Trong thời đại công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong việc tạo ra các sản phẩm hình ảnh và video với chất lượng cao. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng tiềm ẩn những hệ lụy đáng lo ngại. Một trong số đó là việc các công cụ AI bị lợi dụng để tạo ra nội dung giả mạo, gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội, danh dự cá nhân và đặc biệt là tâm lý người dùng, nhất là giới trẻ.
Người dân cần nâng cao nhận thức và áp dụng các biện pháp bảo vệ cá nhân, tìm hiểu rõ về AI, góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn trong thời đại số. Ảnh: Trà Hương
Chỉ cần lướt trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến như Facebook, TikTok hay Zalo… người dùng dễ dàng bắt gặp những video, hình ảnh được tạo bởi công nghệ AI. Các ứng dụng như Deepfake, Reface hay FaceApp cho phép thay đổi khuôn mặt, giọng nói, tạo ra những video giả mạo nhưng có độ chân thực cao đến mức khó phân biệt thật - giả. Thậm chí, đã xuất hiện những video giả mạo người thân, bạn bè để đánh lừa cảm xúc, từ đó thực hiện các hành vi lừa đảo tinh vi.
Đầu tháng 5 vừa qua, chị Trần Thị Linh, thị trấn Lập Thạch (Lập Thạch) nhận được cuộc gọi video qua Zalo từ tài khoản mang tên “Anh trai”, hiện đang sống tại Phú Thọ. Cuộc gọi video kéo dài chỉ hơn 10 giây, hình ảnh chập chờn nhưng vẫn hiện rõ khuôn mặt quen thuộc cùng giọng nói thân thuộc. Người gọi cho biết đang gặp sự cố, cần tiền gấp để xử lý công việc, xong việc sẽ trả lại. Tuy nhiên, vì còn nghi ngờ, chị Linh đã liên lạc lại với vợ của anh trai và được xác nhận không có sự cố nào xảy ra, cả gia đình vẫn bình an. May mắn, chị đã không chuyển tiền và tránh được cú lừa tinh vi này.
Một trường hợp khác là anh Trần Ngọc Quang, phường Liên Bảo (Vĩnh Yên) nhận được cuộc gọi qua Zalo từ một số lạ, giả danh công an, yêu cầu xác minh tài khoản VNeID. Trong cuộc gọi video, đối tượng mặc trang phục công an, nói giọng cứng rắn, yêu cầu anh cung cấp một số thông tin cá nhân và ngân hàng để phục vụ điều tra.
Tuy nhiên, do đã từng nghe về các hình thức lừa đảo tương tự, anh Quang nhanh chóng từ chối và khẳng định sẽ trực tiếp đến công an phường để xác minh. Sau đó, anh đến công an phường kiểm tra và được thông báo không có cuộc gọi nào như vậy được thực hiện từ cơ quan chức năng.
Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra nhiều vụ việc tương tự với nhiều hình thức tinh vi như giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo; lừa đảo tuyển cộng tác viên online; lừa qua cuộc gọi Deepfake, Deepvoice; giả mạo hóa đơn chuyển tiền ngân hàng; giả danh công ty tài chính, ngân hàng; lừa đảo tình cảm, đầu tư chứng khoán, tiền ảo… Năm 2024, Công an tỉnh đã ghi nhận 107 vụ lừa đảo sử dụng các hình thức trên.
Ngoài những hành vi lừa đảo trực tiếp, mạng xã hội đang tràn ngập các nội dung video giật gân, hư cấu, thậm chí xuyên tạc sự thật được tạo bằng AI nhằm mục đích câu view, thu hút người xem, điều này đã tác động tiêu cực tới nhận thức, hành vi, tâm lý của người dùng, đặc biệt là giới trẻ.
Trước tình trạng trên, Công an tỉnh đã liên tục phát đi cảnh báo, khuyến cáo người dân không chia sẻ công khai hình ảnh cá nhân hay giấy tờ tùy thân trên mạng xã hội. Bất kỳ yêu cầu nào từ số điện thoại lạ liên quan đến tiền hay pháp luật đều cần được kiểm tra kỹ. Nếu bị đe dọa bằng hình ảnh, video nhạy cảm, người dân cần giữ bình tĩnh, không hoảng loạn, tuyệt đối không chuyển tiền vì sợ hãi. Thay vào đó, hãy báo cho công an để được hỗ trợ và xử lý kịp thời.
Công nghệ AI nếu được sử dụng đúng cách sẽ mang lại lợi ích to lớn cho sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, nếu thiếu kiểm soát, nó có thể trở thành công cụ gây hại. Nhận thức rõ và hành động đúng lúc sẽ giúp người dân khai thác được sức mạnh của công nghệ mà vẫn bảo vệ được an toàn cho bản thân và cộng đồng.
Bích Huệ