Với thị trường nhỏ, phạm vi khai thác hẹp nhưng sự góp mặt của nhiều công ty bảo hiểm đã tạo nên sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty bảo hiểm trên thị trường Vĩnh Phúc. Và sự canh tranh này cũng không tránh khỏi một số hiện tượng tiêu cực chung của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam như giảm phí, tăng tỷ lệ hoa hồng, bồi thường ngoài phạm vi bảo hiểm..... Với tốc độ phát triển cao của thị trường bảo hiểm nói chung, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng, tăng trưởng bình quân những năm gần đây xấp xỉ 30%/năm. Song mặt trái của bức tranh này là hiệu quả kém, tiềm ẩn rủi ro mất ổn định cùng với những hình thức cạnh tranh không lành mạnh giữa các công ty bảo hiểm phi nhân thọ đang diễn ra ngày càng gia tăng. Đầu tiên phải kể đến việc cạnh tranh ở phí bảo hiểm. Xuất phát từ đặc thù của sản phẩm bảo hiểm là vô hình. Khách hàng mua bảo hiểm chưa thể đánh giá ngay chất lượng sản phẩm, nên thường ưu tiên chọn mua sản phẩm nào có mức phí bảo hiểm thấp hơn. Vì vậy, để giành giật khách hàng, các công ty bảo hiểm thi nhau hạ phí. Thực tế là, tỷ lệ phí bảo hiểm liên tục giảm so với quy định ở hầu hết các nghiệp vụ, điển hình nghiệp vụ bảo hiểm học sinh giảm từ 30%- 45%, nghiệp vụ bảo hiểm vật chất xe cơ giới giảm 10%-20%, nghiệp vụ bảo hiểm xây dựng, lắp đặt giảm 15%-25%... Đằng sau việc hạ phí thấp, thường đi kèm với dịch vụ kém chất lượng, cụ thể như tổn thất không được bồi thường kịp thời, thoả đáng hay không bồi thường đúng chế độ bảo hiểm... phần nào gây phiền hà cho khách hàng trong việc khiếu nại, đòi bồi thường, trả tiền bảo hiểm. Bên cạnh đó, cạnh tranh về chi trả hoa hồng cũng đang là hình thức “ nóng” được các công ty bảo hiểm tung ra. Với cơ chế khoán lương và chi phí trên doanh thu phí bảo hiểm được hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm áp dụng hiện nay, các công ty con buộc phải tìm mọi cách để có doanh thu. Vì vậy, để thu hút khách hàng, các công ty bảo hiểm chi trả hoa hồng trực tiếp cho khách hàng dưới các hình thức khác nhau và với tỷ lệ cao hơn nhiều so với mức Bộ Tài chính qui định. Cụ thể, hoa hồng đối với nghiệp vụ học sinh Bộ Tài chính quy định 12%, nhưng mức chi trả phổ biến mà các công ty áp dụng lên tới 30%, hoa hồng đối với nghiệp vụ bảo hiểm xây dựng lắp đặt Bộ Tài chính quy định là 07%, nhưng mức chi trả phổ biến là từ 15% - 25% hoa hồng đối với nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy theo quy định là 12%, nhưng mức chi trả phổ biến là 30%-35%.... Và để hợp lý hoá khoản chi này, hầu hết các công ty bảo hiểm đã biến tướng hoa hồng thành nhiều dạng khác nhau như chi bồi thường nghiệp vụ nhỏ, chi hỗ trợ xây dựng tủ thuốc nhà trường, chi hỗ trợ đề phòng rủi ro xây dựng... Lợi dụng tình hình cạnh tranh gay gắt giữa các công ty bảo hiểm, nhiều khách hàng đã đòi hỏi mức hoa hồng cao cùng với nhiều đãi ngộ khác như: xin tài trợ, đi du lịch, quà tặng khuyến mại tính trên doanh thu phí bảo hiểm... Không những thế, vấn đề giải quyết bồi thường là việc các công ty bảo hiểm thực hiện cam kết của mình đối với khách hàng khi xảy ra sự cố cũng được chạy đua trong cuộc cạnh tranh giữa các công ty. Trên thực tế nhiều khách hàng lợi dụng tình trạng cạnh tranh để gây sức ép, đòi hỏi công ty bảo hiểm giải quyết bồi thường hơn mức tổn thất thực tế hoặc tìm cách để được bồi thường ngay cả khi tổn thất không thuộc phạm vi bảo hiểm. Để cạnh tranh và giữ khách hàng, các Công ty Bảo hiểm thường sử dụng đến giải pháp “bồi thường thiện chí” - tức là Công ty Bảo hiểm vẫn giải quyết bồi thường khi hồ sơ khiếu nại của khách hàng còn chưa đầy đủ hoặc có tổn thất trong thực tế nhưng không thuộc phạm vi bảo hiểm, thậm chí có một số công ty bảo hiểm cho nhân viên thực hiện xét duyệt và chi trả bồi thường ngay tại hiện trường hay tại nơi nhận hồ sơ vì vậy không thể tránh khỏi việc bồi thường thiếu chính xác. Việc đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của khách hàng trong khiếu nại đòi bồi thường cũng chính là một hình thức tiếp tay cho việc trục lợi bảo hiểm. Đây là một việc làm tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả kinh doanh của các công ty bảo hiểm. Hiện nay, các công ty bảo hiểm còn cạnh tranh với nhau thông qua sự can thiệp hành chính. Một số công ty bảo hiểm đã đạt được lợi thế cạnh tranh trong kinh doanh bảo hiểm thông qua sức ép hành chính xuống các đơn vị trực thuộc. Vì vậy các công ty bảo hiểm chỉ chú trọng đến việc củng cố mối quan hệ với các cơ quan chủ quản mà ít tiếp cận, chăm sóc khách hàng trực tiếp của mình. Thực tế nhiều năm qua cho thấy, những khách hàng tham gia bảo hiểm thông qua các cơ quan cấp trên của mình thường ít có cơ hội được tiếp xúc trực tiếp với các Công ty Bảo hiểm và đây cũng là lý do khiến họ không được bồi thường tổn thất, trả tiền bảo hiểm đúng chế độ. Cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ tại Vĩnh Phúc đã đến lúc cần có sự can thiệp hành chính mạnh hơn từ phía các cơ quan chức năng trong tỉnh và phía các công ty mẹ để ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh và củng cố niềm tin, thu hút nhiều hơn nữa sự quan tâm của người dân, góp phần ổn định tài chính cho nền kinh tế của tỉnh. Đồng thời, các công ty bảo hiểm cũng cần chủ động trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh, chủ động thay đổi tư duy, hình thức cạnh tranh theo hướng phát triển bền vững.... Thu Thủy |