đến các giải pháp về chuẩn hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm. Mặt khác, năng lực tổ chức, quản trị chế biến, xây dựng chiến lược kinh doanh sản phẩm OCOP của nhiều chủ thể còn hạn chế, dẫn đến không ít sản phẩm đã được chứng nhận OCOP nhưng chưa xây dựng được thương hiệu đủ mạnh để có đầu ra ổn định.
Với hàng loạt các tiêu chuẩn được đảm bảo về chất lượng, quy định về ATTP, môi trường, được chứng nhận sản phẩm OCOP là tiền đề vững chắc để sản phẩm của HTX Nấm Tam Đảo có chỗ đứng trên thị trường.Ảnh: Nguyễn Lượng
Năm 2019, sản phẩm tương nếp Thủy Phương của HTX Sản xuất và Chế biến lương thực - thực phẩm sạch Thủy Phương, xã Tiên Lữ (Lập Thạch) được UBND tỉnh chứng nhận là sản phẩm OCOP, xếp hạng 3 sao. Sau hơn 3 năm phát triển, sản phẩm Tương nếp Thủy Phương vẫn chủ yếu tiêu thụ trong tỉnh, chưa tiếp cận được thị trường lớn.
Chị Khương Thị Lý, Giám đốc HTX cho biết: “Một sản phẩm OCOP tốt nếu chưa có thị trường ổn định thì rất khó phát triển. Sản phẩm của HTX không chỉ riêng địa phương có, rất nhiều nơi trên cả nước sản xuất mặt hàng này, thậm chí ngay trong tỉnh cũng có.
Do vậy, để có chỗ đứng vững chắc thì sản phẩm tốt là chưa đủ, cần phải đầu tư đồng bộ từ khâu tổ chức sản xuất đến xây dựng chuỗi cung ứng.
Trong khi đó, quy trình sản xuất của HTX hiện vẫn nặng tính thủ công, thành viên HTX xuất phát là những người làm nông, chưa có kinh nghiệm quản trị, tư duy về thị trường hạn chế.
Để hiện đại hóa quy trình sản xuất, nâng cao khả năng quản trị và xây dựng chuỗi cung ứng cần nhiều thời gian và nguồn lực, đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến sản phẩm OCOP mới chưa xây dựng được thương hiệu đủ mạnh, loay hoay tìm chỗ đứng trên thị trường”.
Được UBND tỉnh công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao, song các dòng sản phẩm mật ong hoa vải, mật ong hoa nhãn, mật ong hoa rừng… của HTX Dịch vụ tổng hợp Hải Lựu, xã Hải Lựu (Sông Lô) vẫn chưa được đăng ký nhãn hiệu, thị trường tiêu thụ hạn chế.
Ông Hà Văn Thuần, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Lựu cho biết: “Mật ong là sản phẩm được xã chọn xây dựng làm sản phẩm chủ lực, đặc trưng của xã trong bộ tiêu chí NTM nâng cao.
Mặc dù được UBND tỉnh công nhận là sản phẩm OCOP, nhưng sản phẩm xuất bán chủ yếu vẫn là sản phẩm thô, quy trình sản xuất lạc hậu, khó cạnh tranh được với thị trường.
Hiện nay, các hộ nuôi ong trong xã đã được hỗ trợ tập huấn kỹ thuật, nâng cao chất lượng đàn ong, song việc đầu tư máy móc, thiết bị nuôi và sản xuất mật ong vẫn mang tính tự phát, chưa có cá nhân, đơn vị nào sản xuất được sản phẩm tinh chế từ mật ong, khả năng đóng gói, bảo quản sản phẩm thấp”.
Cùng với việc triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, OCOP là một trong những tiêu chí “cứng” mà các địa phương phải thực hiện.
Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có hơn 100 sản phẩm được UBND chứng nhận là sản phẩm OCOP. Mặc dù số lượng sản phẩm OCOP tăng nhanh, song, không nhiều sản phẩm xây dựng được thương hiệu đủ mạnh, có chuỗi cung ứng ổn định.
Sản phẩm từ đông trùng hạ thảo của HTX Nấm Tam Đảo được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, chất lượng và mẫu mã đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Ảnh: Nguyễn Lượng
Theo ông Nguyễn Quốc Huy, Giám đốc HTX Nấm Tam Đảo - người đưa thành công các dòng sản phẩm từ nấm, mật ong Tam Đảo ra thị trường toàn quốc và chuỗi siêu thị Lotte Mart tại Việt Nam. Hiện nay, HTX đang sản xuất khoảng 20 dòng sản phẩm các loại từ nấm và mật ong; trong đó, nhiều sản phẩm được UBND tỉnh chứng nhận xếp hạng OCOP 3 sao, OCOP 4 sao.
Để sản phẩm có thương hiệu, chỗ đứng vững chắc trên thị trường, HTX mất gần 10 năm để nghiên cứu, đa dạng hóa các dòng sản phẩm. Ngoài ra, chi phí đầu tư cho dây chuyền sản xuất, quảng bá sản phẩm, triển khai chiến lược kinh doanh cũng rất lớn, đảm bảo sản phẩm được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, chất lượng và mẫu mã đáp ứng được nhu cầu của những thị trường khó tính nhất.
Để gỡ khó đầu ra cho các sản phẩm OCOP, thời gian qua, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực, đặc biệt là việc tạo điều kiện cho sản phẩm OCOP có mặt tại các gian hàng trưng bày tại các chương trình hội chợ, xúc tiến thương mại, đồng thời, hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu sản phẩm, quảng bá, kinh doanh sản phẩm OCOP trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT).
Đến hết năm 2022, Hội Nông dân tỉnh đã thu thập thông tin của hơn 2.600 hộ sản xuất nông nghiệp để cập nhật lên sàn TMĐT, tạo hơn 14.000 tài khoản thanh toán, đưa 220 sản phẩm nông nghiệp của tỉnh lên sàn TMĐT để kết nối, tiêu thụ nông sản.
Với hàng loạt các tiêu chuẩn được đảm bảo về chất lượng, các quy định về an toàn thực phẩm, môi trường và có “câu chuyện sản phẩm”, được chứng nhận sản phẩm OCOP là tiền đề vững chắc để sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường.
Tuy nhiên, ngoài các yếu tố trên, cùng với các chương trình hỗ trợ của tỉnh, các chủ thể tham gia OCOP phải tập trung đến các giải pháp chuẩn hóa, nâng cao năng lực tổ chức, quản trị chế biến sản phẩm, chủ động đầu tư công nghệ, từng bước nâng cao hiệu quả sản xuất, chất lượng, mẫu mã sản phẩm.
Thêm một vấn đề nữa, sản phẩm làm ra phải có sự liên kết sản xuất theo chuỗi, xây dựng được hệ thống bán hàng, tìm hiểu nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của thị trường và chú trọng vào các hoạt động kích cầu tiêu dùng.
Hoàng Sơn