Càng những ngày cận Tết, nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới càng lớn khiến nhiều người dễ rơi vào “bẫy” khi thực hiện giao dịch nếu không cảnh giác.

Nhu cầu lớn

Dù bận rộn với công việc cuối năm, nhưng chị Nguyễn Thu Hương, nhân viên một công ty may mặc tại thành phố Vĩnh Yên vẫn không quên gọi điện hỏi thăm người quen làm ở ngân hàng về việc đổi tiền lẻ mới cho gia đình để lì xì Tết.

Chị Hương cho biết: "Năm ngoái cần đổi khoảng chục triệu đồng cho hai bên nội ngoại, nhưng vì phải đổi ở bên ngoài nên chi phí rất cao. "Năm nay, tôi phải chủ động gọi điện sớm để nhờ mấy người bạn làm ở ngân hàng đổi giúp. Tuy nhiên, đến nay vẫn không đổi được bởi họ chỉ được chia hạn mức giới hạn mà lại quá nhiều người nhờ. Đã cận Tết rồi, có lẽ vẫn phải đổi ngoài mới có tiền mới để mừng tuổi".

Anh Nguyễn Thanh Tùng, nhân viên giao dịch tại một ngân hàng cổ phần có trụ tại thành phố Vĩnh Yên tâm sự, những ngày này thường rất ngại nghe điện thoại từ bạn bè, người quen vì chủ yếu là nhờ đổi tiền tiền lẻ. "Từ chối thì sợ họ giận, nhưng nhận lời lại không đổi được vì từ gần 10 năm nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện chủ trương không phát hành tiền lẻ mới, mệnh giá dưới 10.000 đồng vào dịp Tết Nguyên đán. Đồng thời, nghiêm cấm cán bộ, các tổ chức ngân hàng lợi dụng, tiếp tay, cung cấp tiền mới cho các đối tượng kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch, kể cả việc lựa chọn những đồng tiền đã qua lưu thông nhưng còn mới để tập hợp thành thếp, bó…” - anh Tùng chia sẻ.

Nắm bắt nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới của người dân dịp Tết Nguyên đán tăng cao, thời gian qua, dịch vụ này ngày một nở rộ, nhất là trên mạng xã hội. Tìm hiểu thực tế về phí đổi tiền thông qua mạng xã hội, phóng viên được biết, tiền có mệnh giá càng nhỏ thì phí đổi càng cao. Để cạnh tranh, mức phí dịch vụ cho việc đổi tiền cũng dao động linh hoạt tùy vào từng thời điểm.

Theo đó, đối với các loại tiền mới với mệnh giá cao như 100.000 đồng, 200.000 đồng, mức phí đổi từ 3-6%. Đối với các loại tiền lẻ như 1.000 đồng, 2.000 đồng, mức phí cao hơn, từ 10-14%. Càng đổi với số lượng lớn, mức phí dịch vụ này càng được chiết khấu “phải chăng”. Nhìn chung, mức phí chênh lệch cho dịch vụ đổi tiền lẻ, tiền mới rất hỗn loạn và bát nháo.

“Năm nào nhà tôi cũng đổi tiền mừng tuổi qua mạng xã hội, dù mất phí chút ít nhưng nhanh gọn, không phải chờ đợi và đỡ phiền hà bạn bè. Năm nay cũng vậy, chỉ mất có một ngày tôi đã đổi được hơn chục triệu đồng tiền mới các loại với mức phí phải chăng” - anh Nguyễn Văn Tuyến ở phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên chia sẻ.

Cũng theo anh Tuyến, sau 2 năm bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, năm nay nhu cầu đổi tiền của người dân khá lớn. Càng những ngày cuối năm, nhu cầu càng nhiều. Điều đó khiến giá cả của dịch vụ đổi tiền năm nay có dao động chút ít so với năm trước nhưng không đáng kể.

Theo đó, để đổi 1 triệu đồng tiền có mệnh giá 2 nghìn đồng thì người đổi sẽ bị “cắt phế” 80 nghìn đồng. Đối với tiền có mệnh giá 50 nghìn thì phí đổi “chỉ còn” 45 nghìn/1 triệu đồng. Tương tự, người đổi sẽ chỉ mất 35 nghìn để đổi 1 triệu đồng tiền có mệnh giá 1 trăm nghìn đồng. Giá cả trên có thể biến động nhỏ tùy thuộc vào việc đổi nhiều hay ít. “Các chủ tài khoản facebook cũng cam kết tiền đổi là tiền thật, nguyên seri. Nếu có nhu cầu, người đổi chỉ cần báo trước một ngày thì bao nhiêu cũng có và phải chuyển khoản đặt cọc trước để làm tin nếu đổi số lượng lớn” - anh Tuyến nhấn mạnh.

Cần cẩn trọng

Theo ghi nhận của phóng viên, càng những ngày cận Tết, nhu cầu đổi tiền càng lớn. Tuy nhiên, nhiều trường hợp vì tin lời quảng cáo đã rơi vào bẫy của các đối tượng lừa đảo, không những thế còn vi phạm pháp luật vì đổi tiền ở những nơi không được cấp phép. Đặc biệt việc đổi tiền qua mạng xã hội mang tính rủi ro rất cao. Nhiều đối tượng có thể lợi dụng nhu cầu của người dân thực hiện việc đổi thiếu tiền, tiền cũ rách…

Chia sẻ về câu chuyện mất tiền oan vì đổi tiền qua mạng vào dịp Tết năm ngoái, chị Nguyễn Thu Trang ở phường Khai Quang, thành phố Vĩnh Yên cho biết: “Năm ngoái, do không nhờ được người quen đổi tiền, nên tôi lên mạng tìm chỗ đổi tiền. Mất khá nhiều phí để đổi về 10 triệu đồng tiền 20 nghìn. Tuy vậy, khi đếm lại, tôi thấy thiếu 200 nghìn đồng và bên trong lõi có nhiều tờ tiền cũ. Khi gọi điện hỏi người đổi tiền, tôi chỉ nhận được câu trả lời: “Thuê bao quý khách vừa gọi…”.

Bất chấp quy định tại Nghị định 88 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, bất kỳ hành vi đổi tiền mới, tiền lẻ nhằm hưởng phần trăm chênh lệch, đổi tiền thu lời đều là hành vi trái pháp luật và có thể bị xử phạt từ 20-40 triệu đồng. Mức phạt trên áp dụng với cá nhân, còn với tổ chức sẽ tăng nặng gấp hai lần.

Trên thực tế, mỗi dịp cuối năm, tình trạng đổi tiền mới lì xì Tết (có thu phí) diễn ra khá nhiều trên mạng xã hội. Bên cạnh việc vi phạm pháp luật, người tham gia giao dịch còn đối diện nguy cơ gặp phải tiền giả khi thời điểm cuối năm, các đối tượng buôn bán tiền giả hoạt động ngày càng mạnh và tinh vi hơn.

Tháng 9/2022, Công an tỉnh Thanh Hóa đã bắt tạm giam hai vợ chồng Quách Thị Huyền, Lê Quốc Bảo đều cư trú ở Thành phố Hồ Chí Minh về tội “tàng trữ, lưu hành tiền giả” khi đang sử dụng tiền giả mua hàng ở thôn Tân Long, xã Cẩm Long, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa. Qua điều tra, khám xét người, phương tiện và chỗ ở của hai đối tượng, cơ quan chức năng đã thu giữ hơn 3,5 tỷ đồng tiền giả loại mệnh giá 500 nghìn đồng.

Tháng 12/2022, Công an thành phố Đà Nẵng đã di lý một nhóm đối tượng trong đường dây làm, tàng trữ, lưu hành hơn 1,3 tỷ đồng tiền giả về Đà Nẵng để hoàn chỉnh hồ sơ, xử lý. Qua khám xét chỗ ở của các đối tượng, cơ quan chức năng còn phát hiện nhiều loại máy móc như máy in màu, máy cắt, máy dập, máy tính để tạo ra phôi tiền, giấy in tiền, giấy nilon... nhằm sản xuất tiền giả.

Tại Vĩnh Phúc, mới đây, Ngân hành Nhà nước Chi nhánh tỉnh đã có văn bản thông báo gửi các tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước, Công an tỉnh… về một số loại tiền giả mới đã có mặt, lưu thông ngoài thị trường.

Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh đã nêu các đặc điểm tiền giả polymer mệnh giá 500 nghìn đồng, 200 nghìn đồng, 100 nghìn đồng và 50 nghìn đồng để các cơ quan nhận dạng, chủ động phòng chống. Theo đó, tiền giả in trên nilon dễ bai giãn, hình ảnh hoa văn không sắc nét, mực đổi màu không có hiệu ứng đổi màu như tiền thật, mảng ký tự siêu nhỏ là dải mực nhòe, các cửa sổ có định dạng không rõ ràng, cụm số mệnh giá dập nổi nhưng không tinh xảo, sắc nét, khi soi dưới đèn cực tím seri dọc, ngang không phát quang…

Khi phát hiện tiền giả và các hành vi như làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, đề nghị người dân thông báo kịp thời đến cơ quan chức năng; giao nộp tiền giả cho các cơ quan chức năng nơi gần nhất để xử lý theo quy định của pháp luật.

Bài, ảnh: Thiệu Vũ