Mùa Thu là mùa hương cốm mới. Trong những ngày Thu mát mẻ, nhiều người có sở thích ngồi ở góc phố thưởng lãm tách trà xanh, nhâm nhi món chuối cốm, xôi cốm… Xa xa, thấp thoáng những người bán cốm dạo, cốm vỉa hè trên phố gợi cho mỗi người cảm xúc say đắm, lâng lâng khi Thu về.
Những ngày này, quán Trà đá Đồi Cao, thành phố Vĩnh Yên đông khách hơn hẳn bởi có hàng cốm mới mở. Nhiều người đến đây không chỉ để nhâm nhi cốc trà xanh mà còn muốn thưởng thức hương vị cốm qua các món ăn tinh tế của người Hà Thành như bánh cốm, xôi cốm, cốm xào… hấp dẫn.
Những món ăn chế biến từ cốm được nhiều người yêu thích.
Từ sáng đến tối, mẹt cốm của chị Dương Thị Hà lúc nào cũng tấp nập khách ra vào. Ngoài ngồi ăn tại chỗ, nhiều người còn đến mua mang về hoặc gọi điện thoại ship hàng đi các nơi. Thực khách nào ra khỏi quán tay cũng xách vài ba hộp xôi cốm hoặc cốm tươi, cốm xào về cho gia đình, người thân thưởng thức.
Cốm tươi ở đây không phải là cốm làng Vòng hay cốm Mễ Trì (Hà Nội) mà là loại cốm Tú Lệ trứ danh Yên Bái, giúp thực khách có điều kiện trải nghiệm, so sánh nhiều loại cốm khác nhau.
Chị Dương Thị Hà, chủ sạp cốm chia sẻ: “Tôi làm nghề du lịch và tình cờ biết đến cốm Tú Lệ, một trong những đặc sản của vùng đất Yên Bái. Ở Yên Bái, hầu hết người dân chỉ bán cốm tươi mang về. Để món ăn không bị nhàm chán, tôi mày mò học cách chế biến xôi cốm, cốm xào... mà người Hà Nội thường làm và rất bất ngờ khi được nhiều thực khách đón nhận”.
Ban đầu, chị Hà chỉ bán hàng online, sau thấy nhiều người thích ăn cốm, nhâm nhi cùng cốc trà xanh nên đứng ghé quán Trà đá Đồi Cao bán hàng. Không ngờ, sự kết hợp ăn ý giữa món cốm và trà xanh lại được nhiều người đón nhận, nhất là món xôi cốm.
Theo chị Hà, so với món cốm xào thì món xôi cốm được làm cầu kỳ hơn do cần nhiều công đoạn. Thông thường, vào 5h sáng, chị Hà bắt tay vào đồ xôi cốm. Theo đó, cốm tươi được ủ với nước cốt dừa, đường khoảng 30 phút sau đó đồ xôi, trộn đỗ, sên dừa, hạt sen... Đây là món ăn được đánh giá về sự cầu kỳ, chỉn chu từ cách thức chế biến đến bày biện nên vừa hấp dẫn vừa đẹp mắt.
Xôi cốm, cốm xào có giá 60.000 đồng/hộp.
Nếu món xôi cốm có hương vị thanh tao, nhẹ nhàng thì món cốm xào gây ấn tượng cho thực khách bởi sự béo ngậy của nước cốt dừa. Cũng theo chị Hà, món cốm xào được chị làm thủ công (đảo bằng tay) thay vì làm máy nên có độ dẻo, rền, thơm ngon mà vẫn giữ nguyên được hạt cốm. Thông thường, để hoàn thành một mẻ cốm xào chị Hà phải mất hơn 1 giờ đồng hồ. Dù tốn thời gian nhưng món ăn lại hấp dẫn nên chủ quán luôn cố gắng để làm ra những món ăn ngon miệng, hài lòng các thực khách khó tính nhất. Do đó, mỗi ngày, sạp cốm của chị Hà hàng tiêu thụ được hàng trăm hộp xôi cốm, cốm xào.
Nhiều món ngon được chị Hà làm từ cốm tươi.
Trong thời gian tới, chị Hà sẽ chế biến thêm nhiều món mới như bánh su sê cốm, chè cốm, bánh bao cốm… để tăng sự phong phú, thi vị của món ăn đến với mọi người.
Ngoài những mẹt cốm bán cố định trong các quán nước, những ngày này còn có các tiểu thương đi bán cốm dạo trên các tuyến phố, góc chợ. Không khó để bắt gặp những người phụ nữ ngoại thành Hà Nội len lỏi ở các dãy hàng trong chợ Vĩnh Yên tay xách làn, bưng mâm xôi cốm bán rong. Đây là loại cốm làng Vòng nổi tiếng Hà Nội. Ngoài cốm tươi còn có xôi cốm, bánh cốm. Món ăn đường phố của người Hà Thành đắt hàng như tôm tươi, nhưng giá cũng rất bình dân. Như món bánh cốm đậu xanh có giá 5.000 đồng/chiếc, xôi cốm 15.000 đồng/lạng, còn cốm tươi là 30.000 đồng/lạng.
Chị Nguyễn Thị Hằng, một tiểu thương bán cốm ở chợ Vĩnh Yên cho biết: “Tôi ở huyện Ứng Hòa, năm nào cũng có mặt ở thành phố Vĩnh Yên để bán cốm. Từ nhà, tôi phải bắt 3 chặng xe buýt mới đến được chợ Vĩnh Yên. Tôi đi bán hàng từ sáng sớm, đến trưa hoặc chiều lại bắt xe ra về để kịp làm mẻ xôi cốm mới cho sáng hôm sau”.
Chị Nguyễn Thị Hằng có thâm niên hơn 10 năm bán cốm làng Vòng ở chợ Vĩnh Yên.
Theo chị Hằng, nhiều người thích ăn cốm tươi làng Vòng nên đặt mua hàng cân, cấp đông trong tủ lạnh ăn dần. Cốm có thể chế biến thành nhiều món ngon như chả cốm, chè cốm hạt sen hoặc cốm rang phồng chấm chuối. Mà cũng chả phải rang phồng cầu kỳ, mấy chị bán hoa quả ngồi gần thấy hàng cốm ngon cũng chạy sang mua một vài lạng về ăn cùng chuối. Chuối ngọt, mềm ăn cùng cốm thơm, dẻo khiến các chị vừa ăn vừa xuýt xoa, khen lấy khen để và gật gù tán dương: "Đúng hương vị cốm làng Vòng".
Chị Hằng bán cốm ở thành phố Vĩnh Yên được hơn 10 năm. Mỗi lần tới thành phố Vĩnh Yên chị đem khoảng 30-40 kg hàng các loại gồm cốm, xôi, bánh cốm. Cốm làng Vòng vốn nổi tiếng, hơn nữa lại bán lâu năm, nên chị có nhiều khách hàng quen.
Nhiều người mê mẩn món ăn này bởi vị ngòn ngọt, dẻo thơm của hạt thóc nếp cái hoa vàng non được rang, giã bằng tay. Quy trình chế biến thủ công cho ra những mẻ cốm mỏng, dẻo và có cảm giác ngọt mát.
Chẳng thế mà mỗi lần chị Hằng cất tiếng rao: “Ai cốm đi” là nhiều người đi đường, trong chợ hay ở các hàng quán ăn lại thi nhau gọi í ới. Để rồi khi gánh hàng cốm đến nơi, họ túm tụm mua cốm làng Vòng thơm phức, được gói trong những chiếc lá sen nhỏ mang về thưởng thức...
Bài, ảnh: Hà Trần